Caritas: Groepsgesprek ‘Vrede begint met een klein gebaar’
Algemeen
1) Doelgroep
De doelgroep van de groepsgesprekken zijn de bewoners van een woon- en zorgcentrum. Het aantal deelnemers ligt tussen de 6 à 12. De groepsgesprekken kunnen ook toegepast worden op de afdeling met mensen met dementie, maar worden daar aangepast aan de noden van deze groep.
2) Doel
Ik onderscheid drie doelen:
- de samenhorigheid en gezelligheid tussen de deelnemers bevorderen,
- de bewoners uitdagen om een (spiritueel) thema in de diepte te verkennen,
- de bewoners laten ervaren wat dit thema en de uitwisseling voor hun leven nu kan betekenen (via de gespreksvragen).
3) Omkadering
Een grote tafel met stoelen rondom en ruimte voor rolstoelen in een rustige omgeving is nodig. Als het kan, is het fijn om een drankje aan te bieden zoals water, frisdrank, koffie of thee. Dat zorgt voor extra gezelligheid.
Op gebied van materiaal heb je nodig: het luisterlied ‘In de schoot van mijn moeder’ (Sytze De Vries), volgblaadjes met de liedtekst, balpennen, blaadjes ‘palm van Gods hand’, blaadje ‘vredesduif’ …
4) Thema en timing
Deze activiteit vindt best plaats in oktober. Pax Christi organiseert elk jaar in oktober een vredesweek. Op 15 oktober organiseert Elisabeth Pastorale Zorg jaarlijks een ‘Dag van de Zorg’. Het thema voor 2019 was ‘Groot zijn in iets klein’. Ik combineerde beide thema’s. Wie aandachtig geeft aan het kleine, werkt mee aan vrede. Wie iemand de vrede toewenst, zet een kleine maar dappere stap naar meer harmonie.
Inhoud
1) Verhaal: de vier koningen
Vier koningen hadden veel met elkaar gevochten. Maar ze werden daar niet beter van, en hun onderdanen al zeker niet. In de steden leden de mensen honger en er waren bedelaars in elke straat. Toen dachten de koningen: - We kunnen beter voor vrede zorgen. Ze kwamen bijeen rond een grote ronde tafel. Omdat niemand van hen nog wist waarom ze met elkaar in oorlog waren, vonden ze dat een goede reden om vrede te sluiten met elkaar. Op een avond zochten ze naar een symbool voor die vrede. Een roos? Een ster? Een lammetje? Een duif? Het werd een duif! De mensen van de vier rijken hoorden ervan. Ze begonnen te feesten. Eindelijk was er vrede! En de duif... die zou hen daaraan herinneren!
De volgende morgen kwamen de koningen opnieuw bijeen rond de grote ronde tafel. ‘Welke kleur moet die vredesduif hebben?’ vroegen ze zich af. Blauw, zei de ene koning. Rood, zei een andere. Groen, bedacht de derde koning. Geel zou veel beter zijn, zei de vierde. En toen begonnen die vier koningen met elkaar ruzie te maken over de kleur van de duif.
2) Gesprek
Vragen:
Is dit herkenbaar?
Heb je ook al het gevoel gehad dat er ruzies en oorlogen zijn die handelen over details?
Wat roept het woord ‘vrede’ bij jou op?
De deelnemers noteren het op het blad met de vredesduif. Of ze kleuren de vredesduif in.
(vrede doet denken aan: rust, gerechtigheid, harmonie, sociale rechtvaardigheid).
3) Het verhaal van Elisabeth die Maria ontmoet
Als ik dit verhaal vertel, gebruik ik een sjaal om in de rol van Elisabeth te kruipen. Op de afdeling van de mensen met dementie zeg ik heel duidelijk dat ik toneel ga spelen en dat ik dus doe alsof ik Elisabeth ben, de nicht van Maria. Als ik klaar ben, maak ik de omgekeerde beweging en ben ik weer mezelf.
Monoloog van Elisabeth naar Lc 1, 39-45
Vanmorgen is Maria naar huis vertrokken.
‘Ik kom je helpen, nicht Elisabeth’ zei ze me toen ze hier aankwam.
Ik was blij met haar hulp. Zacharias en ik zijn niet meer zo jong, en we gingen ons eerste kind krijgen….
Nu is Maria terug naar Nazaret, maar laat me vertellen over het moment dat Maria hier toekwam.
Je kent haar toch, mijn jongste nichtje uit Nazaret? Ik ben de oudste in de familie, zij de jongste, maar we kunnen heel goed opschieten met elkaar.
Ze is heel bijzonder, Maria.
Ze droomt van die gekke, onmogelijke dingen… van een boom tot in de hemel waaraan broodjes groeien voor alle mensen, of van een koning die zijn geldkist omkiepert en het uitdeelt aan de armen….
‘Daar heb je haar weer’, zeggen de mensen dan, ‘echt iets voor Maria! En haar man Jozef, het is dezelfde grote dromer!’
Maar Maria gelooft dat er wat moet veranderen, dat er wat kan veranderen.
Ikzelf denk ook wel een beetje hetzelfde…..
Maar ik dwaal af!
Terug naar het moment dat Maria hier aankwam.
Buiten adem was ze van de lange reis. Ik zie haar nog komen ginder, de heuvel af.
Als ze vlakbij is springt het kind in mijn buik op, het schopt en beweegt….
Ik schrik er een beetje van, maar ineens zie ik het…’Maria krijgt ook een kind!’
‘Geprezen zijt gij, Maria, roep ik.
Geprezen het kind dat gij verwacht
Wat geweldig dat de moeder van de heer tot bij mij komt.’
Echt waar: de oudste en de jongste krijgen een kind!
We vielen elkaar in de armen,
We lachten, we huilden en we zongen, want voor wat komen gaat, zijn geen woorden.
Alles wordt anders.
‘Alles gaat op z’n kop!’ riepen wij uitgelaten tegen elkaar.
Maria was nog aan het zingen toen we ons huis binnengingen. Ze zong:
‘Voor God is niets onmogelijk,
kleine mensen maakt hij groot.
Koningen en belangrijke mensen zullen een toontje lager zingen.
Wie honger heeft, krijgt eten en rijken gaan weg met lege handen.
God laat zijn mensen niet in de steek.’
ja, dat zong ze toen.
Nu is ons kindje geboren. Johannes hebben we hem genoemd
Maria is teruggegaan naar Nazaret
Binnenkort wordt ook haar kindje geboren!
4) Duiding
Maria is ‘groot in iets klein’, zoals alle moeders. God zet de wereld op zijn kop: kleine mensen maakt hij groot. Arme mensen geeft hij overvloed. Vrede en gerechtigheid beginnen met de ‘kleine goedheid’, iedere keer opnieuw. Twee gewone vrouwen zoals Maria en Elisabeth dromen van vrede en harmonie. God laat zijn mensen niet in de steek.
5) Spiritueel groepsgesprek: Groot zijn in iets klein
Vragen:
Maria en Elisabeth werden moeder. Vertel eens iets over je eigen moeder en vader. Hoe waren zij? Hadden zij geduld? Waren zij zacht of streng? Werkten ze hard? Had je een mooie kindertijd? Welke spelletjes speelde je? Speelden je ouders met jou?
Heb je zelf kinderen? Wat voor vader of moeder was jij? Wat wilde je heel graag dat je kinderen leerden van jou?
Moeilijker: Ken jij iemand die volgens jou groot is in iets klein? Is er iemand die jij waardeert, die je tof vindt omdat het een gewoon persoon is met bijzondere kwaliteiten?
(Misschien zoek je zelf best voorbeelden van mensen die steeds vrolijk goeiedag zeggen, die een ander vriendelijk bedienen, die eens een grapje maken, een jongere die zich inzet voor een oudere, een oudere die zijn luisterend oor altijd klaar houdt,…)
6) Intermezzo
Bekijk dit luisterlied ‘In de schoot van mijn moeder geweven’ (Sytze De Vries)
7) Opdracht: Ieder mens is waardevol voor God.
Hieronder vind je de afbeelding van een hand. Het stelt de hand van God voor.
Opdracht voor iedere bewoner: Schrijf je voornaam in de palm van Gods hand, en ook de namen van je kinderen, je kleinkinderen,…
8) Spel: Ik ben uniek want…
Vraag: Wat maakt jou uniek tegenover de anderen van deze groep? Is er een kenmerk van jou dat origineel is in deze groep? Als je het kunt benoemen, krijg je een punt. Het mag ook iets zijn dat je gedaan hebt, dat je kunt of dat eigen is aan één van je familieleden.
Bijv. mijn broers en zussen wonen allemaal in Spanje, ik heb lang haar, ik heb rode schoenen aan …
De bedoeling van het spel is benadrukken dat we allemaal anders zijn, maar ook allemaal even waardevol voor God. Het kan zinvol zijn om eerst dit spel te spelen en daarna opdracht 7 te doen. Dit spel is te moeilijk voor mensen met dementie.
9) Zangstonde
Lied: Kom, zing een vredeslied en leer het aan je broeders
Lied: Sjaloom, Gods vrede kome over u
Lied: Que sera, sera past bij het thema ‘moeder’
Lied: Ik heb mijn leven lang op zee gevaren
Lied: Que sera, sera
De Roos (Ann Christie)
Lichtjes van de Schelde
Annemarieke
My bonnie
Gelukkig zijn (Ann Christie)
De lichtjes Van De Schelde
In de stille Kempen
Tulpen uit Amsterdam
Hopeloos en verloren (D. Winner)
Twee ogen zo blauw
Daar bij die molen
Vrolijke vrienden
Laat ons een bloem
Opgesteld door Karolien Helsen – pastor in wzc Ter Burg, Nossegem, 2020
Bewerking: Tine Croonen, vicariaal medewerker Caritas