Ghanese bisschop Baawobr: 'Kerk heeft nood aan toegewijde leken'

Richard Kuuia Baawobr (° 1959, Ghana), trok op zijn 20ste naar het seminarie van Tamale om 2 jaar later in te treden bij de missionarissen van Afrika of de witte paters. Na theologiestudies in Londen werd hij in 1987 tot priester gewijd. Hij werd eerst missionaris in de DR Congo, maar ging opnieuw studeren, o.m. in Rome en Frankrijk. in 2010 werd hij als eerste Afrikaan verkozen tot algemene overste van zijn congregatie. Het grapje doet de ronde dat paus Franciscus in 2016 bekende dat hij Baawobr tot bisschop van Wa (waar hij vandaan komt) heeft benoemd om zo te vermijden dat de witte paters hem opnieuw zouden verkiezen als algemeen overste. Sinds 2020 is hij lid van wat nu het Dicasterie ter Bevordering van de Eenheid onder de Christenen heet. Hij is onlangs verkozen tot voorzitter van SECAM, het Symposium van Bisschoppenconferenties van Afrika en Madagaskar.

• Is het voor u een verrassing dat de paus voor een missionaris als kardinaal kiest?

Neen, dat is het niet. De paus herhaalt telkens weer dat we een missionaire Kerk moeten zijn. Dat betekent dat we veel te leren hebben van katholieken in andere culturen. Een missionaire Kerk is een Kerk waar we elkaar wederzijds verrijken. Ik raakte bijvoorbeeld sterk onder de indruk van de levenskracht van de kleine christelijke gemeenschappen in het aartsbisdom Kinshasa toen ik daar actief was. Nu probeer ik die ervaring te delen in mijn bisdom en met de andere bisschoppen van Ghana. Wij hebben grote parochies; dat worden best netwerken van kleinere gemeenschappen. In te grote gemeenschappen loop je verloren in de anonimiteit.

Het is belangrijk als Kerk aanwezig te zijn waar de mensen leven. Lokaal is meer participatie mogelijk.

Daar kennen de mensen elkaar, komen ze samen rond het Woord van God, kunnen ze samen bidden en elkaar in hun christen-zijn ondersteunen. Zei Jezus niet: ‘Waar twee of drie mensen in Mijn naam samen zijn, ben Ik in hun midden’ (Mt 18, 20)? Het is vanuit zulke lokale groepen dat de vreugde om christen te zijn verder verspreid kan raken en dat we het verschil kunnen maken in de regio’s waar we aanwezig zijn.

• De congregatie van de witte paters wordt intussen steeds minder wit …

Inderdaad, in Afrika en op de Filipijnen groeien we in aantal, maar in Europa en Noord-Amerika hebben we niet veel roepingen meer. Dat is trouwens niet alleen een probleem voor de missionarissen van Afrika, maar voor de hele Kerk. Daar liggen twee oorzaken aan ten grondslag. De gezinnen hebben minder kinderen, is er dus minder ‘ruw materiaal’ voorhanden. Maar helaas ondersteunt een steeds materialistischere samenleving ook niet langer de mensen die hun leven aan God willen wijden. De weinige roepingen die we in Europa en Noord-Amerika hebben, staan echter wel voor stevige en vastberaden christenen. Misschien komt door hun getuigenis ooit weer iets op gang. Nieuwe roepingen hoeven trouwens niet per se de vorm van een religieus leven aan te nemen. CDe kerk heeft ook grote nood aan meer toegewijde leken.

• In sommige Franstalige dekenaten in België zijn bijna alleen nog Afrikaanse priesters actief.

Dat kan een tijdelijke oplossing zijn voor het priestertekort, om ervoor te zorgen dat de gelovigen toegang krijgen tot de sacramenten, maar het is geen ideale situatie.

Het is niet omdat je priester bent, dat je in eender welke context kunt functioneren.

Je moet de taal van de mensen spreken en vooral ook hun cultuur en leefwereld kennen. Het vraagt tijd om je die eigen te maken. Dat weet ik uit ervaring, want ik deed zowel in Congo en Tanzania als in Frankrijk pastoraal werk. De Afrikanen die hun priesterschap in Europa beleven, moeten even goed gevormd zijn als de Europese missionarissen destijds in Afrika. Concreet betekent dat onder meer dat ze niet mogen verwachten door grote menigten op handen gedragen te worden zoals dat nu in Afrika soms nog het geval is. Ze moeten uitdrukkelijk geleerd hebben hoe je Gods Woord verkondigt in een geseculariseerde samenleving.

• Lees de integrale versie van het interview dat Benoit Lannoo met bisschop Richard Kuuia Baawobr maakte en verschijnt in Tertio nr. 1.176 van morgen woensdag 24 augustus 2022.
• Voor een gratis proefnummer van en een abonnement op Tertio.