‘In naam van de Vader’ ~ Rik Devillé [boek]

In naam van de Vader is een confronterend boek. In zijn voorwoord schrijft Rik Devillé het gevecht van zich af: decennialang werd zijn verontwaardiging over seksueel misbruik door kerkelijke en religieuze oversten al te vaak weggehoond. Hoe gemakkelijk is het nu! Zijn er nog mensen die eraan twijfelen dat kinderen door geliefde vertrouwenspersonen mishandeld kunnen worden?

Toen de bom in 2010 definitief barstte met de ontmaskering van Roger Vangheluwe, kwam het tot een point of no return, schrijft Devillé. Voor velen lijkt de oorlog vandaag gestreden. Iedereen is over tot de orde van de dag en de pers richt zich op misbruikschandalen in sport en cultuur. Wie vraagt zich nog af hoe het zou zijn met Eva, Krista, Piet, Theo? Devillé beitelt hun namen als het ware met gouden letters in kathedralen.

In het eerste deel verzamelt Devillé 101 getuigenissen. Ze bevatten niet enkel de vaak gruwelijke verhalen van slachtoffers, maar ook getuigenissen van kerkelijke en religieuze oversten, van medewerkers van Mensenrechten in de Kerk, van familieleden en ook van advocaten van slachtoffers. Samen schetsen ze een beeld van de complexiteit van het verwerkingsproces.

Hoewel hier en daar erkenning doorklinkt voor de stappen in de goede richting sinds 2010, blijven pijn en wantrouwen vaak overheersen. In het tweede deel, waarin Devillé de balans opmaakt sinds 1992, worden grote vraagtekens geplaatst bij de invulling van het priesterschap en de toekomst van de Kerk.

Dit boek lezen, is een pijnlijke opgave, maar een must voor wie zich in de Kerk engageert.

Lees de sterke brief van Karinina aan haar dader. 

Karinina ~ Brief aan mijn dader

Met een kwetsbaar levensverhaal
heb ik naar je opgekeken
en onbevangen geloofd in je genegenheid,
maar je hebt mij in mijn kwetsbaarheid misbruikt
en het kind in mij voor altijd schade toegebracht.

Mijn vertrouwen in mensen heb je verkracht
en de beleving van een normaal liefdesleven
heb je mij voor altijd ontnomen.

Een stukje van mijn kind-zijn heb je gestolen,
mijn groei naar volwassenheid heb je afgeremd,
het doorworstelen van mijn puberteit heb je verstoord.

Ik heb mij vernederd gevoeld,
verloren, vertwijfeld, verlaten.
Je pleegde een aanslag op mijn waardigheid.
Je hebt mij belast met een ‘geheim’
dat jarenlang in mijn geheugen onbereikbaar opgeslagen bleef en dat geen uitweg vond
omdat het in mijn wereld niet bespreekbaar was.

Door dood te gaan heb je mij in de steek gelaten
zonder een woord van spijt
of uitdrukking van schuld om wat je mij hebt aangedaan.

De Kerk,
die in jou haar vertrouwen had gesteld
voor het verkondigen van een blijde boodschap,
heb je opgezadeld met de trauma’s
van je ziekmakend gedrag.

Maar ooit zal ik weer lachen
in de regen van verdriet waarin je mij achterliet
omdat mijn Schepper mij
de zon heeft beloofd.

Ooit zal ik mij weer helemaal vrij voelen
in twee armen die mij geen gevoel van verstikking geven, en geknuffeld worden zonder meer
door mensen die oprecht van mij houden.

Met het vertrouwen van een kind        
dat in wezen niets hoeft te vrezen.
Ooit zal ik weer kunnen geloven
in de goedheid van onze wereld
omdat de mensheid het uiteindelijk nooit zal opgeven om naar goedheid te streven.

En ooit, mijnheer pastoor, zal er rust zijn in mijn hart omdat wonden kunnen helen met kracht van binnen in mij, van rondom mij,
van boven mij.

Mijn geheim is gedeeld en geloofd, ont-vangen.
Nooit meer ben ik er nog mee alleen.

Zijn er nog vragen?

De werkgroep Mensenrechten in de Kerk vindt dat het verhaal nog niet helemaal is geschreven. Er zijn nog wel enige aandachtspunten en aanbevelingen. Ze vragen van de Bisschoppenconferenties dat seksueel misbruik een blijvend agendapunt wordt. Ze formuleren ook een aantal open vragen waarvoor slachtoffers op een antwoord wachten zoals: 'waarom werd het tribunaal opgericht om bisschoppen en clerici te berechten opnieuw afgevoerd?' en 'waarom niet meteen – ook zonder verzoek van het slachtoffer – op eigen initiatief aan betrokken slachtoffers alle stappen meedelen die in een dossier worden ondernomen?'.

De werkgroep beveelt onder meer aan om 'in te gaan op de oproep van paus Franciscus om in het land nog meer plekken van heling en barmhartigheid op te zetten' of om 'er bij de paus schriftelijk op aan te dringen dat hijzelf schriftelijk antwoordt op brieven van slachtoffers'.               

Waakzaamheid blijft geboden. Bondgenoten vinden in de gehele samenleving blijft een uitdagende gedachte. Wij willen ons niet opsluiten in lotgenotengroepjes,  maar willen onze traumatische verhalen aanbieden als basis voor de ontwikkeling van een mentaal tegengif: Dit nooit meer, nergens ter wereld.

Quotes

Rik Devillé

• Het gaat om concrete stemmen. Elk met een eigen timbre, eigen ervaringen. Die getuigenissen dienen ook bewaard te worden voor het nageslacht. Dat is het opzet van dit boek.

• Het is al meer dan een kwarteeuw geleden dat de aanklacht tegen het kerkelijk kindermisbruik op gang kwam. De doofpot en de mantel der liefde raakten helemaal versleten: ze werden te veel gebruikt. De slijtagestrijd is nog niet helemaal uitgewoed. Maar erkenning en een begin van eerherstel zijn geschied.

• Voorlopig blijft een slotwoord onmogelijk. De strijd om erkenning en herstel gaat door tot elke betrokkene volwaardig zijn of haar verhaal durft doen. Met een Jezuswoord sluit ik af: ‘Spreek, al is het slechts één woord, en u zal leven.’

Jozef De Kesel • Je begint maar te beseffen waarover het gaat als je de concrete mens ontmoet en echt naar hem luistert. Die ontmoetingen met slachtoffers hebben me veranderd. Wat gebeurd is, hoe lang geleden ook, moet erkend worden. De pijn en het onrecht dat het slachtoffer is aangedaan, moeten ernstig genomen worden.

Rik Devillé, In naam van de Vader, Uitgeverij EPO, 2019, 408 p., ISBN 9789462671768.