14 foto's en tips om van je tuin een sponstuin te maken

Zakboek voor de sponstuin (Bib - Bol) is een ideeënboek dat tuineigenaren en tuinaannemers wil inspireren om regenwater zoveel als mogelijk in eigen tuin te laten insijpelen. Alleen zo kunnen we onze tuinen wapenen tegen de extremen van het nieuwe klimaat. 

Met auteur Marc Verachtert kozen we 14 ideeën waar je zelf mee aan de slag kan. 

#1 Vervang verharding door beplanting

Hoe minder verharding in je tuin, hoe beter. Denk eraan als je nog in de planningsfase bent. Durf ook bestaande verharding aan te pakken. 

#2 Verhard op een waterdoorlatende manier

Natuurlijk zijn er plaatsen waar je toch het comfort van verharding wil. Kies dan voor een slimme, waterdoorlatende variant. Er zijn grosso modo 4 opties:

1. Los materiaal zoals kiezel, grind, steenslag of split. 
2. Poreuze betonstraatstenen laten van zichzelf water door en kunnen dus dicht tegen elkaar geplaatst worden.
3. Waterpasserende straatstenen laten zelf geen water door, maar worden geplaatst met een brede, waterdoorlatende voeg. 
4. Grasdallen hebben nog bredere voegen waarin gras of bodembedekkers kunnen groeien. 

#3 Ontwerp je oprit als karrenspoor 

Waarom je oprit over de hele breedte verharden als een dubbel spoor volstaat?

#4 Plant stevige tredplanten

Tredplanten zijn laagblijvende bodembedekkers (5-10 cm) die je af en toe kan belopen. Je kan ze planten tussen stapstenen, in brede voegen tussen tegels en op plaatsen waar je anders gazon zou zaaien. Ze zorgen voor minder onderhoud en meer biodiversiteit. Voorbeelden zijn stekelnootje, loopkamille, kaal breukkruid, kopernootje en kruiptijm. 

#5 Plant bomen en struiken

Bomen en struiken verminderen de impact van regen op de bodem met wel 30%. Bovendien verkoelen ze de bodem met wel 20°C op extreem warme dagen. Ook een zegen voor de tuinbewoners!

#6 Vervang een deel gazon door borders met vaste planten

Net als bomen en struiken, verminderen borders de impact van regen op de bodem. Ze bieden ook een betere infiltratie dan klassiek gazon. Plant de planten dicht genoeg bij elkaar zodat ze een aaneengesloten bladerdak vormen. 

#7 Bedek naakte aarde tussen je planten met mulch

Naakte aarde slibt dicht bij regenval en droogt snel uit door zon en wind. Als je de bodem permanent bedekt houdt met een laagje dood organisch materiaal, zoals snoeisnippers, blad of stro, bescherm je de bodem en voed je tegelijk het bodemleven. 

#8 Verklein je terras en maak het gezelliger

Bestaande terrassen zijn vaak veel te groot. Je gebruikt er maar klein gedeelte echt van. Waarom niet het terras verkleinen of kiezen voor 2 kleinere terrassen in de tuin. Zo heb je extra ruimte voor verkoelend groen of een waterpartij dicht bij je zitplaats. 

#9 Leg een vijver of poel aan

Een waterpartij is een grote aanwinst voor de biodiversiteit van je tuin én verkoelt de hele omgeving bij extreme hitte. Een vijver houdt water vast door een kunststof kuip of folie. Een poel werkt zonder afdichting, maar is alleen mogelijk als de bodem weinig doorlatend is of als de grondwaterspiegel in jouw omgeving erg hoog staat. 

#10 Voer water af naar een buienborder

Grotere hoeveelheden regenwater, bijvoorbeeld van je dak, kan je afvoeren naar een buienborder. Dat is een beplante zone met een lager gedeelte waar regenwater in maximaal enkele uren tijd kan doordringen in de bodem. De buienborder werkt dus als een zogenaamde wadi, maar is kleiner en esthetischer en dus beter geschikt voor tuinen. Goede planten voor de buienborder zijn kogelstruik, ruwe smele, puntwederik, kattenstaart en wilde gagel. 

#11 Zorg bij wateroverlast voor een extra infiltratiesysteem 

Is de bodem van tuin weinig waterdoorlatend en heb je soms last van staand water? Dan kan je een infiltratieput overwegen. Die kan ook dienst doen als extra overloop bij een buienborder of vijver. Laat je goed adviseren over systemen en of het wel mag in je regio. 

Gaat het maar over een kleine natte plek? Probeer dan eens deze doe-het-zelf truuk. Maak met een grondboor een gat van 8 tot 10 cm doorsnee en minstens 60 cm diep. Vul de put met een een bosje snoeihout zonder blad. De put laat het staande water diep infiltreren terwijl het hout langzaam composteert. 

#12 Vervang waterdichte paden door waterdoorlatende

Er zijn zoveel creatieve alternatieven om tuinpaden waterdoorlatend te maken: stapstenen, grind, gras en zelfs mos op schaduwrijke plaatsen. 

#13 Leg extra groen op je dak

Groendaken houden gemiddeld 40% van de regen weg van de afvoer. Bovendien isoleren ze je woning tegen koude én tegen hitte. Omdat ze de omgevingstemperatuur verlagen, verhogen ze ook het rendement van zonnepanelen met wel 15%. Je kan een groendak aanleggen op daken die minder steil zijn dan 45°. Het klassieke sedumdak, of extensief groendak, heeft een dun substraat van maar 6 cm. Met een dikker substraat, kan je ook andere inheemse of mediterrane planten toevoegen. Men spreekt dan van een intensief groendak of daktuin. 

#14 Vang water op voor gebruik in de tuin

Ook als je al ondergronds regenwater opvangt, bijvoorbeeld voor gebruik in de wc of wasmachine, kan het zinvol zijn om extra water bovengronds op te vangen. Hoe meer, hoe beter. Die extra regenton is extra handig om nieuwe aanplant of bloembakken te gieten. 

Meer weten

• Marc Verachtert, Bart Verelst. Zakboek voor de sponstuin: onthard je tuin tegen intense regen en extreme droogte. Lannoo, 2023, ISBN 9789401489928, 176 pagina's. Bib - Bol
• Ook het vorige boek van dezelfde auteurs is nog actueel: Marc Verachtert, Bart Verelst. Zakboek voor de klimaattuin: koele oases voor hete zomers. Lannoo, 2020, ISBN 9789401464833, 175 pagina’s. Bib - Bol