Martelaarschap: heilig of godslasterlijk?

Jo Hanssens (Pax Christi Vlaanderen) en Johan De Tavernier (Centrum voor Vredesethiek KU Leuven)

Sinds veel daden van terreur en zelfmoordaanslagen gepaard gaan met de uitroep God is groot! is de vraag terecht: Is martelaarschap heilig of godslasterlijk?

Op de Vredesdag van 24 februari werden bouwstenen aangebracht die een dieper inzicht geven in het oude, maar ook actuele thema van martelaarschap. De conferentie op initiatief van het Centrum voor Vredesethiek KU Leuven en Pax Christi Vlaanderen bracht 350 deelnemers op de been in de Promotiezaal van de KU Leuven. Een verslag. 

Martelaarschap in islam en christendom

Er waren 2 inleidingen door professoren uit de wereld van de islam. Ze duidden de woorden martelaarschap en jihad naar hun oorspronkelijke betekenis in de Koran en de vroege islam en wezen erop dat de doorsnee moslim in onze landen open en tolerant is. 2 andere professoren stonden stil bij de betekenis van martelaarschap in het vroege christendom. Die moet gezien worden in eenheid met de zelfgave van Jezus Christus, niet om zichzelf als een held in de kijker te plaatsen.

Geen dubbelzinnig gebruik gedogen

We leerden dat gelovigen de naam van God nooit kunnen gebruiken om te doden, oorlog te voeren, onrecht te bewerken of te discrimineren. Als vuistregel kwam naar voor dat zo’n lezing steeds weer moet gebeuren in dialoog met een waarachtige inzet voor vrede, gerechtigheid, zorg voor de schepping en het leven. Heilige Geschriften kunnen mensen soms brengen tot een creatief en provocatief handelen met het oog op bevrijding, maar niet tot meer onderdrukking.

We zijn tot het inzicht gekomen dat de naam van God niet gebruikt kan worden om de ene dag te doden en oorlog te voeren en om de andere dag vrede te stichten.

De naam van God is niet tegelijk gerechtigheid, mededogen, vrede én oorlog, haat en onderdrukking.

Paus Franciscus benadrukt: De naam van God is ondubbelzinnig: barmhartigheid, genade, vrede. Wie in navolging van Jezus bidt: Geheiligd zij uw Naam, denkt aan de vrede en barmhartigheid die God aan mensen schenkt en die ons ook toerust tot het doen van gerechtigheid en het bevorderen van vrede en barmhartigheid.

Oscar Romero als voorbeeld

De zalige aartsbisschop Oscar Romero werd op het einde van de Vredesdag herdacht als authentieke christelijke martelaar, die tijdens de burgeroorlog in El Salvador in naam van God en van het lijdende volk opriep om de repressie te beëindigen en niet langer te doden. In plaats van zelf iemand te doden, verkoos bisschop Romero zijn leven te geven voor de gerechtigheid als stem van de stemlozen.

’s Avonds vertoonde Katechetika nog de film Des Hommes et des Dieux over de monniken van Tibhirine en hun gegeven leven als Band van vrede.

Jo Hanssens (Pax Christi Vlaanderen) en Johan De Tavernier (Centrum voor Vredesethiek en KU Leuven)