De gele kleur in de vlag van Oekraïne herinnert aan de uitgestrekte tarwevelden die als gevolg van de oorlog misschien niet ingezaaid zullen worden of over enkele maanden niet geoogst © RR
Tertio: ‘Dagelijks brood wereldwijd duur betaald’
Het is niet alleen wegens mogelijke problemen bij de levering van tarwe aan het Wereldvoedselprogramma dat de voedselveiligheid van miljoenen mensen in gevaar is. Uit cijfers van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN (FAO) blijkt dat het Oost-Afrikaanse Eritrea voor zijn tarwe-invoer voor 100 procent afhankelijk is van Rusland en Oekraïne, waarbij beide landen circa de helft voor hun rekening nemen. Dat geldt ook voor Somalië dat ruim 90 procent van zijn tarwe uit de twee landen betrekt. De Seychellen voeren dan weer 90 procent van hun tarwe uitsluitend in uit Oekraïne, terwijl de DR Congo voor ruim 80 procent van zijn tarwe-invoer totaal van Rusland afhankelijk is. (…) Als de oorlog in Oekraïne zou leiden tot een langdurige daling van de Oekraïense en de Russische export van voedingsmiddelen, zal het aantal ondervoede mensen volgens een simulatie van de FAO in 2022-’23 stijgen met 8 tot 13 miljoen. (…) VN-secretaris-generaal António Guterres wees eerder deze maand al op de problemen van de ontwikkelingslanden als gevolg van de coronapandemie, de hoge inflatie, de stijgende rentetarieven en de zware schuldenlast van die landen. En nu wordt hun broodmand gebombardeerd, voegde hij er scherp aan toe.
Exportbeperkingen en sancties
Zowel Oekraïne als Rusland heeft inmiddels de export van een aantal producten waaronder tarwe, maïs en zonnebloemolie aan banden gelegd. Het leeuwendeel van de Oekraïense tarwe-export wordt verscheept in de eerste maanden van het verkoopseizoen dat in juli begint, maar de sluiting van de havens belet volgens een rapport van het Amerikaanse ministerie van Landbouw bijkomende uitvoer. Als Rusland de Oekraïense Zwarte Zeekust verovert, zal er van export via de Zwarte Zeehavens, waaronder Odessa, al helemaal geen sprake meer zijn. Rusland van zijn kant zit als gevolg van zijn invasie in Oekraïne opgezadeld met westerse sancties waardoor commerciële transacties worden bemoeilijkt. Bovendien kijkt Rusland aan tegen enorm oplopende verzekeringspremies voor schepen. Dat alles drijft de prijzen verder de hoogte in.
Zaaien en oogsten
De FAO vreest dat een escalatie van het conflict, een omvangrijkere mobilisatie en een toenemende stroom vluchtelingen gevolgen zullen hebben voor het zaai- en oogstseizoen. Eind maart worden volgens de FAO in de regio de velden bemest terwijl er vanaf april gezaaid wordt. Daarvoor is mankracht nodig, net als voor de oogst. De organisatie gaat ervan uit dat 20 tot 30 procent van het wintergraan, van de maïs en van de zonnebloemen voor het verkoopseizoen 2022-’23 niet zal worden geplant of geoogst en dat bovendien elders de opbrengst lager zal uitvallen. Dit als gevolg van problemen bij de bemesting.
Broodprijs
Door de oorlog in Oekraïne, maar vooral door de stijgende energieprijzen gaat in ons land de prijs van het brood de hoogte in. De bakkerijfederatie Bakkers Vlaanderen berekende dat de referentiebroodprijs stijgt van 2,39 naar 2,70 euro. Een dergelijke stijging in een rijk land als België is behapbaar. In landen als Soedan, dat voor 35 procent voor zijn tarwe is aangewezen op Rusland en Oekraïne, leidde een stijging van de broodprijs met 40 procent al tot scherpe protesten. Ook in Egypte wordt het dagelijkse brood duur. Begin vorige week zag de Egyptische president Abdel Fattah al-Sisi zich genoodzaakt de prijs van niet-gesubsidieerd brood te stabiliseren om de voortdurende prijsstijgingen tegen te gaan. De prijs ervan was recentelijk met 50 procent gestegen. De Egyptenaren vrezen intussen dat weldra ook de prijs van het gesubsidieerde brood de hoogte in zal gaan. Circa 60 procent van de Egyptenaren heeft daar recht op. Egypte is voor 72 procent van zijn tarwe-invoer aangewezen op beide conflictlanden en is nu volop op zoek naar nieuwe importlanden. Guterres vatte de oorzaken en de gevolgen van de naderende orkaan van honger als volgt samen: De prijzen voor voedsel, brandstof en meststoffen gaan door het dak. Aanvoerlijnen worden verstoord. De kosten voor en de vertragingen bij het transport van importgoederen – indien al beschikbaar – staan op recordhoogte.
Dat alles treft de armen het hardst en plant de zaden voor politieke instabiliteit en onrust over de hele wereld. VN-secretaris-generaal António Guterres