Harten zonder Grenzen. 'Naar de moordenaar van mijn broer'

Zondagavond 28 augustus 2011. Annemie krijgt telefoon. Haar broer Robert is dood aangetroffen in de living van het appartement van zijn ex. Paniek, politie, ruzie met Roberts ex-vrouw en haar nieuwe vriend Ivan, verwarring. Op het proces over de moord – twee jaar later in een wereld die leek stil te staan – kan Annemie maar aan één ding denken: gerechtigheid. Ivan moet veroordeeld worden voor moord met voorbedachten rade. Zo gebeurt het ook. De strafmaat wordt bepaald op 20 jaar.

De opluchting duurt niet lang voor Annemie. Ze zit in de knoop met zichzelf.

Ze komt 20 kg bij en verft elke maand het haar in een andere opzichtige kleur. Annemie: Ik kreeg de raad om naar een psycholoog te gaan. Maar ik wist dat er maar één persoon was die mij kon helpen om alles te verwerken. En dat was de dader zelf. Waarom dacht ze dat? Dat was toch niet normaal! En hoe zou dat dan wel moeten gebeuren?

Via een brief van de bemiddelingsdienst neemt Ivan zelf contact op met de familie. Annemie gaat luisteren en toont zich bereid om verder in gesprek te gaan met hem. Dit is haar kans, een uitweg uit het labyrint van verwarrende gevoelens.

Op 13 oktober 2014 is het zover. Een hele zomer heeft Annemie aan niets anders gedacht. Alle verwachtingen zijn goed op elkaar afgestemd: van formaliteiten zoals wel of niet handen schudden tot de vragen die aan bod mogen komen.

Toen ik Ivan zag zitten, zag ik een totaal andere persoon dan op het proces. Helemaal ineengedoken op een stoel, niet die arrogante houding van op het proces. In zijn handdruk voelde ik: 'Dit kan een goed en open gesprek worden.’ De man die daar zat, had al efkes kunnen nadenken over wat er was gebeurd.Het deed me deugd eindelijk echt te horen wat er die avond was gebeurd.

Thuis crasht Annemie. Tranen van 3 jaar ver krijgen de vrije loop.

En dan herontdekt ze haar lach. Allerlei anekdotes borrelen op, mooie jeugdherinneringen over een 17 jaar oudere broer met wie ze als kind stond te playbacken.

In 2017 werken Annemie en Ivan mee aan een reportage van VRT-journalist Dirk Leestmans via de vereniging Without Walls (Oog in Oog, uitgezonden op Canvas in 2018). Op een onverwacht moment stelt de reporter een vraag over vergeving. Duizenden kijkers vormen instant een mening over wat er op dat moment in haar opwelt. Ik dacht: ik moet Ivan kunnen vergeven, gewoon voor mezelf. Dus dan heb ik gezegd: 'Ja, Ivan ik kan u vergeven. En ik hoop dat ge uzelf ook kunt vergeven.'

Tot op vandaag wordt Annemie daarop aangesproken. Met veel onbegrip, bagger zelfs. 'Je vermoordt hem opnieuw!'

Misschien was het beter geweest dat ik hem had vergeven zonder dat er een camera op stond, meent ze nu. Maar ze laat zich niet van de wijs brengen. Veel mensen verstaan niet dat je een moordenaar kan vergeven. Maar dat gebeurt niet van de ene dag op de andere. Ik heb Ivan een paar keer ontmoet en hem leren zien als de papa van zijn kinderen, als iemand die nagedacht heeft over wat er gebeurd is en die veranderd is.

Het is makkelijk om te oordelen en te veroordelen. Het is veel moeilijker om efkes in die schoenen te gaan staan en te proberen te begrijpen wat er is gebeurd. En als je dat kunt, dat weet je ook dat mensen kunnen veranderen in de positieve zin.

Mijn broer is er niet meer, maar de familie van Ivan wordt met de vinger gewezen terwijl ze er ook niets aan kunnen doen. En ja, wat er is gebeurd, is gebeurd. Dat kun je niet terugdraaien. Je kunt er alleen mee proberen te leven.

De reeks Harten zonder Grenzen gaat over mensen met een open hart voor mensen in de marge van de maatschappij. Wil je zelf ook zo iemand zijn? Schrijf je dan gratis in voor de onlinecursus Dromen en veranderen met paus Franciscus. Ontdek het programma.