‘Botsing tussen geloof en wetenschap is 19de-eeuwse roddel’
Hoe dachten middeleeuwers dat de aarde eruitzag? Ik heb de vraag nog niet gesteld of de vingers schieten de lucht in. Plat! Daar zijn alle 50 kinderen in de zaal het over eens. Het is zondagochtend, ik ben bij de MuseumJeugdUniversiteit voor een verhaal over de vraag of de mensen vroeger dommer waren.
Aan het woord is historica Hieke Huistra in Trouw. Ze maakt de kinderen gevoelig voor een misverstand dat al meegaat sinds de 19de eeuw.
De fabel over de platte aarde komt uit het misverstand dat de wetenschap in de middeleeuwen stilstond, of zelfs achteruitging onder druk van de kerk. Hieke Huistra
Je hoeft je maar even te verdiepen in de middeleeuwen om te zien dat dat onzin is, schrijft Huistra. Neem de universiteit, een middeleeuws instituut waar zeker een derde van de onderwijsuren gevuld werd met wat wij nu natuurwetenschap noemen. De katholieke kerk steunde en stimuleerde de oprichting van nieuwe universiteiten – een strategische blunder als ze daadwerkelijk wetenschap had willen onderdrukken.
(Foto: Middeleeuws kaart van Europa, getekend door Fra Mauro, een monnik in Venetië.)
Maar dat wilde ze dus niet. Integendeel: de katholieke kerk was de grootste wetenschapsfinancier destijds. Alleen al aan astronomie gaf ze vermoedelijk meer geld uit dan alle andere middeleeuwse instituties bij elkaar.
De auteurs die het misverstand de wereld in hielpen, hadden persoonlijke of politieke redenen om geloof en wetenschap neer te zetten als vijanden. Hieke Huistra
Ze wilden de domheid en onwil van de katholieke kerk in de verf zetten, tegenover de ratio van Grieken en Romeinen, die wel wisten dat de aarde rond was.
De vermeende wetenschapsonderdrukking door de middeleeuwse katholieke kerk wordt nog altijd gebruikt om te bewijzen dat geloof en wetenschap niet samengaan. Zo vormt een 19de-eeuwse roddel nog altijd ons denken. Als we een zinvolle discussie willen over wetenschap en geloof, dan moeten we daar vanaf, vindt Huistra. Daarom, zo besluit de historica:
Bazuin het rond, ook middeleeuwers leefden op een bol.
Bron: Trouw