Jonas Slaats, activist, schrijver en kluizenaar in Bolderberg

De nieuwe kluizenaar van Bolderberg - een romantisch stukje natuurschoon op een heuvel in Heusden-Zolder (helaas vlakbij het circuit) - is islamkenner en laat zich inspireren door Gandhi's eenvoud en vredesspiritualiteit. Als redactielid van Kifkif schrijft hij opiniestukken en organiseert workshops op het snijvlak van religie, politiek en media. Her en der in Vlaanderen wordt hij gevraagd voor lezingen. En hij is getrouwd. Zich terugtrekken in een kluis was ver van vanzelfsprekend. En toch.

Hoe kwamen jullie in Bolderberg terecht?

Jonas Slaats • De vorige kluizenaar, Pieter Stevens, was een studiegenoot. Toen hij ging trouwen en zijn verhuis aankondigde, hadden Barbara en ik niet veel nodig om ons kandidaat te stellen. We wilden allebei meer stilte, ruimte en contemplatie in ons leven inbouwen.

Kluizenaars waren zelden of nooit getrouwd, maar het waren ook lang niet altijd excentrieke eenzaten.

Zeker niet hier in Bolderberg. De eerste kluizenaar, Lambert Hoelen, was een weduwnaar die hier in 1673 een lap grond kreeg van de toenmalige baron. Na een pelgrimstocht naar Loreto wilde hij terugtrekken om God te zoeken. Verschillende kluizenaars na hem waren tegelijk leraar in het dorp hier beneden.

Hoe vullen jullie het kluizenaarschap in?

Op onze eigen, authentieke manier in die spreidstand gaan staan: 1 been in het actieve leven en 1 been in het contemplatieve.

Het is een moeilijke maar creatieve spanning.

Het enige wat vastligt, is dat we ten dienste staan van de kluis. Niet dat de eigenaar - nog steeds een baron - zoiets expliciet oplegt, maar het hoort er op een organische manier bij: de kapel onderhouden en versieren, de rust garanderen. Weet je dat die jaarlijks 30.000 mensen over de vloer krijgt?

De ongrijpbare schoonheid van de stilte gaande houden, daar gaat het om.

Bekijk het filmpje, waarin Jonas de kluis voorstelt en het ‘project’ dat er geen is.

Veel tijd om na te denken. Waarheen gaan je gedachten?

Jonas Slaats • In het begin was het aanpassen. Ik verslond een hele hoop boeken, dikwijls gerelateerd aan mijn werk voor Kifkif, maar ook veel christelijke literatuur, zoals werken van Origenes, kerkvader van de derde eeuw. Beetje bij beetje ging dat over in een vorm van lectio divina. Gedaan met grazen. Tijd om te graven. Om te overwegen. En niet om meteen antwoorden te hebben.

Dat is nieuw voor mij: onopgeloste problemen kunnen vasthouden en laten bestaan in hun onduidelijkheid.

Zo ben ik nu dus veel bezig met uit te pluizen wat contemplatie eigenlijk is. Me erin te oefenen.

Intussen draait de wereld door… Ben je daar kritischer voor geworden of net niet?

Het snijvlak van religie, politiek en media heeft me altijd bijzonder geboeid. En de onderlinge verstandhouding wordt er zeker niet beter op. De hysterie waarmee gereageerd wordt op religieuze verschillen heeft veel oorzaken waar we ons nog te weinig van bewust zijn.

Ik heb daarover al veel geschreven en gezegd, maar tegenwoordig vraag ik me vooral af of het niet beter zou zijn om in het geheel niet te reageren.

Ik voel dat mensen zich overspoeld voelen door een stroom aan informatie waar ze niet meer mee weg kunnen.

Als ik een stap achteruit zet en naar mezelf kijk, vraag ik me af waarom ik per se mijn stem wil laten horen. Is het om iets te betekenen? Hoeveel ego zit daar dan onder?

Het is toch niet fout om iets te willen betekenen? Zijn we daarvoor niet geschapen?

Je betekent sowieso iets, gewoon door te zíjn, door mooi te zijn als mens. Als ik activistisch in gang schiet, laat het dan zijn om onrecht weg te halen. Ik moet niet mezelf groter willen maken.

Bovendien, we laten ons meeslepen in de snelheid van het debat. We zouden met z’n allen een stapje achteruit moeten zetten. Dit doet me denken aan een nieuw boek van benedictijn Benoît Standaert, een collega-kluizenaar, over het Bijbelboek Prediker. Is ons roepen en reageren niet allemaal grijpen naar de wind?

Meer weten

Jonas Slaats schreef meerdere boeken en geeft ook werk van andere auteurs uit. Ontdek zijn website jonasslaats.net.