Marc Desmet stelt dwarse vragen bij euthanasie
Waarom spreken we zoveel over euthanasie? Is het toeval dat Vlaanderen hierin een koploper is, terwijl we ook zoveel zelfdodingen hebben? Is zelfbeschikking belangrijker dan compassie? En waarom willen we elkaar niet meer tot last zijn? Marc Desmet stelt dwarse vragen waar hij zelf ook niet meteen het antwoord op heeft, schrijft Veerle Beel vandaag in De Standaard. 4 opmerkelijke passages uit het interview.
1. U neemt geen uitgesproken positie in. Waarom niet?
Marc Desmet • Omdat de realiteit veel complexer is dan het debat erover. Het zal ook eigen zijn aan de jezuïet die ik ben, dat ik liever in het midden ga staan dan op een van de uitersten. Als je mij vraagt wat goed of slecht is bij het levenseinde, dan antwoord ik: ik weet het niet.
2. Vroeg of laat komt de discussie over euthanasie bij dementie weer op de agenda.
Marc Desmet • Precies, en we gaan het probleem niet oplossen door al die mensen euthanasie te geven. Maar ik sluit het ook niet uit. Ik vind het werk van de Page-groep (palliatieve zorg en geriatrie) hierover erg goed. Zij zeggen: als euthanasie bij dementerenden toegelaten wordt, moet het feitelijk ondraaglijk lijden van de gevorderd demente persoon niet door een of twee personen worden beoordeeld, maar door een heel team.
Anderen vinden dat dit ingaat tegen de zelfbeschikking en noemen dit beknotting. Ik ben het daar niet mee eens. Verbondenheid is nodig om de autonomie van sommigen mogelijk te maken. Er is een grote groep mensen die niet mondig en niet autonoom is en die teruggeworpen is op de solidariteit van anderen.'
3. U gaat daar in uw boek wel ver in. U vraagt zich af of mensen met een zware verstandelijke handicap, die lijden maar niet om euthanasie kunnen vragen, niet gediscrimineerd worden.
Marc Desmet • Ik meen het en ik zeg dit al lang. Zij die erom kunnen vragen, zijn door de euthanasiewet geprivilegieerd. Maar is zelfbeschikking echt zoveel belangrijker dan compassie? Waarom mogen deze mensen niet uit hun lijden verlost worden als we ondraaglijk lijden zo erg vinden? En omgekeerd, als het niet mag voor hen, waarom dan wel voor ons? Dat ik zelf geen euthanasie uitvoer, heeft onder meer met die overwegingen te maken, al maak ik het wel mee mogelijk op de afdeling.'
'Tegelijk besef ik dat we dan niet meer bezig zijn met euthanasie, maar met levensbeëindiging op vraag van een ander dan de zieke. Dat gaat wel heel ver. Je voelt dat er ook misbruiken kunnen ontstaan. Wat met de menselijke waardigheid? Is alleen diegene waardig die mondig is en die nog alles kan? Ik weet het, ik blaas weer warm en koud tegelijk.'
4. Zegt u soms nee als iemand om euthanasie vraagt?
Marc Desmet • We zeggen nooit botweg nee. We antwoorden dat er al euthanasie is gebeurd op onze afdeling, maar dat we vinden dat het goed moet gebeuren. Meestal fronsen ze de wenkbrauwen en vragen ze wat we bedoelen. Als een arts solidair genoeg is om u uit uw lijden te verlossen, dan is uw probleem opgelost. Maar wat betekent dat dan voor uw kinderen en kleinkinderen? Een man antwoordde dat zijn kinderen het te druk hadden om daarbij betrokken te worden. Bovendien kwamen twee dochters niet goed overeen. We hebben ze toch samen bij het bed van hun vader gekregen.