Alles tegelijk

”Mijn hele schoolgaande jeugd was ik misdienaar. Veel lezers kunnen precies hetzelfde zeggen. Ik begon eraan na mijn eerste communie en hield het vol tot mijn laatste dag op de middelbare school. Tegen die tijd was ik een kop groter dan onze pastoor en had mijn albe veel weg van een minirok, hij kwam nog amper onder mijn knieën. Als vroege vogel diende ik meestal de vroegmis, om halfacht. Ik deed dat graag en hield vol. Mijn liefde voor de zondagsviering is toen begonnen en nooit meer weggegaan.
Het verloop van de viering verschilde aanzienlijk met de verhalen die ik van mijn ouders hoorde. Ik dateer immers van na het Tweede Vaticaans Concilie. In 1969, een halve eeuw geleden, kondigde paus Paulus VI de Novus ordo missae af, de nieuwe liturgie die we vandaag nog steeds hanteren. In ons Dossier blikken we terug op het belang van die liturgiehernieuwing.
Wat hield de vernieuwing in? Uiteraard de omschakeling naar de volkstaal, maar daar bleef het niet bij. Ook eenvoud, betrokkenheid, aansluiting bij het leven en meer aandacht voor het Woord waren essentiële bouwstenen. „Hervormen is niet breken met de traditie, maar de bron herontdekken”, zegt mgr. Koen Vanhoutte daarover. „Ik merk hoe de liturgie vaak wordt gevierd zoals bedoeld door de concilievaders: gedragen in een stijlvolle eenvoud, doorleefd en met aandacht voor de Bijbelse verkondiging.” De bisschop vat het mooi samen: „Het komt erop aan bij de tijd en bij de bron te zijn.” Het ene sluit inderdaad het andere niet uit.
Het fundament van ons geloof is dat Christus mens werd onder de mensen. De nieuwe liturgie gaf Christus effectief terug aan de mensen. Hij werd opnieuw één van hen, iemand die ze konden kennen en begrijpen. De liturgie speelt zich niet langer boven onze hoofden af, we maken er deel van uit. Dat blijft [node:field_streamers:0] een belangrijke vooruitgang.
Toch blijft onze manier van vieren stof voor discussie. Wil de ene liever wat moderner vieren, dan is de andere meer gehecht aan de traditie. Me dunkt dat er in Vlaanderen nochtans ruimte genoeg is voor variatie, uiteraard binnen een aanvaardbare bandbreedte. Voor wie focust op de essentie zijn veel tegenstellingen veeleer oppervlakkig. In het dorp van mijn jeugd verliep de viering klassiek, terwijl in de nabije stad jongeren zich uitleefden met gitaren en een drumstel. Het stijlverschil was groot, in wezen was de liturgie dezelfde.
Zelf hecht ik sterk aan de veelzijdigheid van de liturgie. Het sacrale van de eucharistische dienst is belangrijk, maar het is een vergissing te menen dat de rest bijzaak is. De vernieuwde klemtoon op de Bijbellezingen is absoluut terecht. Een viering kan zelfs staan of vallen met een zinvolle homilie.
Ogenschijnlijk minder belangrijk, maar in wezen cruciaal, is de gemeenschapsvorming. „Liturgie begint en eindigt op het kerkplein”, merkt priester Manu Verhulst op. Vieren doe je niet in je eentje, maar samen. Samen bidden, samen zingen, samen brood en wijn delen. Ja, zelfs het praatje op het kerkplein maakt deel uit van de zondagsviering. Als dat alles niet essentieel was, konden we net zo goed thuis bidden en de communie ontvangen.
Is de zondagsviering sacraal of werelds? Ligt de klemtoon op de consecratie of op het Woord? Is het een moment van ingetogen bidden of van enthousiast zingen? Gaat het om de aanwezigheid van Christus of om de ontmoeting met medegelovigen? Het is dat alles tegelijk. Neem één aspect weg en er ontstaat een gemis. Het ene uitspelen tegen het andere doet afbreuk aan het geheel.
Als u zondag naar de mis gaat, let er dan eens op wat de liturgie voor u zoal betekent. Geniet in elk geval van haar veelzijdigheid.”