Congolese Kerk onder vuur

Bij betogingen tegen regime in parochies in Congo vallen doden en gewonden

De Democratische Republiek Congo beleeft alweer moeilijke tijden. De voorbije weken liep de relatie tussen het regime van president Joseph Kabila en de bisschoppen helemaal spaak. De Kerk ligt zelfs letterlijk onder vuur. Op 31 december werden minstens vijf deelnemers aan een door gelovigen georganiseerde mars voor democratie doodgeschoten. Kardinaal Laurent Monsengwo Pasinya, aartsbisschop van Kinshasa, veroordeelde de daden van het regime, maar werd daarop zelf in diskrediet gebracht. Prompt kreeg de kardinaal, al jarenlang een baken in de Congolese politiek, de steun van de bisschoppenconferentie CENCO.
Pauselijke nuntius Luis Mariano Montemayor maakte, veeleer uitzonderlijk, de balans op: politie en leger traden op in 134 parochies, in twee parochies kon de zondagsdienst niet plaatsvinden en in vijf parochies werd de eredienst verstoord. In tien parochies werd traangas afgevuurd.
De Congolese bisschoppen riepen de afgelopen maanden meermaals op het Sylvesterakkoord te respecteren, dat onder hun bemiddeling op oudejaarsdag 2016 tot stand kwam en voorzag in presidentsverkiezingen eind 2017. Van die verkiezingen kwam niks in huis. Ze staan nu gepland voor eind dit jaar.
Toen de katholieke lekenbeweging CLC (Comité Laïc de Coordination) opriep om op 21 januari opnieuw te betogen, kreeg ze de steun van de meerderheid van de parochies in de hoofdstad Kinshasa. Aartsbisschop Marcel Utembi, voorzitter van CENCO, vroeg de bisschoppen zich te onthouden van rechtstreekse steun aan het initiatief, al verzocht hij alle betrokkenen de eis van CENCO te eerbiedigen, namelijk de uitvoering van het Sylvesterakkoord. Op 15 januari benadrukte mgr. Utembi dat de bisschoppenconferentie zich niet verantwoordelijk voelde voor de betogingen en dat elk bisdom zelf moest uitmaken of en hoe het de gelovigen wilde begeleiden. Betogingen waren in meerdere steden verboden en op 21 januari waren er dan ook weinig, behalve in Kinshasa. Daar vielen bij schietincidenten zes doden [node:field_streamers:0] en meer dan vijftig gewonden. Honderd priesters en leken zouden zijn gearresteerd.
De Alliance pour la Majorité Présidentielle (AMP), de coalitie achter president Kabila, bestempelde de actie van de lekenbeweging CLC als „onwaardig” – betrokkenen zouden handlangers zijn van politieke figuren „die de belangen van het land willen schaden” – en dankte de gelovigen „die zich niet lieten misbruiken door fanatici”. Volgens de AMP betreft het hier geen crisis tussen Kerk en overheid, maar pure manipulatie.
„Het Sylvesterakkoord bleef dode letter en de oppositie slaagde er niet in positief te mobiliseren”, zegt Nadia Nsayi van Pax Christi/Broederlijk Delen. „Nieuw is dat de Kerk zich uitdrukkelijk uitspreekt. De recente gebeurtenissen tonen aan dat de bevolking niet afzijdig blijft bij wat in feite de installatie van een dictatuur is. Kardinaal Monsengwo profileert zich voortaan ondubbelzinnig en mensen volgen hem.”
Niettemin zijn er onder katholieken duidelijk twee stromingen. Die wig willen Kabilagetrouwen er nog dieper indrijven. Nadia Nsayi: „CENCO is diplomatisch en wil snel verkiezingen. De basis wil dat Kabila opstapt. De gematigden zijn in de meerderheid, maar het regime probeert te verdelen. Hoe groot Kabila’s achterban is, is moeilijk in te schatten. Enkel in de provincie Maniema staat hij nog sterk. En hoe lang kan hij nog rekenen op de politie en het leger?”
In de Belgische media dreigt intussen Congomoeheid. Door ons gecontacteerd vraagt mgr. Fridolin Ambongo, aartsbisschop van Mbandaka-Bikoro en vicevoorzitter van CENCO, de lezers van Kerk & leven te blijven meeleven met het Congolese volk. „De Congolese bisschoppen, die de vreugde en de miserie van hun volk delen, laten zich niet verdelen”, zegt hij met klem.
De bisschoppen van België steunen uitdrukkelijk hun Congolese collega’s en roepen ons land en de internationale gemeenschap op zich in te zetten voor de rechten en vrijheden in Congo.