‘Uitnodiging tot grote nederigheid’

Luc Terlinden wordt op 3 september tot aartsbisschop gewijd

Op zondag 3 september ontvangt Luc Terlinden (54) in Mechelen de bisschopswijding uit handen van kardinaal De Kesel. Daarmee komt hij als aartsbisschop aan het hoofd te staan van het aartsbisdom Mechelen-Brussel, met 2,9 miljoen inwoners de belangrijkste kerkelijke structuur in ons land. ‘Ik hoop dat we een prachtig moment van gemeenschap kunnen beleven’, aldus Terlinden in een laatste interview voor de wijding.

Wat heeft u sinds 22 juni, dag van uw benoeming, gedaan?
Het is allemaal heel snel gegaan. De benoeming, de trip naar Rome om het pallium in ontvangst te nemen, een aantal contacten ... Gelukkig had ik in juli een paar dagen vakantie in Bretagne met familie. Bij mijn terugkeer naar België voor het Te Deum op 21 juli bracht ik voor de laatste keer een bezoek aan de scoutskampen. Niet zonder emotie, want al 47 jaar geleden maakte ik mijn eerste kamp als welpje mee. De maand augustus stond in het teken van de meer directe voorbereidingen voor de wijding, maar ook van het begin van het nieuwe pastorale jaar. Tevens waren er de eerste dossiers die me te wachten staan, te beginnen met het vinden van een opvolger als vicaris-generaal van het aartsbisdom. Ik neem ook de tijd om met anderen te overleggen, om de nieuwe realiteit die voor me ligt te leren kennen en om enkele dossiers af te ronden. En ik assisteer nog onze apostolisch administrator kardinaal Jozef De Kesel. Gelukkig kon ik ook op retraite gaan in een abdij om me innerlijk voor te bereiden op de wijding.

Voelt u zich al aartsbisschop?
Niet echt, want ik ben pas aartsbisschop als ik gewijd ben. De benoeming maakt je nog geen bisschop. Dat doet de wijding en dat is belangrijk omdat we dan, zoals bij alle sacramenten, erkennen dat God hier aan het werk is. De handoplegging en het wijdingsgebed zijn in dit opzicht betekenisvol. De kern van het gebed is een verzoek om de Geest over de nieuw gewijde te laten komen. Hieruit begrijpen we dat het ambt van de bisschop, net als dat van priesters en diakens, het werk is van de Heilige Geest. En daarom is een papier of een benoeming niet voldoende om bisschop te worden. We hebben het gebed van de Kerk en de viering van het sacrament nodig. Ik zie hierin een uitnodiging tot grote nederigheid. Want als het in de eerste plaats de Geest is die aan het werk is, dan ben ik als een werktuig ten dienste van Hem en ten dienste van de Kerk. We moeten proberen trouw te blijven aan het werk van de Geest, en dat betekent luisteren naar anderen en naar het Woord van God. Bovendien: ook al ben ik benoemd tot aartsbisschop, ik blijf mezelf. Mijn leven, in de kleinste dagelijkse dingen, verandert niet. Als mijn hond Oscar om eten of een wandeling vraagt, herinnert hij me daaraan en zet hij me terug met beide voeten op de grond, mocht dat nodig zijn.
Heeft u specifieke wensen voor de viering? Verwachtingen?
Ik hoop dat we een prachtig moment van gemeenschap zullen kunnen beleven. Want deze viering gaat over meer dan alleen mezelf. Ze gaat ook de Kerk aan, en het bisdom dat mij is toevertrouwd. Het is ook een op weg zenden van onze hele Kerk om met vreugde het Evangelie te verkondigen.

Vanaf maandag 4 september bent u “helemaal” aartsbisschop. Weet u al wat uw eerste beslissingen en prioriteiten zullen zijn?
Allereerst wil ik collegiaal en in een geest van synodaliteit werken, luisterend naar de Geest en naar elkaar. Ik moet dus aan de verleiding weerstaan om te snel of alleen te willen handelen. Daarom moeten we tijd nemen. Ik wil die ook graag doorbrengen met mijn collega-bisschoppen, de leden van de verschillende teams en raden van het bisdom en zijn vicariaten, de gelovigen en zovele anderen. Zoals ik al aanstipte, ga ik wel al een nieuwe vicaris-generaal benoemen. Een van de eerste dossiers die op tafel liggen, is het voorbereiden van de opvolging van Jean-Luc Hudsyn, hulpbisschop belast met het vicariaat Waals-Brabant, die de pensioengerechtigde leeftijd ruimschoots voorbij is. Ik hoop ook zo snel mogelijk parochies en pastorale eenheden van het bisdom te kunnen bezoeken, niet noodzakelijk naar aanleiding van een grote gebeurtenis, maar gewoon om samen een zondagse eucharistie te vieren en na de mis de tijd te nemen om elkaar te ontmoeten.
• De viering (St-Romboutskathedraal Mechelen, 15 uur) is te volgen via livestream op Kerknet. Als de kathedraal al volzet blijkt, kun je volgen op een groot scherm in de tuin van het aartsbisschoppelijke paleis.

5 vragen & antwoorden over de wijding

Wat is een aartsbisschop?
Een aartsbisschop is bisschop zoals alle andere, maar daarnaast is hij (meestal) ook metropoliet van een kerkprovincie. Hij heeft een aantal beperkte canonieke voorrechten en draagt in de kerkprovincie bij vieringen het pallium, een wollen band hem geschonken door de paus. We mogen de functie niet verwarren met kardinaal (een waardigheid die het recht geeft mee te doen aan de pausverkiezing) of voorzitter van de bisschoppenconferentie.

Is deze wijding bijzonder?
Net zoals zijn illustere voorgangers Desiré Mercier (in 1906) en Ernest Van Roey (in 1926) was Luc Terlinden geen bisschop bij zijn benoeming. Hij moet dus op zondag 3 september eerst bisschop worden gewijd vooraleer hij de bisschopszetel in bezit mag nemen en het pallium om krijgt. Het is in Europa zeer uitzonderlijk dat een nieuwe metropolitane aartsbisschop niet al eerder bisschop is.

Wat houdt de wijding in?
De wijdingsritus lijkt sterk op deze van een priester (het bisschopsambt is de volheid van het priesterschap), maar de wijdeling wordt de handen opgelegd door minstens drie bisschoppen. Daarna openen twee priesters een evangelieboek boven het hoofd van de wijdeling, terwijl de wijdende bisschop het wijdingsgebed uitspreekt. Vervolgens zalft hij het hoofd van de uitverkorene, overhandigt hem de staf, teken van het herderschap, en de bisschopsring en zet hem de mijter op.

Wordt Luc Terlinden nu de ‘chef’ van de Kerk in België?
De nieuwe aartsbisschop zal de grote nationale plechtigheden in Brussel voorgaan en nieuwe bisschoppen wijden. In België bestond de traditie dat de aartsbisschop van Mechelen-Brussel tegelijk de Belgische bisschoppenconferentie leidde, maar de statuten zijn op vraag van Rome gewijzigd. Voortaan wordt er een voorzitter gekozen en dat kan dus ook een ‘gewone’ bisschop zijn, wat in Duitsland en Nederland het geval is. De bisschoppen verkiezen midden september een nieuwe voorzitter. Tijdens de ziekte van de kardinaal namen de bisschoppen Bonny en Harpigny al tijdelijk de teugels over. Met zijn 54 lentes is Terlinden overigens met afstand de jongste Belgische bisschop.

Wat voor aartsbisdom erft hij?
Door de afsplitsing van het bisdom Antwerpen eind 1961 verloren de Nederlandstaligen hun grote meerderheid die zij er hadden. Vandaag telt het aartsbisdom 1,7 miljoen Franstalige en 1,2 miljoen Nederlandstalige inwoners. Lange tijd waren vele pastoors in Brussel Vlamingen die ook Frans spraken, maar dat is verleden tijd. Vandaag is het een veeltalig en multicultureel geheel. De religieuze cultuur in het noorden en het zuiden verschilt danig. Het territorium is verspreid over drie provincies en het hoofdstedelijk gewest, en door de federalisering gelden er in Vlaanderen andere regels voor kerkbesturen en onderwijsinstellingen dan in Franstalig België. Om de federalisering van België te overleven, federaliseerde vanaf 1980 het aarts- bisdom zichzelf. Er functioneren drie vicariaten: Vlaams-Brabant/Mechelen, Waals-Brabant en Brussel. De ingewikkelde structuur is niet vreemd voor Terlinden, die als vicaris-generaal de rechterhand van kardinaal De Kesel was. (eds)