De mis op scherm? Het kan creatiever. 3 zaken om te herontdekken

De coronacrisis doorbreekt de normale gang van zaken in de kerk. Voor priesters die de mis achter gesloten kerkdeuren vieren, gaat het gemeenschapskarakter verloren. Sinds de liturgische vernieuwing van het Tweede Vaticaans Concilie is dat een leidende gedachte bij de viering van de eucharistie. Enkele Duitse liturgiewetenschappers maakten zich de afgelopen week om die reden druk over de ‘private’ mis (lees hier een Engelse vertaling van hun opiniebijdrage). 

Nu deel ik niet hun angst dat we door deze hele situatie een stap terugzetten in de tijd. Er ontstaan immers veel andere vormen van gemeenschap, niet het minst via de sociale media. Toch voel ik ook een zeker ongemak en weerstand bij de vele vieringen zonder gemeenschap. En dat gevoel verdwijnt niet helemaal bij een livestream, hoe zinvol ook.

Het helpt wel om als kerk mensen nabij te zijn en om op zondagvoormiddag toch de vertrouwde stem en handelingen van de priester te kunnen zien, zij het dan via een scherm. En de tips die eerder op Kerknet verschenen, helpen om een echt biddend moment ervan te maken.

Toch is deelnemen aan de viering dan helemaal anders, niet alleen omdat je enkel de ‘geestelijke communie’ kunt ontvangen. Terwijl we proberen te volgen, lopen kleine kinderen in de woonkamer rond. De poes springt voor het beeld en ja, je zit gewoon voor een scherm.

De cruciale, zintuigelijke dimensie van de liturgie is totaal anders via de livestream.

Naast het live of uitgesteld kijken naar de eucharistie, biedt deze crisis ook nog heel wat andere mogelijkheden en kansen.

Herontdek de huiskerk

De huiskerk, als gemeenschap van gedoopten, was (is?) de eerste plaats waar het geloof niet alleen doorgegeven, maar ook geleefd en gevierd kan worden.

Waarom niet de komende tijd gebruiken om het spirituele potentieel in gezinnen, vriendenkringen en sociale netwerken te herontdekken en te bevorderen?

Daarbij kunnen de digitale media zeker ook creatief gebruikt worden en een belangrijke rol spelen. Een bevriende ouder via de school - wel gelovig, maar helemaal geen regelmatige  kerkganger - vroeg (via Facebook) om inspiratie en materiaal om elke dag met haar dochter even te kunnen bidden. Iets wat ze anders niet vaak deden, en dus ook niet goed wisten hoe, maar waaraan ze nu wel nood hadden.

Deze bevreemdende situatie is een oproep om thuis, in het gezin, te zoeken naar nieuwe manieren, of oude manieren te herontdekken, om zich te verenigen in gebed en rond het Woord. Het zou goed zijn, en zulke initiatieven worden dankzij de crisis al genomen, als mensen extra handvatten en ondersteuning hiervoor aangereikt krijgen van de diocesane en interdiocesane diensten.

Herontdek de sacramentele kracht van het Woord

Een tweede herontdekking is misschien het geloof in de sacramentele kracht van het Woord. Jezus is op een bijzondere wijze aanwezig in de gave van brood en wijn tijdens de eucharistieviering. Maar sinds het Tweede Vaticaans Concilie, probeert de Kerk ook de aandacht voor Christus’ aanwezigheid in het Woord te bevorderen.

De liturgie en theologie van het Woord is voor vele gelovigen nog onbekend, laat staan in praktijk gebracht.

Voor vele katholieken blijft het bidden met de Bijbel iets vreemds of zelfs lastigs. Misschien kan deze crisis ook bijdragen aan een liturgische verrijking vanuit de sacramentele kracht van het Woord, waarmee God telkens opnieuw met zijn volk in dialoog gaat.

Een bijzondere vorm van bidden rond het Woord is het getijdengebed. Deze crisis biedt misschien ook de kans om dit gebed van de kerk te (her)ontdekken. Af en toe kan je het zelfs ook via de livestream volgen, bijvoorbeeld vanuit Averbode, maar dat mag gerust nog meer worden: ik heb nog maar weinig priesters hun vespergebed zien streamen …

Christus ontmoeten in elkaar

Ten slotte is het zeker ook een moment om te herontdekken dat we Christus niet alleen kunnen ontmoeten in de eucharistie en in de Schrift. Immers, wat we voor de minsten van onze zusters en broeders doen, doen we voor Christus zelf. Of zoals een Amerikaanse jezuïet het verwoordde:

In deze tijd […] hebben we altijd de mogelijkheid om Christus te ontmoeten in het kwetsbare, zelfs op manieren die onszelf en degenen die we willen helpen tegen verdere risico's te beschermen. Een maaltijd of boodschappentas die voor de deur worden achtergelaten, een bijdrage aan een fonds voor werkloze restaurantmedewerkers, een check-in bij een alleenstaande oudere of een vriendin die plotseling thuisonderwijs moet geven - we kunnen allemaal iets doen, voor iemand, in deze tijd.

Gelukkig zien we ook hier vele voorbeelden van, zowel binnen als buiten onze kerkelijke gemeenschap. Zo wordt opnieuw maar eens bewezen dat elke crisis uitnodigt om nieuwe wegen te gaan.

Auteur: Sam Goyvaerts