Vaderdag - Wat voor een vader is onze God?

Mogen we in God echt een vader zien? En wat voor een dan? Volgens de Bijbel één met (baar)moederlijke trekjes.

Lieve Wouters

Een van de oudste en veelbetekenende namen van God is Vader. Christenen spreken hem met die naam aan - zo leerden ze het van Jezus zelf. En toch staan we vaak nog ver af van die intieme omgang met God. Mogen we in God echt een vader zien? En wat voor een dan?

Wat zegt de Bijbel over God als Vader?

Onderstaande verzen uit het Oude Testament tonen aan dat het Bijbelse volk in zijn God al heel vroeg een vaderfiguur zag.

Psalmen 27,10 • Als vader en moeder mij verlaten, haalt de Heer mij in huis.

Jesaja 63,16 • U Heer, onze Vader, van oudsher heet U onze verlosser.

Hosea 11,1-4 • En dat terwijl Ik toch degene ben die Efraïm heeft leren lopen, die hem bij zijn armen heeft genomen... Met zachte leidsels heb Ik hen gemend, met teugels van liefde. Ik was voor hen als degenen die het juk optillen wanneer het tegen de kaken drukt.

Maleachi 2,10 • Hebben wij niet allen één Vader? Heeft één God ons niet geschapen? Waarom bedriegen wij elkaar dan en schenden wij daarmee het verbond van onze vaderen?

Hoe verder je bladert in de Bijbel, hoe vaker God zich toont als een vader. Een geval van voortschrijdend inzicht? Maar ook het vaderschap zelf wordt gaandeweg almaar liefdevoller ingevuld.

Wat voor een vader is onze God?

In het Oude Testament leren we dat God de Vader:

zich het lot van zijn kinderen aantrekt, vooral van weduwen en wezen
trots is op zijn kinderen, zijn uitverkoren volk
zijn kinderen met zachte hand opvoedt en leidt
niet enkel een verwekker is, maar dat zijn vaderschap een belofte inhoudt: Ik zal u tot vader zijn
zijn kinderen tot broers en zussen maakt
trouw is

In het Nieuwe Testament leren we dat God de Vader:

altijd nieuwe kansen geeft • Als jullie de mensen hun overtredingen vergeven, zal je hemelse Vader ook jullie vergeven. (Matteüs 6,14)
goed zorgt voor zijn kinderen • Jullie Vader weet wat je nodig hebt, voordat je het Hem vraagt. (Matteüs 6,8)
zijn kinderen verder doet kijken • Ik dank U, Vader, Heer van hemel en aarde, omdat U dit verborgen hebt voor wijzen en verstandigen en het onthuld hebt aan eenvoudigen (ook vertaald als ‘kindertjes’) (Matteüs 11,25)
zijn kinderen vrij laat om eigen keuzes te maken • Lees het verhaal van de verloren zoon. (Lucas 15, 11-32)

Vader is de ultieme aanspreking, zo leert Jezus zijn volgelingen ook in het Onzevader.

Waarom is God geen moeder?

Aangezien de Bijbel een boek is waarin God zich openbaart via menselijke taal en beelden in een bepaalde cultuur en tijd - lees: in de mannenmaatschappij van weleer - is het niet verwonderlijk dat een mannelijk beeld overheerst. Toch krijgt God ook belangrijke vrouwelijke trekken mee in de Bijbel.

Zo blijkt God de Vader een baarmoeder te hebben.

Daarvan is meermaals sprake in de Bijbel, al is dat in de Nederlandse vertaling niet meer altijd zichtbaar. Het Hebreeuwse woord voor barmhartigheid, rachamim, is de meervoudsvorm van rechem, baarmoeder. In de Hebreeuwse Bijbel kun je op verschillende plaatsen lezen dat God (ook Jezus) tot in zijn baarmoeder bewogen werd door medelijden of ontroering.

En in Jesaja 46,3 heet het dat God het Bijbelse volk al in de baarmoeder droeg: Luister naar mij [...] u, die werd opgetild vanaf de moederschoot [...] Als u grijs bent zal Ik u nog dragen.

Barmhartigheid is diep bewogen liefde, die je voelt tot in je ingewanden. Het is de tederheid die, bijvoorbeeld, ouders voelen voor hun kinderen.

Is God dan een man of een vrouw? Of misschien een transgender? De discussie is natuurlijk naast de kwestie. Liefde is niet mannelijk of vrouwelijk, maar wel altijd relationeel. Uit de Bijbel komt een God naar voor die liefde is, met een naam en een gezicht, en met een specifieke geschiedenis in relatie tot mensen.

De band tussen Jezus en zijn Vader

Als Jezus ons leert om God aan te spreken als Vader, is het wellicht omdat hij het iedereen toewenst op diezelfde manier geborgen te zijn in liefde. Zelf modelleert hij zich daar helemaal naar, en dat doet de Vader plezier:

Waarachtig, Ik verzeker u: de Zoon kan niets uit eigen kracht, Hij kan alleen maar wat Hij de Vader ziet doen: wat deze doet, doet de Zoon eveneens. (Johannes 5,19)
Er kwam een stem uit de hemel, die zei: ‘Dit is mijn geliefde Zoon, in wie Ik vreugde vind. (Matteüs 3,17)

De parabel van de verloren zoon is misschien nog het meest sprekende in deze context. Een zoon verloochent zijn vader, maar komt later berooid terug. Van blijdschap geeft de vader een feest. De oudste zoon begrijpt de overdreven edelmoedigheid van zijn vader niet. Was een straf, of tenminste een preek, niet op zijn plaats?

Als God liefde is, en de zondaar zich naar Hem keert, dan is al wat krom is, recht getrokken. En dat verdient een feestje.

Jezus in dit verhaal? Hij is de zoon naar wie de vader verlangt als hij de oudste in herinnering brengt: Jongen, jij bent altijd bij me en alles wat ik heb is van jou.