Godsdienstleraar uit Hasselt maakt raplied tegen racisme

Maarten Kempeneers geeft rooms-katholieke godsdienst op twee basisscholen van het GO. Na enkele omzwervingen maakte hij zeven jaar geleden de switch naar het lager onderwijs. Onlangs verscheen hij in de krant naar aanleiding van een video die hij op YouTube zette waarin hij rapt tegen racisme.

Even terug naar de concrete aanleiding. Waarom heb je een raplied tegen racisme gemaakt? 

‘Tijdens een wedstrijd van de Europa League hebben duizenden kinderen één speler uitgejouwd telkens wanneer die aan de bal kwam. Toen ik dat nieuwsbericht las, was ik echt gechoqueerd. Ik ben eerst op YouTube gaan zoeken naar fragmenten van die match, zodat ik met mijn eigen ogen kon zien wat er daar gebeurd was. Daarna is alles in een stroomversnelling geraakt: ik was al bezig aan een deuntje voor een nieuw lied in mijn lessen, heb dat in een weekend afgewerkt, er een videoclip bij geknutseld en dat was dan Mijn huidskleur maakt me wie ik ben.’

(lees verder onder de video)

Wat raakte jou zo erg in dat nieuwsbericht?

‘Het feit dat het over kinderen ging. Ik heb zelf ook lang gevoetbald en daar geregeld erge dingen zien gebeuren, maar toen ging dat over volwassenen. In dit geval waren het kinderen en dat leek mij zo bizar. Ik wil niet geloven dat ze echt de intentie hadden om die speler pijn te doen. Misschien werden ze vooraf opgejut? En als er dan eentje begint, volgt de rest natuurlijk snel. Misschien was dit een extreem geval van children peer pressure? De speler in kwestie is Glen Kamara, een Fin met Sierra Leoonse roots die speelt voor een Schotse ploeg.

Die voetballer verenigt drie culturen in één persoon, dat maakt het incident voor mij nog absurder.

Ik heb het voorval besproken met mijn leerlingen, want het paste perfect in mijn lessen rond huidskleur en hoe uniek die is. Mocht er een tintenboek over huidskleur bestaan, dan stonden daar duizenden, miljoenen tinten in. Grote mensen willen dat altijd graag categoriseren, maar kinderen begrijpen heel goed wat dat betekent. Ik bespreek met hen ook thema’s rond anders zijn, mogen zijn wie je bent, met je eigen kleur en cultuur. Op mijn scholen zie ik zulke incidenten niet gebeuren. Misschien komt dat omdat ik elk schooljaar start met de boodschap dat we allemaal op een en dezelfde planeet wonen? Dat is een duidelijk uitgangspunt waarmee ik geen ruimte laat voor discriminatie in de klas. En de scholen zelf zetten ook sterk in op dat thema.’

Deze rapvideo was niet jouw eerste wapenfeit: je hebt een YouTubekanaal waarop je regelmatig eigen muziek post. 

‘Ik zet ludieke, kindvriendelijke liedjes online voor de abonnees, dus mijn kanaal is echt gericht op kinderen. In de eerste plaats gebruik ik het om gemakkelijk video's of liedjes te kunnen gebruiken in mijn lessen, maar mijn droom is natuurlijk dat ik ook kinderen buiten mijn eigen scholen bereik. Ik giet graag Bijbelverhalen in een liedje, zoals dat van Mozes of Paulus, maar onlangs maakte ik ook een video naar aanleiding van iets wat ik zag in Fortnite (een online game die heel populair is bij jongeren, nvdr). Zij hadden in de vakantie een speciale omgeving gemaakt rond Martin Luther King. Je kon daar, zonder wapens, rondwandelen en vanalles ontdekken over hem. Geweldig, toch? En dan zeggen mensen nog dat gamen niet goed is (lacht).’ 

Ben jij een gamer?

‘Ja, maar een sociale. Ik speel enkel als mijn vrienden online zijn, anders vind ik er niets aan. Tijdens de corona-lockdowns was dat een manier om in contact te blijven met hen. In die zin werkt gamen ook verbindend. Mijn bureau ziet er trouwens uit als dat van een tiener, compleet met Pokémonkaarten en spelfiguren. Mijn familie lacht dikwijls met mijn tienerkot, maar ik denk dan: zolang ik mij maar op mijn gemak voel. Een boodschap die ik ook aan mijn leerlingen geef.

Gamen zorgt ervoor dat ik dichter sta bij de leefwereld van kinderen, beter begrijp wat hen bezighoudt.

Tegelijk waak ik erover om geen reclame te maken voor, in dit geval bijvoorbeeld, Fortnite. Ik gebruik het slechts als een kindvriendelijk medium om een veel grotere boodschap tot bij hen te krijgen.’ 

Gebruik je daarom beelden uit Fortnite in de videoclip?

‘Ik ben dan wel muzikaal aangelegd, maar heb geen artistiek talent om zelf beelden of tekeningen te maken bij mijn muziek. Dat is een beperking waarop ik nog een beetje vastloop. In Fortnite kan je personages kleden zoals je wil en alle mogelijke huidskleuren geven. Ik heb verschillende van die personages gemaakt en laten dansen of high fives geven in mijn clip. Kinderen herkennen die beeldtaal meteen en het prikkelt hen om te kijken.’

Is er een nieuwe Vlaamse rapper opgestaan? 

‘Die ambitie heb ik absoluut niet. Ik ben 34 en luister al sinds mijn elfde elke dag rapmuziek. Ik besef dus heel goed dat rap ook een bepaalde cultuur heeft. Wat ik nu doe, rapliedjes maken voor school of YouTube, moet gewoon leuk en kindvriendelijk zijn. Naast rappen speel ik gitaar en maak ik liedjes in het singer songwriters genre. Vrienden of familie vragen mij soms om iets te maken voor een verjaardag of een speciale gelegenheid. Als ik hen daarmee op een mooie manier kan raken, is dat genoeg. Verder dan de Whatsapp-groep van onze familie moet die muziek voorlopig niet gaan.’ 

Vinden andere godsdienstleraren de weg naar je liedjes?

‘Onlangs op een studiedag kwam er een collega naar mij om te zeggen dat ze mijn liedje gebruikt had in haar les. Of een andere collega had vorig jaar eens iets gedeeld op het kanaal van haar school. Dat is natuurlijk leuk om te horen. Ik ben als leerkracht zelf ook altijd op zoek naar nieuw materiaal. Dat is vaak een kwestie van mijn oren en ogen open te houden. Zo fietste ik eens naar huis langs een kapel die een vrouw net stond te poetsen. We raakten aan de praat en uiteindelijk ben ik er een video gaan opnemen om te gebruiken in de les. Zulke visuele impulsen gebruik ik graag. Je moet telkens op zoek gaan naar hoe je inhoud vertaalt op maat van de leeftijd die voor je zit.’

Wat is je grootste uitdaging als godsdienstleraar? 

‘Het godsdienstonderwijs is de laatste twintig jaar veranderd op een zeer positieve manier. Veel oude verhalen zijn eindeloos in de tijd en kunnen perfect geactualiseerd worden. Mijn favoriete verhaal is dat van Jezus en de Samaritaanse vrouw bij de waterput. Hij geeft haar levend water met de belofte dat ze nooit nog dorst zal hebben. In dat verhaal herkennen kinderen zich vandaag niet meer, maar dan moet je als leraar een stap verder gaan en de juiste vragen stellen. 

De symboliek achter een verhaal duidelijk maken voor kinderen is de kunst en de uitdaging.

Ik probeer hen die taal te leren spreken en ontdekken en sta ervan versteld hoe snel ze dat oppikken. Vaak komen ze ook met verrassende vertalingen of invalshoeken die je zelf nog niet gezien had. Dat is zo mooi aan kindereen: ze zeggen wat ze denken. Dan blijf je niet bij die waterput hangen, maar maak je een verhaal echt tastbaar. Zou Jezus dat ook niet gedaan hebben in al zijn parabels indertijd? Universele thema's verpakken in een actueel verhaal zodat mensen er iets uit meenemen. In zekere zin heb ik mijn rapvideo ook zo aangepakt.’

• volg Meester Maarten op YouTube

Foto (c) Serge Minten