Biodiversiteit
”We zijn wel eens geneigd de geschiedenis van onze planeet te verwarren met de geschiedenis van de mensheid. De mens bestaat naar schatting 200.000 jaar. Onze planeet ontstond vermoedelijk al 4,5 miljard jaar geleden. Als we die getallen wat bevattelijker willen maken, en we het bestaan van de aarde gelijkstellen met één etmaal (24 uur), dan bestaat de mensheid nog maar vier seconden. Zo beknopt is onze menselijke geschiedenis op onze planeet.
Uiteraard bestaat er al langer leven op aarde. De eerste levende wezens, eencelligen, ontstonden vermoedelijk 3,5 miljard jaar geleden. Pas veel later kwamen planten en dieren. Ondertussen zijn de meeste soorten al lang weer verdwenen. Wetenschappers schatten dat meer dan 99 procent van alle soorten planten en dieren die ooit hebben bestaan intussen zijn uitgestorven. De rijke fauna en flora die we vandaag kennen, vormen dus slechts het minuscule topje van de levende geschiedenis.
En toch maken biologen zich vandaag zorgen over onze biodiversiteit, de rijkdom aan soorten levende wezens op onze planeet. Men zou zich kunnen afvragen: maakt het iets uit dat er dieren en planten uitsterven als er voorheen al zo veel verdwenen zijn? Zeker wel. Doorgaans duurt het immers miljoenen jaren alvorens een soort uitsterft, maar nu, onder invloed van de mens, verdwijnen soorten in enkele eeuwen of zelfs decennia. Het gaat dus veel te snel, waardoor de natuur niet tijdig een nieuw evenwicht vindt. We kunnen dat vergelijken met de klimaatverandering. De temperatuurstijging die we nu vrezen, enkele graden Celsius, is klein bier in vergelijking met de grote schommelingen die onze planeet al doormaakte, maar onze huidige klimaatverandering gaat veel te snel. Het risico is dus reëel dat mensen, dieren en planten zich niet tijdig kunnen aanpassen.
Terug naar de biodiversiteit. In ons Dossier maken we u deze week wegwijs in dat thema. Als we over bedreigde diersoorten spreken, denken we spontaan aan grote, exotische dieren met een hoge aaibaarheidsfactor, zoals reuzenpanda’s of orang-oetans. Het zou natuurlijk jammer zijn [node:field_streamers:0] mochten die dieren verdwijnen, maar de dreiging is veel groter bij allerlei soorten waarmee we een minder emotionele band hebben, zoals tal van insecten. Hun rol in ons ecosysteem is immers cruciaal.
Er blijken nogal wat redenen te bestaan waarom de diversiteit van het leven achteruitboert. De belangrijkste is het verlies aan beschikbare woongebieden voor planten en dieren, habitat genoemd. Zeker in een dichtbebouwde – en sterk versnipperde – regio als Vlaanderen is er weinig ruimte voor natuur die gewoon haar gang kan gaan. Beter omspringen met onze ruimtelijke ordening en streven naar natuurgebieden die onderling beter verbonden zijn, is een must.
Daarnaast zijn er nog andere bedreigingen voor de biodiversiteit, zoals overdadig gebruik van gewasbeschermers in de landbouw, allerlei vormen van vervuiling van land en water, de opmars van planten en dieren die uit andere continenten bij ons belandden, en natuurlijk de klimaatverandering die de levensomstandigheden van planten en dieren drastisch wijzigt. Noch internationale afspraken, noch het Vlaamse beleid slagen er vooralsnog in het tij te keren. We zullen dus harder ons best moeten doen.
„Wie het kleine niet eert, is het grote niet weerd”, zegt een oude volkswijsheid. We kunnen alvast beginnen met de biodiversiteit een kans te geven in onze eigen omgeving. Heeft u een tuin met veel gazon, keurig gemillimeterd, omzoomd met weinig planten, die bovendien kort worden gesnoeid? Dat ziet er keurig uit, maar voor de biodiversiteit mag het gerust een stuk wilder. Of probeer eens enkele tips die we u in ons Dossier geven. Een klein begin kan de eerste stap zijn naar een grote ommezwaai.”
Reageren op dit artikel? Dat kan op www.kerkenleven.be