Van Agnes tot de Zwarte Madonna: Moeder Teresa van A tot Z

Agnes

De echte naam van Moeder Teresa was Agnes Gonxhe Bojaxhiu. Gonxhe betekent ‘kleine bloem’.

Benedictus XVI

Paus Benedictus XVI vernoemde Moeder Teresa drie keer in zijn eerste encycliek, Deus caritas est.

De zalige Teresa van Calcutta is een heel duidelijk voorbeeld van het feit, dat de tijd die in het gebed aan God wordt gewijd de feitelijke werking van de naastenliefde niet alleen niet schaadt, maar er in werkelijkheid de onuitputtelijke bron van is. (Deel 2, par 6)

Congregatie

In 1950 richtte Moeder Teresa de Congregatie van Missionarissen van Naastenliefde op. De leden leggen behalve de klassieke 3 geloften ook de gelofte af om de armsten van de armen te dienen. De congregatie telt momenteel 5.300 leden in 130 landen. In eigen land zijn er vestigingen in Brussel en Gent met een tiental zusters.

Duiveluitdrijving

Aartsbisschop Henry D’Souza, aartsbisschop van Calcutta en een levenslange vertrouweling van Moeder Teresa, liet in 1997 een duiveluitdrijving uitvoeren bij haar toen ze werd geplaagd door slapeloosheid.  

Engels

Op haar 18de verliet Agnes Bojaxhiu haar geboortestad Skopje. Ze verbleef een jaar in het klooster van de zusters van Loreto in Rathfarnham, Ierland. Ze wilde er vooral Engels leren met het oog op haar zendingswerk. Engels was de taal die de zusters van Loreto gebruikten in scholen in India.

Feestdag

19 oktober, de dag waarop Moeder Teresa in 2003 zalig werd verklaard, is nu een officiële feestdag in Albanië.

Gezondheid

Moeder Teresa was hartlijdster. In 1983 werd ze getroffen door een hartaanval in Rome, tijdens een bezoek aan paus Johannes Paulus II. Na een tweede hartaanval kreeg ze in 1989 een pacemaker ingeplant.

Hitchens

Christopher Hitchens is een Engelse journalist die een kritisch boek over Moeder Teresa publiceerde. Hij had vooral kritiek op het feit dat ze geld aannam van dubieuze schenkers, zoals de Haïtiaanse dictator Jean-Claude Duvalier. Volgens Hitchens was ook de medische zorg in de opvanghuizen van Moeder Teresa ontoereikend.

India

Moeder Teresa kwam in 1929 aan in India. Ze gaf eerst lange tijd les in een school in Darjeeling, alvorens ze besloot zich aan de armen te wijden.

Johannes Paulus II

De populaire Poolse paus en Moeder Teresa waren elkaar tot voorbeeld. Tussen beiden was een diepe spirituele band. Op 3 februari 1986 bracht paus Johannes Paulus II een historisch bezoek aan Calcutta. Samen met moeder Teresa bezocht hij haar opvangtehuis voor zwaar zieken en stervenden. Op 19 okober 2003 werd ze door de paus zalig verklaard, drie dagen nadat de paus zijn 25-jarig pontificaat had gevierd.

Kodak

Een BBC-documentaire uit 1969, Something beautiful for God, maakte Moeder Teresa wereldwijd bekend. Voor de film werden opnames gemaakt in het Huis voor de Stervenden in Calcutta. Dat de opnames zo goed lukten in de zeer duistere omstandigheden, werd toegeschreven aan het eerste gebruik van een nieuw type Kodak-film. Filmmaker Malcolm Muggeridge zou altijd beweren dat het goddelijk licht betrof en dat hij getuige was geweest van een wonder.

Loreto

De zusters van Loreto, de kloosterorde waar Moeder Teresa als 18-jarige intrad, verwijst naar het Italiaanse stadje Loreto, een bedevaartsoord in de provincie Ancona.

Mirakels

Aan Moeder Teresa worden twee mirakels toegeschreven, nodig voor de heiligverklaring. In 2002 genas een vrouw van een kwaadaardig gezwel in de buik na het bijwonen van een misviering die was opgedragen aan Moeder Teresa. Eind 2016 keurde paus Franciscus het dossier van een tweede mirakel goed. Een man met een hersenziekte zou op onverklaarbare wijze zijn genezen nadat zijn vrouw tot Moeder Teresa had gebeden.

Nobelprijs

In 1979 kreeg ze de Nobelprijs voor de Vrede. De 192.000 dollar die haar dat opleverde, gebruikte ze voor haar werk bij de armen.

Overlijden

Ze stierf op 5 september 1997. Een half jaar voordien had ze de leiding over haar congregatie overgedragen.

Prinses Diana

Met de betreurde prinses Diana had Moeder Teresa een bijzondere band. Ze ontmoetten elkaar voor het laatst in de Bronx in New York in juni 1997, drie maanden voor Diana in Parijs zou verongelukken. Enkele dagen later stierf ook Moeder Teresa, een dag voor Diana werd begraven.

Quotes

Talrijk zijn de quotes van Moeder Teresa die haar overleven op prentkaarten en websites. Eén van de bekendste is wellicht: Als je mensen veroordeelt, heb je geen tijd om hen lief te hebben.

Roeping

Op 10 september 1946, tijdens een treinrit, ervoer Moeder Teresa een ‘roeping binnen de roeping’, zoals ze het zelf zou noemen: Ik moest het klooster verlaten en tussen de armen gaan leven. ‘Zuster’ Teresa was ‘Moeder’ Teresa geworden.

Skopje

Huidige hoofdstad van Macedonië waar Moeder Teresa werd geboren op 26 augustus 1910. In 2009 werd daar het Mother Teresa Memorial House geopend, op de plaats waar ooit haar doopkerk stond.

Thérèse van Lisieux

Moeder Teresa legde haar gelofte als kloosterzuster af op 24 mei 1931. Ze koos de naam Thérèse naar Thérèse van Lisieux, patroonheilige van de missionarissen. Omdat een andere kloosterzuster die naam al droeg, koos Agnes voor de Spaanse schrijfwijze Teresa.

Uniform

Leden van Moeder Teresa’s congregatie gaan gekleed in een witte sari, traditionele Indiase kledij, met drie blauwe banden. Het wit staat voor waarheid en zuiverheid, de drie blauwe banden symboliseren de drie geloftes die een lid van de orde aflegt: armoede, gehoorzaamheid en (de breedste band) kuisheid én hulp aan de armsten van de armen. Novices dragen tijdens hun vier jaar durende opleiding een volledig witte sari.

Vader

Agnes’ vader Nikollë stierf toen ze acht jaar was. Hij was politiek actief en steunde de Albanese minderheid. Volgens sommige bronnen werd hij vergiftigd door politieke tegenstanders.

Weeshuizen

De Missionarissen van Naastenliefde richtten tientallen weeshuizen op. Eind 2015 beslisten 30 weeshuizen in India niet langer mee te werken aan adopties. De zusters weigerden namelijk adopties door alleenstaanden en mensen die gescheiden waren, en dat was in strijd met de nieuwe wetgeving.

X-factor

De Nederlandse human resources-website Expand omschrijft de ‘X-factor’ van iemand aan de hand van verschillende variabelen. Opmerkelijk hoe Moeder Teresa ze allemaal in zich droeg: wilskracht, ergens zichtbaar voor gaan, een missie/doelen nastreven, echtheid, authenticiteit, puurheid, mededogen tonen, enthousiasme dat aanstekelijk werkt, impact (verschijning wekt indruk, ontzag, respect en bewondering), inspirerend zijn, een natuurlijke aanwezigheid bij je dragen, jezelf te durven laten zien, op een manier die ontwapenend werkt en toegankelijkheid meedraagt.

YouTube

Op YouTube vind je niet alleen Moeder Teresa's aanvaardingsspeech bij de uitreiking van de Nobelprijs in 1979, maar ook bijvoorbeeld dit opmerkelijke tv-interview uit 1974. De 64-jarige Moeder Teresa spreekt er openhartig en uitgebreid over haar leven en werk.

Zwarte Madonna

Volgens een van haar biografen, Joan Graff Clucas, ging de jonge Agnes Bojaxhiu vaak bidden voor het beeld van de Zwarte Madonna in het plaatsje Viti, 50 kilometer van Skopje.

• Meer weten over Moeder Teresa? Raadpleeg ons Dossier Moeder Teresa.
• Illustratie: Winand Delporte