Wat bedoelde David Bowie met zijn laatste song Lazarus?

Atheïst of niet, David Bowie legde in zijn 69-jarige leven een hele spirituele zoektocht af. Niet gelovig opgevoed, zette hij hele generaties aan het denken over allerlei thema’s, waaronder religie.

In een interview zei hij ooit: Ik was jong en vrij, toen het Tibetaanse boeddhisme me aantrok. Ik dacht: Redding bestaat. Maar het lukte niet echt. Daarna richtte ik me tot Nietzsche, satanisme, christendom. Allemaal aardewerk. Ik ben dan maar beginnen zingen. Het was een lange weg.

In 2003 voegde hij daaraan toe:

Ik ben geen echte atheïst en dat stoort me. Er blijft iets hangen. Wel, ik ben bijna atheïst. Geef me nog enkele maanden. David Bowie

Was Bowie volledig atheïst toen hij Lazarus schreef? In ieder geval liet hij zich voor zijn allerlaatste song inspireren door de Bijbel. Daarin is 2 maal sprake van een zekere Lazarus. Bij de evangelist Johannes gaat het over Jezus’ beste vriend, die gestorven is en door Jezus tot leven gewekt wordt. Daar moet Lazarus wel 4 dagen op wachten, want Jezus is niet gehaast, zo laat de evangelist uitschijnen. Voor Jezus is het nooit te laat om mensen nieuw leven te geven.

Is het dat wat Bowie in dit verhaal herkent? Zijn eigen lange zoeken en nu onthaald worden bij Jezus? De naam Lazarus betekent: God heeft geholpen. In haar tweet na het overlijden van Bowie schrijft zijn christelijke echtgenote en mode-icoon Iman Abdulmajid onder een ander betekenisvol citaat: Rise! (Sta op!)

Rise #imandailypic.twitter.com/pkR1L1zXJ0

— Iman Abdulmajid (@The_Real_IMAN) January 10, 2016

David Bowie, bedelaar of koning?

Bij de evangelist Lucas gaat het over een heel andere – fictieve – Lazarus. Ook dit verhaal sluit mooi aan bij Bowie’s song. Enerzijds is er een zekere Lazarus, een bedelaar die onder de zweren zit. Anderzijds een rijke die geen kruimel van zijn rijk gedekte tafel met Lazarus wil delen.

Beiden sterven. Lazarus komt in de hemel terecht, maar de rijke gaat naar het dodenrijk. Nu lijdt die laatste pijn. In de verte ziet hij Abraham met Lazarus op zijn schoot. De vrek eist dat Lazarus hem komt helpen. Maar Abraham legt uit dat dit niet kan, want dat ieder krijgt wat hem toekomt. Voor de ene is er troost, voor de ander straf.

De rijke vraagt dat Lazarus dan tenminste zijn broers op aarde gaat verwittigen, maar ook dat kan niet. Zij hebben Mozes en de Profeten. Als ze niet naar hen luisteren, zullen ze zich ook niet laten overtuigen door iemand die uit de doden opstaat, klinkt het. (En Jezus zal aan den lijve voelen hoe waar dat is.)

De parabel is een les die blijkbaar ook Bowie, die al zwaar ziek was toen hij het lied schreef en vorige week nog voor het eerst uitvoerde, aan het denken zette.

Wie was hij: Lazarus of de rijke? In de clip wordt duidelijk dat Bowie zich met Lazarus identificeert. Hij klaagt over zijn littekens, is in verband gewikkeld en ligt ziek op bed. Doodziek, weten we intussen.

Maar misschien identificeert hij zich ook met de rijke. Hij zingt: By the time I got to New York / I was living like a king / Then I used up all my money / I was looking for your ass.

Hij leefde als een koning, zegt hij zelf. Maar wel een koning die al zijn geld verspeelde. Bowie verspeelde in realiteit misschien niet al zijn geld, maar wel zijn gezondheid. Hij stierf niet als de genadeloze en ongenaakbare koning, maar veeleer als Lazarus, een kwetsbare mens.

Met de armen open ligt de zanger in de clip op een armoedig uitziend bed. Een teken van overgave?

We laten de vraag volledig open, in het volste respect voor de kunstenaar en zoeker die David Bowie was. Moge hij troost en vrijheid vinden, waar hij ook is.

• Lees de lyrics van David Bowie's Lazarus uit het vorige week verschenen album Blackstar. 
• Download het album Blackstar via iTunes of Spotify.
• Lees waarom de dood van Bowie ons zo aangrijpt.