Dit spel laat je voelen wat dementie is, en hoe je communiceert

 „Blijf de mens achter dementie zien, met een eigen levensverhaal, waarden en normen.” Zo luidt een van de stelregels van De trein van Edgard, een ‘escape game’ dat tot stand kwam door een samenwerking van het Expertisecentrum Dementie Paradox in Gent en #ANTcollectief, een organisatie die commerciële escape games maakt maar zich ook richt op maatschappelijke thema’s zoals patiëntveiligheid in ziekenhuizen.

„De doelstelling van deze escape game,” verduidelijkt Christian Verelst, coördinator van Paradox, „is op een laagdrempelige en leuke manier dementie bespreekbaar maken, en de mensen die het spelen handvaten en tips meegeven over onder meer communicatie.”

Paradox en #ANTcollectief ontwierpen twee games. De trein van Edgard richt zich op het brede publiek en duurt een half uur. Het tweede spel heet De tuinen van Victoria, duurt een uur en mikt meer op professionals.

Beide speel je het best met zes tot maximum acht spelers.

„We zijn van nul af aan begonnen”, vertelt Christian Verelst. „Het concept was om via een leuke escape game dementie bij de mensen te brengen, omdat we merken dat deze manier meer aanspreekt dan de klassieke lezing. Dit is interactief, laat mensen zelf beleven hoe het aanvoelt zodat ze de vertaling kunnen maken naar ‘hoe gaan we om met mensen met dementie?’.”

(Lees verder onder de foto)

Wij namen deel aan een sessie met De trein van Edgard in het wzc Den Anker in Serskamp onder begeleiding van Liesbeth en Ann. In dit spel vertelt Edgard over zijn „rijk leven” dat hem onder meer naar Argentinië, Finland, Zwitserland en Parijs bracht.

Door zijn dementie brengt hij zijn verhaal verhakkeld maar uitdagend en raadselachtig genoeg voor de deelnemers om het te helpen reconstrueren.

Dat gebeurt aan de hand van Edgards koffertjes die via codes geopend moeten worden. In de valiezen zitten hints verborgen, tot geurpotjes aan toe, waarmee Edgards verhaal ontsluierd en vervolledigd kan worden.

Vooraf had Paradox-coördinator Christian Verelst ons gerustgesteld: „Ik hoor alleen maar positieve reacties, weliswaar met de nodige klamme handjes vooraf (lacht). De beste tip die ik u kan geven?

Geef u over aan het spel en amuseer u.

De game staat op zichzelf. Je hoeft niet bezig te zijn met de vraag hoe mensen met dementie erop zouden reageren. De vertaling naar dementie achteraf en de reflectie erover komt vanzelf met de nabespreking.”

Het maakt de ontleningskost van 200 euro per week, goed voor vier tot vijf groepen per dag, meer dan de moeite waard. Bovendien hoef je geen halsbrekende of technisch vernuftige toeren uit te halen. Christian Verelst: „We hebben de game zo gemaakt dat de verschillende onderdelen in een auto passen. De speloppervlakte bedraagt ongeveer vijf meter op vijf meter met een beperkt aantal puzzels.”

(Lees verder onder de foto)

De game werd gelanceerd in november 2019. Het was de bedoeling om vanaf 1 januari 2020 met de ontleningen te starten. Helaas stak de corona-pandemie stokken in de wielen. Het maakte ontleningen in de zorgsector anderhalf jaar onmogelijk. Aan de game werd en cours de route niet meer gesleuteld. „Je hoeft niet veel voorkennis over of interesse in dementie te hebben om het te spelen, maar de kwaliteit ervan hangt veel af van de nabespreking door iemand die op de hoogte is van dementie. Vandaar dat in de prijs van de ontlening ook een workshop met een korte opleiding zit over hoe het spel en de nabespreking begeleid kunnen worden.

Op die manier krijgen de deelnemers kwaliteitsvolle tips mee naar huis.”

Dat was zonder twijfel het geval bij onze sessie. Zo wezen Liesbet en Ann ons erop dat personen met dementie soms overmand worden door de complexiteit van ogenschijnlijk evidente handelingen. Dat kan voor frustraties zorgen. Daarom is het beter een handeling op te splitsen in kleinere deeltaken. Dat versterkt de eigenwaarde. Probeer ook de routine voor de dementie optrad nog wat aan te houden. Routine is voor mensen met dementie vaak een houvast. Of probeer daar waar de taal langzaam verdwijnt en soms ophoudt, zintuiglijker met hen om te gaan, met hand- of armbewegingen, maar evenzeer met aanrakingen of muziek. „Want muziek spreekt hen aan, en dat mag meer zijn dan enkel hoempapamuziek”, verzekeren Ann en Liesbeth ons.

• Meer info: www.dementie.be/paradox