Vluchteling in vredestijd, een Tamil in Antwerpen

Karan(*), 32 jaar, is een katholieke Tamil die in 2010 naar België vluchtte. Hij komt uit het oosten van Sri Lanka, uit het district Batticaloa, had een baan, een groot huis en veel bezittingen. Als zakenman verkocht hij groenten, rijst en zeep.

Maar Sri Lanka, een eiland onder India met meer dan 20 miljoen inwoners, ging vanaf 1983 gebukt onder een burgeroorlog. Strijdende partijen waren de Singhalese meerderheid en de Tamil minderheid. Hoewel de vrede in 2009 getekend werd, bleef het leven voor Tamils zwaar. Karan moest in 2010 zijn land verlaten en weet dat hij nog altijd niet terug kan.

Nu Europa meer dan ooit worstelt met het vluchtelingenvraagstuk, bekijken we de menselijke kant van de kwestie. Hoe is het om je vaderland te moeten ontvluchten?

Opgepakt als dissident

Karan • In 2008 werd ik door militairen opgepakt in mijn huis. Ik werd gemarteld, kreeg zweepslagen, meer dan 8 maanden lang. Daarna begonnen de problemen van voren af aan. Elke dag kwamen er militairen naar mijn huis. De burgeroorlog is sinds 2009 afgelopen, maar er gebeuren nog zoveel incidenten, kidnappingen, schietpartijen.

Ik kan daar nog altijd niet in vrijheid leven. Het is te gevaarlijk.

Het is problematisch om een Tamil te zijn. Je kunt niet vrijuit spreken, zegt Karan. Als je op straat loopt in Tamil gebied, staat er om de 100 meter een militair van het leger. Ik hou nog steeds van mijn land, maar de situatie is slecht. Ik kon het niet langer accepteren.

Karan laat een officieel medisch document zien met de kwetsuren die hij tijdens zijn gevangenschap opliep. Het is een lange lijst. Ook heeft hij een verklaring van de pastoor van zijn parochie, die stelt: [Karan] was arrested by the Special Task Forces and tortured severely. His brother was killed by the armed forces. He has been getting anonymous life threat calls from unknown persons.

Waarom werd je opgepakt in 2008?

Karan • Omdat ik de Tamiltijgers geholpen heb. Ik wilde helpen omdat zij vochten voor de bevrijding van het Tamil volk. Ik vocht zelf niet mee, maar bracht ze eten en olie. Maar volgens de regering had ik wapens geleverd.

Was het moeilijk om Sri Lanka te verlaten?

Karan • Het is een eiland, dus ze kunnen gemakkelijk de vliegvelden en havens bewaken. Als Tamil mocht ik niet eens buiten mijn dorp komen. Als ik naar de hoofdstad Colombo wilde, moest ik eerst langs het politiebureau om toestemming te krijgen.

Als ik het land uit zou willen, zou ik nooit een paspoort krijgen, juist omdat ik al problemen met de regering had.

De vlucht naar Europa

Karan • Ik moest illegaal het land verlaten. Ik heb veel geld betaald aan een agency en ook aan de politie. Ik betaalde 15.000 euro - met geld kom je overal in Sri Lanka. Mijn vader overleed al toen ik 2 was en mijn moeder wilde niet mee. Ze is te oud, ze houdt van Sri Lanka en het is hier te koud voor haar! Ik ging dus in mijn eentje.

Hoe verliep de reis?

Karan • Ik ging met het vliegtuig naar Moskou, vervolgens naar Turkije en toen naar Griekenland. Daar ben ik een jaar gebleven. Maar ik kon er geen asiel krijgen. Er zijn daar te veel economische problemen. Toen ging ik naar België. Hier werd ik de eerste zes maanden opgevangen door Fedasil. Daarna verbleef ik bij een vriend uit Sri Lanka. Hij hielp me, en ik kreeg iedere maand een voedselpakket van Tele-Dienst. Nu gaat het goed: mijn asielaanvraag loopt, ik heb werk, ik kan de huur betalen.

Waarom wilde je naar België komen?

Karan • Ik wilde ergens heen waar ik in vrede zou kunnen leven. Ik had een vriend in België, dus kwam ik hier asiel aanvragen. Mijn eerste aanvraag werd afgewezen. Ik had de nodige documenten niet: ik moest bewijzen dat ik door het leger was gemarteld.

Maar hoe kon ik dat bewijzen? Ik vluchtte voor mijn leven, hoe kon ik eerst dat bewijs verzamelen?

Nu heb ik de nodige documenten en heb ik opnieuw asiel aangevraagd. Ik heb al een tijdelijke verblijfsvergunning en een arbeidskaart. Nu bid ik dat ik een permanente verblijfsvergunning krijg.

Overleven in België

Karan • Ik woon nu drie jaar in België en niemand stoort mij, de mensen zijn vriendelijk. Ik kan gaan en staan waar ik wil, niet zoals in Sri Lanka. Dus ik ben hier graag.

En hoe verdien je de kost?

Karan • Ik werk als kok bij een restaurant. Ik ben geen kok van opleiding, maar alle Sri Lankanen kunnen koken. Ik begon als afwasser en kwam daarna in de keuken terecht. Het is heel wat anders dan wat ik in Sri Lanka deed, maar ik vind het leuk. Ik krijg steeds andere banen, ik wil graag meer leren. Ja, ik ben er gelukkig mee.

Is er een grote Sri Lankaanse gemeenschap in België?

Karan • Jawel, maar ik meng me daar niet in. Ik wil gewoon in vrede leven en me niet met politiek bezighouden. Bovendien houdt de Sri Lankaanse regering ons in de gaten. Vorig jaar was er een bijeenkomst van Tamils in Brussel. Mensen van de ambassade namen toen foto’s om op te sturen naar Sri Lanka. Als ze weten dat ik actief ben in die gemeenschap, loopt mijn familie gevaar.

Het gemis van thuis

Ik wil graag terug naar Sri Lanka, het is mijn moederland. Ik mis mijn ouders, mijn dorp, mijn taal, alles.

Maar als ik nu terug ga, word ik op het vliegveld gearresteerd. In Sri Lanka is nog altijd de noodwet van kracht, die zegt dat militairen wie dan ook zomaar kunnen arresteren. De regering heeft wel gezegd dat ze die wet zou afschaffen, maar dat zullen ze nooit doen.

Hoe gaat het met je familie die daar achterbleef?

Karan • Het gaat goed met mijn moeder. Ze huilt als ik haar bel, ze wil me graag zien. Maar ze zegt: als jij gelukkig bent, ben ik ook gelukkig. Je kan terugkomen als de situatie verbeterd is. Ik heb mijn familie in mijn hart.

Mijn broer ging in 2000 bij de Tamiltijgers. Ik weet niet wat er met hem gebeurd is.

Als je bij de Tamiltijgers ging, moest je namelijk alles geheimhouden voor je familie. Maar ook na 2009 hebben we niets gehoord. Dat gebeurt in Sri Lanka.

In januari koos Sri Lanka een nieuwe president. Oppositiekandidaat Sirisena won. Denk je dat de situatie nu zal verbeteren?

Karan • De nieuwe president is oké, maar alleen voor Singhalezen. Niet voor de Tamils. De vorige president was erger, die hield alle macht binnen zijn eigen familie. De nieuwe president verdeelt de macht beter, maar alleen aan Singhalezen. Hij heeft bijvoorbeeld het leger niet teruggetrokken uit de Tamil gebieden. En waarom? Er is geen oorlog meer. Tamils hebben geen wapens, ze hoeven niet bewaakt te worden.

Hoop voor de toekomst

Karan • De nieuwe president nodigt gevluchte Tamils uit om terug te keren. Maar als ze dat doen, worden ze gearresteerd. Ik ken meer dan 15 mensen die dat overkomen is. En als je gearresteerd wordt, stellen ze geen vragen. Ze praten niet met hun mond, alleen met hun vuisten.

Ben je toch hoopvol voor de toekomst?

Karan • Ja. Ik ben hoopvol over mijn asielaanvraag. Na de vrede in 2009 kregen asielzoekers uit Sri Lanka geen verblijfsvergunning meer. Maar inmiddels begrijpen ze dat de situatie daar nog steeds slecht is.

Ik hoop dat ze inzien dat ik niet ben gekomen om rijk te worden, maar om mijn leven te redden. En hopelijk kan ik teruggaan over 5, 10 of 15 jaar.

Ik kijk elke dag naar het nieuws, of het al beter wordt. Maar het wordt nooit beter. Weet je, op 18 mei 2009 werd de vrede getekend. Maar in de twee maanden daarvoor werden er nog 100.000 Tamils vermoord. De officiële berichten zeggen: 40.000 vermisten. Het zijn allemaal jongeren, hun familie zoekt ze nog altijd. Maar er is niet één iemand teruggevonden. Een oud vrouwtje werd gearresteerd toen ze naar haar zoon vroeg. Dat is de situatie in Sri Lanka. Er is een heuse genocide gaande op het Tamil volk, nog steeds.

(*) Om de veiligheid van Karan te verzekeren, vermeldden we niet zijn volledige naam

Lees meer: 100.000 Tamils vermist na oorlog in Sri Lanka (Engels)

Foto: CC, Leland Francisco

Loes Liemburg