8 quotes: Zo zien onze bisschoppen pastorale zorg bij levenseinde

Geboden of verboden zijn niet te vinden in de nieuwe verklaring van de bisschoppen van België over pastorale zorg bij het levenseinde. Wel waardering en richtingwijzers. Waardering voor het werk van pastores, vaak in broze situaties en soms in een moeilijk spanningsveld. De nadruk ligt dan ook - in de lijn van paus Franciscus - op gewetensvolle onderscheiding. Ontdek het document in 8 quotes.

#1 Uw hand in mijn hand

In de titel verwijzen de bisschoppen naar Psalm 73: Gij houdt mij vast, Uw hand in mijn hand, alles zult Gij ten goede leiden. Ook de pastor blijft nabij wie zijn of haar hulp inroept. Onvoorwaardelijk. We willen enkele oriëntaties aanreiken vanuit de overtuiging dat pastoraal werkenden niemand in de steek willen laten, wat er ook gebeurt. (4)

#2 Het verlangen om op een menswaardige manier te kunnen sterven, is een legitiem verlangen.

In paragraaf 2 spreken de bisschoppen allereerst hun waardering uit voor het werk van pastores bij het levenseinde. Het lijden zoveel mogelijk bestrijden en verlichten hoort bij de zorg voor de menselijke waardigheid. (2)

Maar wat is menswaardig sterven? Al ademt het document een nederige houding en respect voor de wetten in een rechtsstaat, een kritisch geluid moet kunnen. De Kerk blijft bij haar standpunt over euthanasie. De menswaardigheid ligt elders. Lees verder.

#3 Niet van lijden weglopen, maar het doorstaan

Ook in de Bijbel zijn er mensen die verlangen naar de dood, zo brengen de bisschoppen in herinnering. Ze leren ons de vraag naar de dood in uitzichtloze situaties ernstig te nemen. (6) Pastores kunnen er inspiratie uit halen om niet van het lijden weg te lopen, maar het door de onmacht heen te doorstaan.

#4 Pastorale begeleiding en euthanasievraag: moeilijk spanningsveld

De keuze van een pastor en van de pastorale dienst om de begeleiding niet stop te zetten bij mensen met een euthanasieverzoek [...] houdt geenszins een goedkeuring in. Voor de pastor kan dit een heel moeilijk spanningsveld betekenen.

[Pastores] kunnen een heel belangrijke rol vervullen in het interpreteren en uitklaren van de vraag. De pastor is in heel dit proces dikwijls degene die verbindingen legt met en klankbord is voor de familie en naaste omgeving, artsen en zorgverleners. (8)

#5 Er kan twijfel opsteken of het goed was wat men deed

Het moeilijke spanningsveld dat de bisschoppen in paragraaf 8 al aanhalen, kan leiden tot twijfel bij de pastor zelf. Daarvoor is begrip. Belangrijk is hierover open te communiceren. De tekst houdt zich ver van oordelen.

Het gebeurt dat iemand uiteindelijk toch beslist euthanasie aan te vragen. Ook dan blijft de pastor deze persoon nabij. Ook als men het niet eens is met de beslissing die iemand neemt, betekent dit geenszins dat men de betrokken persoon aan zijn lot overlaat. [...] Er kan twijfel opsteken of het goed was wat men deed, of men zich niet heeft gecompromitteerd met iets waar men - en de kerkgemeenschap die men vertegenwoordigt - principieel niet achter staat. Net als familie en nabestaanden, kan de pastor hieronder lijden. (9)

#6 Ik wil niemand tot last zijn

Het is een veelgehoorde uitspraak, ook achter een euthanasieverzoek. Maar we vergeten al te vlug dat we elkaar tot last mogen zijn. (10)

#7 Vertwijfeling en overgave

In paragraaf 11 maken de bisschoppen de lezer gevoelig voor wat sterven met Christus voor gelovigen kan betekenen. Er kan vertwijfeling zijn, maar evenzeer overgave. Jezus zelf ervaarde beide: God mijn God, waarom hebt Gij mij verlaten? en Vader, in uw handen leg ik mijn geest.

De pastor kan een stervende patiënt helpen om het sterven gelovig te duiden. Sterven is met Jezus de doortocht mogen maken van de dood naar het leven. In Jezus’ sterven mogen we tastend weten dat God zelf is afgedaald tot in onze dood, tot in onze verlatenheid en vertwijfeling. Dan kunnen we tot de ervaring komen dat niets ons nog kan scheiden van Gods liefde, zelfs niet de diepste afgrond van de dood. (11)

#8 De echte dood is relationeel

In Bijbels-christelijke zin is sterven een overgang naar een ander soort leven. Echt dood gaan we pas als we afgesneden zijn van de liefde.

We vertrouwen erop dat God ons ook aan de overkant zijn hand zal reiken en ons, zoals we zijn, ook in onze gebrokenheid, zondigheid en schamelheid, mild en barmhartig zal omarmen en binnenvoeren in zijn Licht. We durven te hopen op eeuwig leven als het ‘opgenomen worden in de oceaan van oneindige liefde, waarin geen tijd meer is, geen voor en na’. (13)

De verklaring eindigt met enkele inspirerende teksten, waaronder een fragment uit Psalm 73 die in de titel geciteerd wordt:

Gij houdt mij vast,
Uw hand in mijn hand
alles zult Gij ten goede leiden.
Gij voert mij mee
in uw raadsbesluit.
Wat is de hemel
voor mij zonder U,
wat moet ik op aarde als Gij niet bestaat?
Al wordt mijn lichaam ook afgebroken,
al sterft mijn hart,
Gij zijt mijn Rots
mijn God, de toekomst
die op mij wacht.