Licht in Huise

Van 24 december tot 3 januari wordt in de kerk van Huise voor de derde keer "Licht in Huise" georganiseerd. Elke avond transformeren 1500 brandende kaarsjes de kerk tot een unieke spirituele ervaringsruimte. Pastoor Joost De Boever en initiatiefnemer Hugo De Jonghe vertellen hoe licht en stilte mensen samenbrengen, ongeacht hun levensbeschouwing.

"Het begon allemaal vanuit een innerlijke drive," begint Hugo. "In 2020 kwamen we met een groep van ongeveer twintig mensen bijeen in de kerk van Huise om na te denken over een initiatief voor de kerstperiode. Ons doel was om op een of andere manier spiritualiteit in de kerk te brengen. Hoe we dat zouden doen, was toen nog niet duidelijk. Maar vanaf het begin hielden we vast aan drie principes: ons project moest zich richten op licht, stilte en het samenkomen van mensen." Pastoor Joost De Boever voegt eraan toe: "Toen kwam Hugo met een ambitieus idee: laten we 10.000 kaarsjes in de kerk aansteken! Uiteindelijk zijn het er wat minder geworden, maar zo vonden we de essentie van ons project: de kerk van Huise omhullen met het licht van honderden kaarsjes."

Draagvlak

Een werkgroep van ongeveer vijftien personen kwam wekelijks bijeen om dit idee verder uit te werken. "Alleen al deze bijeenkomsten smeedden een sterke gemeenschap," zegt Joost. "Inderdaad, door samen te werken ontdekten we elkaars sterke punten," gaat Hugo verder. "De een dacht dieper na over het concept, de ander zorgde voor praktische uitvoering. Als groep hebben we een mooie groeiperiode doorgemaakt." Een van de eerste ideeën van de werkgroep was de 'draagvlakkaart', een kaart met een sprekende foto van een brandende kaars in de kerk van Huise. Op de achterkant van de kaart stonden ongeveer honderd namen van mensen die het project ondersteunden. "Om deze namen te verzamelen, gingen we de boer op," vertelt Hugo. "We vroegen mensen eenvoudigweg of ze dit project steunden en of we hun naam op de kaart mochten zetten. We vroegen geen concreet engagement, alleen of ze het Licht-project een warm hart toedroegen. Daarna verspreidden we de kaart met alle namen breed. Het is verbazingwekkend welke betrokkenheid op deze manier ontstond voor het project! Mensen zagen de namen van hun buren, bakker of slager en dachten: daar wil ik ook bij horen!"

Kerk gevuld met licht

Het basisidee van Licht is verrassend eenvoudig: gedurende twee weken branden tijdens de kerstperiode elke avond 1500 theelichtjes en kaarsen in een verder lege kerk. Enkele stoelen staan her en der verspreid. Het schip van de kerk is vrijwel leeg, op de zachte, gouden gloed van de kaarsen na. Bezoekers maken een stille rondgang door de kerk, betoverd door het overvloedige maar toch gedempte kaarslicht. Sommigen nemen even plaats, om te staren, te bidden, te mijmeren of gewoon in de stilte te vertoeven. Ook al kan het bij momenten vrij druk zijn in de kerk, toch heerst er een opmerkelijke sereniteit en stilte. "Hier zien we mensen van alle leeftijden en levensbeschouwingen," zegt Hugo. "Van kleinkinderen tot overgrootouders, van kerkgangers tot mensen zonder geloof: ze komen allemaal samen." "Dat is het mooie van dit project," gaat Joost verder. "Iedereen vult het op zijn eigen manier in. De een komt om te bidden, de ander om te denken of te mijmeren, nog een ander ervaart gewoon de helende kracht van stilte. Vorig jaar fluisterde een oudere priester me na zijn rondgang in het oor: 'Dit was de mooiste kerst van mijn leven.' Dat is toch prachtig!"

(lees verder onder de foto)

Universele spiritualiteit

Toen er een vzw werd opgericht voor het Licht-project, moesten de initiatiefnemers nadenken over de doelstellingen. Vanaf het begin beklemtoonde de werkgroep de spirituele invalshoek. Ze spreken doelbewust niet over een lichtfestival, er staat dan ook geen kraampje met glühwein bij de kerk. Wat ze op het oog hadden, was een spirituele ervaring die openstaat voor mensen met diverse levensbeschouwelijke achtergronden. "Wat wij als werkgroep doen, komt weliswaar voort uit onze christelijke inspiratie, maar wat we aanbieden aan de mensen is niet exclusief christelijk," legt Joost uit. "Sterker nog, juist omdat we christenen zijn, sluiten we ons niet af voor mensen met andere overtuigingen. Dat is een prachtig principe: vanuit onze christelijke spiritualiteit bieden we alle mensen iets aan, zonder te verwachten dat ze onze overtuiging overnemen. Het licht dat we in de kerk van Huise brengen, is een universeel symbool. Als christen ervaar ik persoonlijk nog een extra dimensie in dat licht, maar het licht is er voor iedereen. Mensen die de kerk bezoeken, voelen warmte en geborgenheid. Iedereen geeft er zijn eigen invulling aan; wij christenen bieden gewoon deze ervaring aan, zonder meer." "Om die reden houden we nogal van de uitdrukking 'universele spiritualiteit'," vervolgt Hugo.

"Licht is een universeel symbool. Tegelijkertijd presenteren we het in ons project consequent vanuit onze christelijke traditie.

Dat is diep verankerd in het project, dat niet zonder reden in de kerk plaatsvindt. Het zou onmogelijk zijn om zoiets in een museum of een dienstencentrum te organiseren. Dan zouden we afbreuk doen aan onze wortels."

De aanstekers

Tijdens het Licht-project staat elke dag een andere groep van twintig aanstekers paraat. Ze hebben ongeveer een uur nodig om alle kaarsjes aan te steken. Maar voordat de kerkdeuren opengaan, nemen ze even de tijd voor een moment van licht en stilte. De aanstekers vormen een grote cirkel in het hoogkoor van de kerk. De bel wordt geluid, de (eerste) kaars wordt aangestoken en de stilte wordt verwelkomd. Hugo spreekt een woord en Joost draagt een poëtische overweging bij het licht voor (zie kader). Het is geen gebed, maar een meditatie die zowel voor christenen als niet-christenen betekenis heeft. Dan wordt de bel opnieuw geluid: tijd om alle kaarsjes aan te steken voordat de deuren van de kerk een uur later opengaan. "De aanstekers komen uit alle hoeken," zegt Joost. "Soms zijn het KSA-groepen, dan weer twintig mensen uit dezelfde straat of leden van een vereniging. Maar ze beginnen allemaal met hetzelfde moment van stilte in het hoogkoor van de kerk." Hugo voegt eraan toe: "Dit is onze manier om te verklaren waarom ze dit doen. Sommige aanstekers bleven in het begin achterin de kerk staan, totdat het moment van stilte voorbij was. Maar geleidelijk aan verdween die terughoudendheid. Sommige mensen sloten zich zelfs aan bij het stiltemoment op dagen dat ze geen dienst hadden als aansteker!"

Muziek

De stilte van het Licht-project wordt enkele keren doorbroken voor een concert, hoewel Joost dat woord niet graag gebruikt. "In deze setting ervaar je de muziek volledig anders, omdat ze helemaal is ingebed in het licht. Tijdens het allereerste optreden speelde Thomas Langlois op de teorbe (nvdr: snaarinstrument verwant met de luit) muziek van John Dowland. Stel je voor: één muzikant, de delicate klanken van de teorbe, en de weemoedige muziek van Dowland, omringd door het schijnsel van vijftienhonderd kaarsjes... Het was zoveel meer dan een concert!"

Jan Christiaens