Van het podium naar het tv-scherm: jongdementie en veel liefde

Acht voorstellingen had Arne De Jaegere er als regisseur van De Loteling op zitten, toen corona toesloeg en alle plannen in duigen vielen. Kunnen ze in het voorjaar eindelijk opnieuw op de planken staan, dan zal één van de acteurs er al niet meer bij zijn. Het wordt heftig om Christophe zondag voor het eerst terug te zien, maar dan op het scherm, zegt De Jaegere, die wel erg uitkijkt naar de uitzending van de documentaire Liefde in tijden van jongdementie, aanstaande zondag op Canvas.

Tv-maker Leo De Bock kon een groot deel van het proces naar de voorstelling volgen met de camera. En zo blijft er toch veel bewaard van die eerste voorstelling over en vooral mét mensen met jongdementie.

Wat mag de kijker verwachten van de documentaire?

Arne De Jaegere • Je ontdekt hoe onze repetities eraan toe gingen en krijgt wat fragmenten uit de voorstelling te zien. Daarnaast deed Leo De Bock ook interviews met de betrokkenen. De documentaire kwam er op voorstel van Expertisecentrum Vlaanderen. Ze vonden ons project erg waardevol, niet alleen om het bewustzijn over de ziekte te vergroten, maar ook om te tonen dat er nog veel mogelijk is als je getroffen wordt door jongdementie. Het antwoord is dan echt niet alleen maar om in een rusthuis tussen ouderen te gaan zitten.

Je eigen vader kreeg de diagnose toen hij 52 was. Hoe kwam dat aan?

Toen hadden we bij hem de puzzel al helemaal uit elkaar zien vallen. Het was duidelijk dat er iets grondig mis was met zijn gezondheid. Het begon ermee dat hij de gps in de wagen aanzette om de weg naar het werk te vinden. Er rezen onduidelijkheden op zijn werk. Hij verloor de interesse in zijn omgeving en gezin. In zekere zin was de diagnose voor ons een opluchting.

Ook al was het vooruitzicht niet rooskleurig, we wisten nu tenminste waar we aan toe waren.

Op de VRT (Arne De Jaegere werkt op de nieuwsdienst, ndr.) liep toen de actie Te Gek?! met jongdementie als thema. Mijn vader kreeg de kans met lotgenoten de Mont Ventoux te beklimmen. Daar zag mijn moeder hem opleven en ze besloot actie te ondernemen om mensen met de ziekte meer van dergelijke activiteiten aan te bieden. Zo ontstond in Kortrijk de vereniging Het Ventiel, die dankzij heel wat vrijwilligers 10 jaar later al 80 mensen bereikt.

Theater maken met mensen met dementie, hoe pak je dat aan?

Al een hele tijd stond ik met één been in de theaterwereld en het andere in de wereld van mensen met jongdementie. Ik wilde ze heel graag eens bijeenbrengen. De samenwerking met Het Ventiel was vanzelfsprekend. Een jaar lang hebben we bijna alleen maar gepraat en geluisterd naar mensen uit de doelgroep. We vertelden niet onmiddellijk dat we theater met hen wilden maken, dat zou hen alleen maar afschrikken.

Dus gingen we samen wandelen en hier en daar hielden we halt. Spelletjes werden improvisatie-opdrachten en uiteindelijk heuse repetities.

In de voorstelling spelen overigens naast 9 mensen met jongdementie ook mantelzorgers en echte acteurs van Het Bataljong mee. Hoofdpersonage is Aloïs Alzheimer, als ontdekker maar ook symbool van de ziekte. Hij lokt reacties van de acteurs uit door bijvoorbeeld speelgoed af te pakken.

Je vader is een van de acteurs in 'De Loteling'. Hoe ervaart hij de voorstelling?

Via het stuk kunnen mensen als mijn vader zich makkelijker uiten. De situaties die we spelen, lokken emoties en gedachten uit die ze anders soms moeilijk kunnen uitdrukken. Het helpt hen om aan het publiek uit te leggen hoe het is om als betrekkelijk jonge mens met alzheimer geconfronteerd te worden.

Ook al is de ziekte bij mijn vader op 10 jaar natuurlijk geëvolueerd, hij beseft nog heel goed wat er met hem aan de hand is. Hij vond het heel fijn om mee te doen en om zijn verhaal te kunnen brengen. Ook tijdens de lange lockdown heeft hij zich gelukkig goed gehouden. Voor mij was het ook wel bijzonder om mijn werk bij Het Bataljong samen met het thuisfront te kunnen doen en zoveel met mijn vader, maar ook met mijn moeder en zus, te kunnen optrekken.

Liefde in tijden van jongdementie, zondag 20 september om 21.50 uur via Canvas.