Wat betekent Hemelvaart? - Complete Gids
Ga direct naar: Wat betekent Hemelvaart? - Hemelvaart in de Bijbel - Hemelvaart in de liturgie - Spiritualiteit van Hemelvaart - Uitgesproken: citaten over de hemel(vaart) - Gebed - Gebruiken en gewoontes
Wat betekent Hemelvaart?
Hemelvaart valt op de 40ste dag van Pasen en dus altijd op een donderdag. De kerk viert dan hoe Christus na zijn dood en verrijzenis in de hemel werd opgenomen. Vanaf dan zal hij niet meer ‘in levende lijve’ verschijnen aan de leerlingen. Hij wordt definitief aan het zicht onttrokken. Niemand zal hem nog kunnen ‘vasthouden’.
Lees ook
De gebeurtenissen van Pasen zijn zo vol betekenis voor wat het christelijk geloof allemaal inhoudt, dat de viering ervan over een grotere periode gespreid is.
Het getal 40 is symbolisch. Het staat voor een leven of generatie lang, alsook voor een tijd van voorbereiding en verwachting (denk aan de 40-dagentijd voor Pasen). Nog eens 10 dagen later is het Pinksteren. Dan vieren we de gave van de heilige Geest. Jezus is dan wel aan het zicht onttrokken, maar de leerlingen blijven niet verweesd achter.
De dood en verrijzenis van Jezus, zijn verheffing en de zending van de Geest worden gevierd op 3 verschillende momenten, maar zijn in wezen één: Pasen, Hemelvaart en Pinksteren.
Hemelvaart in de Bijbel
In de Handelingen van de Apostelen (1, 1-14) gaat Lucas uitgebreid in op de manier waarop Jezus uit het zicht van de leerlingen verdween. Veertig dagen lang had hij hun herhaaldelijk bewezen dat hij na zijn lijden weer in leven was, schrijft Lucas. Toen hij weer eens bij hen was, sprak hij over de heilige Geest, die over hen zou komen en de kracht zou geven om te getuigen. Na deze woorden werd Hij voor hun ogen omhoog geheven, en een wolk onttrok Hem aan het gezicht.
Het wordt nog beeldrijker als Lucas vervolgt: Terwijl Hij zo heenging en zij nog naar de hemel stonden te turen, stonden er opeens twee mannen naast hen in witte kleren, die zeiden: ‘Galileeërs, wat staan jullie daar toch naar de hemel te kijken?’
De engelen leggen de leerlingen uit dat Jezus op dezelfde wijze weer kan komen, in de kracht van de heilige Geest. Niet alleen op het einde der tijden, maar in een voortdurend komen en gaan in het hart van wie Hem liefheeft. Vervolgens doen de leerlingen wat Jezus hen heeft opgedragen: bijeen blijven in Jeruzalem, bidden en wachten op de beloofde heilige Geest.
Hemelvaart in de liturgie
In de liturgie van Hemelvaart wordt de terugkeer van Jezus Christus naar zijn Vader gevierd. In het openingsgebed wordt de hoop uitgesproken dat ook wij ooit opgenomen zullen worden in dat rijk Gods, om er ten volle te delen in Jezus’ heerlijkheid.
De eerste lezing vertelt het Hemelvaartverhaal uit het boek Handelingen (zie Hemelvaart in de Bijbel). De andere lezingen verschillen naargelang de jaarcyclus. In het A-jaar wordt de tweede lezing genomen uit de brief aan de Efesiërs (1,17-23): Ik smeek de God van onze Heer Jezus Christus, de Vader der heerlijkheid, u de Geest te geven van wijsheid en openbaring om Hem waarachtig te kennen.
De evangelielezing is genomen uit het slot van het Matteüsevangelie: Zie, Ik ben met u alle dagen tot aan de voleinding der wereld.
Spiritualiteit van Hemelvaart
Na de vernedering van het kruis wordt Jezus hoog verheven • Met Hemelvaart leren we nog een keer - als een herhaling van de verrijzenis - dat de dood niet het laatste woord heeft. Na de vernedering aan het kruis volgt Jezus’ verheffing, zoals Paulus prachtig bezingt in zijn hymne over het voorbeeld van Christus. Hemelvaart legt er de nadruk op dat Jezus niet enkel een voorbeeldige mens was, maar zoon van God. Hij ging uit van God en keerde naar God terug.
Lees ook
Hou me niet vast • Met Hemelvaart dringt het tot de apostelen door dat ze Jezus voortaan op een andere manier in hun leven kunnen toelaten. Eigenlijk is het een verhaal vol realisme en best herkenbaar voor wie een dierbare verloor. Aan het aardse bestaan van Jezus is een eind gekomen. Het kost tijd om dat goed te beseffen en te aanvaarden.
In het evangelie volgens Johannes krijgt Maria Magdalena van de verrezen Jezus te horen: Houd me niet vast. Ik moet nog opstijgen naar de Vader.Dat lijkt gevoelloos. Ziet Hij haar ontreddering dan niet? Maar we blijven verbonden met Jezus, alleen op een andere manier.
Hemelvaart is het beginpunt van de zending van de leerlingen. Nu is het aan hen.
Wat sta je naar de hemel te kijken? • Hoe absurd lijkt dat romantische wolkje bij Lucas en in zijn spoor heel wat kunstenaars, als je beseft hoe realistisch de boodschap van Hemelvaart wel is. Blijf niet piekeren over wat voorbij is, maar kijk vooruit! In andere passages over de laatste verschijningen van Jezus geeft Hij een duidelijke opdracht: Maak alle volkeren tot mijn leerlingen en leer hun te onderhouden wat ik jullie geleerd heb.
Hemelvaart in de context van alledag • De ontreddering die de leerlingen voelen als Jezus definitief uit hun gezichtsveld verdwijnt, is best herkenbaar. Want het is soms moeilijk om afscheid te nemen van al wat zo vanzelfsprekend was, bijvoorbeeld in de christelijke samenleving van vroeger. We komen samen om te bidden en voelen ons daarin zonderlingen. Maar het afscheid van wat vanzelfsprekend was, kan ruimte geven aan de Geest.
Voor een christen is de schijnbare afwezigheid van Jezus het fundament van de vrijheid van de mens.
Het staat iedereen vrij te geloven. De eucharistie is een van die momenten waarop het altijd weer kan gebeuren. In de eucharistie zitten immers heel Pasen, Hemelvaart en Pinksteren keer op keer vervat.
Op naar Galilea • Maar niet alleen in de eucharistie kan het gebeuren. In het evangelie volgens Matteüs zeggen de engelen aan de vrouwen bij het lege graf: Hij is uit de doden opgewekt, en zie, hij gaat u voor naar Galilea.Dat is de plaats waar het voor de leerlingen allemaal was begonnen. Midden in hun dagelijkse leven trad Jezus binnen om hen te roepen en vissers van mensen te worden. Zo kan hij ook in ons dagelijks leven binnen komen, op eender welk moment. Wie er klaar voor is, zal het wel merken.
Uitgesproken ~ Citaten over de hemel(vaart)
Lees ook
Uit een preek van Sint-Augustinus • Als hij met zijn lichaam onder ons was gebleven, waren we met de ogen van het vlees blijven kijken en niet met de ogen van het hart. [...] Hij is bij ons als we geloven. Zijn woning in ons is reëler dan wanneer hij nog buiten ons was. Als je Christus ontvangt in je kamer, zou hij bij je zijn. Zou hij dan niet bij je zijn als je hem ontvangt in je hart?
William Barclay • Voor christenen is de hemel daar waar Jezus is. We hoeven niet te speculeren over hoe de hemel er zou uitzien. Het is voldoende te weten dat we voor altijd bij Hem zullen zijn.
Psalm 14,2 • De Heer kijkt vanuit de hemel naar de mensen / om te zien of er één verstandig is, / één die God zoekt.
Charles Spurgeon • Niemand die een kroon draagt in de hemel, droeg op aarde niet een kruis.
Gebed
Openingsgebed liturgie van Hemelvaart van de Heer
Almachtige God,
dit is de dag waarop Gij ons voor ogen houdt
dat uw Zoon in heerlijkheid naar U is toegegaan.
Zijn verheffing is onze hoop;
nu reikt de aarde tot de hemel.
Geef dat wij trouw zijn aan zijn opdracht,
dat wij zijn liefde en verlossing
bereikbaar maken voor elkaar.
Ontdek ruim 50 oude en nieuwe gebeden in Heer, leer ons bidden.
Gebruiken en gewoontes op Hemelvaart
Feest van de christelijke arbeidersbeweging • Op Hemelvaart herdenkt de christelijke arbeidersbeweging de publicatie van de sociale encycliek Rerum Novarum (paus Leo XIII, 1891). Het was de eerste encycliek die sociale ongelijkheid bekritiseerde en waarin tot actie werd opgeroepen. Het document vond een brede weerklank in België en werd de basis van de Christelijke Arbeidersbeweging (ACW), vandaag Beweging.net. Op Hemelvaart houdt deze beweging dan ook traditiegetrouw een campagnedag.
Dauwtrappen • In sommige Vlaamse en Nederlandse dorpen en gemeenten is het traditie om met Hemelvaart heel vroeg uit de veren te komen en te gaan wandelen. Dauwtrappen, heet dat. Heel veel heeft die gewoonte echter niet met het christelijke feest te maken.