Waarom je met Kerstmis geen goede voornemens moet maken

3 grondhoudingen zagen we in onze Kleine catechese van de advent al passeren:

• Wachten, vol verlangen naar de vervulling van de belofte van goddelijke vrede
• Je toevertrouwen aan de barmhartigheid van God, die het weer ‘aan’ wil met jou
• Opmerkzaam zijn voor de werking van Gods weerloze liefde in deze wereld

Met de profeten uit het Oude Verbond maakten we ons hart klaar voor de komst van de Messias. Zij verwachtten Hem op het einde der tijden en ook christenen verwachten ooit zijn wederkomst in heerlijkheid. Tegelijk herdenken we met Kerstmis zijn geboorte destijds in Betlehem, zijn leven en sterven op aarde. Maar er is nog een 3de komst, een innerlijke. Jezus moet hier en nu opnieuw geboren worden in het hart van iedere christen.

Cruciale week voor Jezus’ geboorte breekt aan

Maar wat betekent dat, Jezus opnieuw laten geboren worden in mijn hart? Bernardus van Clairvaux ziet er alvast meer in dan wat mooie symboliek, al schrijft hij behoorlijk lyrisch in een van zijn homilieën: O wondere welwillendheid van een zoekende God en verheven waardigheid van de mens die zo gezocht wordt! Alle rijkdom, alle aardse roem en al wat je hier beneden kan verlangen, valt daarbij in het niets. Heer, wat is toch de mens dat Gij hem zo verheft? Waarom geeft Ge hem zo uw hart?

Als Bernardus zo overdonderd is van die geboorte van Jezus Christus in zijn eigen hart, is het omdat hij in Jezus niet enkel boodschap van naastenliefde ziet, hoe waardevol die op zich ook is.

Jezus brengt ons geen boodschap, Hij ís de boodschap.

Jezus is Gods goedheid en menslievendheid zelf, onder de mensen verschenen in een even sterfelijk en kwetsbaar lichaam. (Titus 3, 4) Maak met Kerstmis geen goede voornemens. Daar is Nieuwjaar al voor. (En dan nog moet je niet overdrijven, het leven moet aangenaam blijven!)

Kerstmis doet ons leven, met grote L.

1 maal per jaar herdenkt en viert de hele kerkgemeenschap die belangwekkende komst. Bernardus: Moge het die ene maal dan gebeuren zoals het altijd zou moeten, met de nodige waardigheid. Hoe dwaas is het dat na de komst van zo’n machtige Koning, de mensen zich met allerlei andere zaken gaan bezighouden. Zie hoeveel zorg besteed wordt om zich die dagen van schitterende kleren en gerechten te voorzien, alsof Christus dat bij zijn geboorte kwam zoeken en alsof Hij het waardigst ontvangen wordt door mensen die daaraan de meeste zorg besteden.

Jezus ruilt met ons van plaats

Waarom is het nodig dat God uit den Hoge komt en langs Jezus in de huid kruipt van een weerloze baby? Waarom wil Hij zich nestelen in het hart van simpele mensen? We gaan nogmaals te rade bij Bernardus: Hij verkondigt reeds door zijn voorbeeld wat hij later met zijn woorden zal prediken: ‘Leert van mij: ik ben zachtmoedig en nederig van hart.’

Jezus komt in ons hart, om ons deel te laten hebben aan Gods heerlijkheid. Hij wordt mens, om ons te laten delen in het goddelijke leven.

Dat is de goddelijke ruil waar paus Leo De Grote (400-461) het over had en die in de liturgie van Kerstmis weerklinkt. Dat maakt Bernardus zo lyrisch. Hij ontvangt niet een of andere boodschap in zijn hart, maar hij beseft dat Jezus hem deel doet hebben aan al wat wij met het goddelijke verbinden: niet alleen zijn barmhartigheid, nederigheid en liefde zonder grenzen, maar zelfs ook zijn verhevenheid en almacht.

Verhevenheid en almacht zijn niet het tegenovergestelde van nederigheid, maar gaan over de onvoorstelbare waardigheid die God de mens wil schenken. En over de weerloze liefde die werkzamer is dan we vermoeden.

Maria ontvangt Jezus in hart en nieren

Maria toont bij uitstek hoe je als eenvoudige persoon die grote waardigheid kunt dragen. Tegenover de engel die haar mysterieuze zwangerschap aankondigt, zegt ze beslist: Mij geschiede naar uw woord.(Lucas 1, 26-38) Maria stemt onmiddellijk in met het plan van God, die blijkbaar via haar genade wil brengen in een behoeftige wereld. Zij stelt zich lijfelijk beschikbaar, ontvangt Jezus letterlijk en figuurlijk. Dacht ze dan niet aan het risico verstoten te worden door haar familie die niet zou begrijpen wat er gaande was? En vooral door Jozef, haar aanstaande?

Ondanks alles vertrouwde Maria erop. Geen braaf meisje, maar eentje met lef!

God offert zijn majesteitelijk bestaan op om via zijn Zoon het leven van mensen te komen delen en hen zo de weg te wijzen naar wie Hij echt is. En door Maria’s opoffering wordt zij deel van het heilsplan van God. Een goddelijke ruil, die Jezus vandaag ook met jou wil voltrekken.

Vraag jezelf

• Wat betekent het dat Jezus zelf in mij geboren wordt en niet enkel zijn boodschap?
• Hoe geef ik aan die waardigheid gestalte door mijn doen en zijn?
• Durf ik mijn leven aan God toevertrouwen zoals Maria deed?

Zie, de vrede is niet langer een belofte maar een feit, niet langer uitgesteld maar geschonken, niet langer een voorspelling maar werkelijkheid. Bernardus van Clairvaux

De homilieën van Bernardus van Clairvaux zijn gewoon te mooi om te laten liggen: Zie, God de Vader stuurde als het ware een geldbuidel vol barmhartigheid naar de aarde, weliswaar een kleine buidel, maar boordevol. Want ‘een kind is ons gegeven’, maar daarin ‘is de godheid in heel haar volheid aanwezig’. Hoe had God een overtuigender bewijs van zijn goedheid kunnen geven dan door mijn lichaam aan te nemen?

En ook nog dit fragment, om het af te leren: Toen God het plan had opgevat zijn edel schepsel, de mens, terug te winnen, zei Hij bij zichzelf: ‘Als ik hem dwing tegen zijn zin, dan krijg ik een ezel en geen mens. Ik heb hem bedreigd met vreselijke kwellingen, tevergeefs. Ik heb hem eeuwig geluk aangeboden, wat geen oog ooit heeft gezien, geen oor ooit heeft gehoord, wat in het hart van de mens nooit is opgekomen of waarnaar het nooit heeft verlangd, zonder enig succes. Eén hoop restte me nog.  De mens is niet alleen angstig en hebberig, hij is voor alles in staat om lief te hebben. De liefde is de sterkste kracht om hem aan te trekken. Zo kwam God in ons vlees en toonde zich eindeloos beminnelijk. Hij bewees ons de grootste liefde door zijn leven voor ons te geven.

De 4de zondag van de advent in de liturgie

• We steken de 4de kaars van de adventskrans aan. Alle kaarsen branden nu. Het is aftellen naar Kerstmis.
• In de liturgie weerklinken tussen 17 en 23 december de O-antifonen, waarmee de Messias wordt aanroepen:

1. O Wijsheid
2. O Adonai
3. O Wortel van Isai
4. O Sleutel van David
5. O Dageraad (Orient)
6. O Koning van de Volkeren
7. O Emmanuel

Beluister de O-antifonen in het lied O kom, Immanuel in de video.

• Bij het gebed over de offergaven komt de wonderbare ruil tussen God en mensen tot uitdrukking wanneer de priester bidt dat de Heer de gelovige gemeenschap zou voltooien tot een levende offergave: Heer, aanvaard onze gaven waardoor een heilige ruil voltrokken wordt. Schenk U zelf aan ons, nu wij U aanbieden wat Gij ons geschonken hebt.
• In de liturgie van Kerstdag zal dat thema opnieuw aan bod komen. In de prefatie zegt de priester: Gods Zoon gaat een ruil aan met de mensen: het Woord neemt onze zwakheid aan, en schenkt onsterfelijkheid aan hen die moesten sterven. Door een wonder wordt Hij een der onzen om ons te verheffen tot zijn eeuwigheid.