Water

Toen de kosmos werd geboren, zo’n 13,8 miljard jaar geleden, was waterstof de eerste materie die ontstond. In het heelal is waterstof het kleinste element, maar wel veruit het meest voorkomende. Meer dan negentig procent van de atomen in ons universum zijn waterstofatomen. Waterstof vormt ook de basis van water (H2O), dat bestaat uit twee waterstofatomen en een zuurstofatoom. Dat water is een absolute must voor het bestaan van alle levensvormen op aarde. Dat leven ontstond een kleine vier miljard jaar geleden, dus tien miljard jaar na de oerknal. Al die tijd hield waterstof zich klaar om een rol van betekenis te spelen, zouden we gemakshalve kunnen zeggen.
Zeventig procent van het aardoppervlak is bedekt met water. Water is ook het hoofdbestanddeel van het menselijk lichaam, het percentage schommelt rond 55 tot 60 procent, bij mannen iets meer dan bij vrouwen. Kunnen we ons een leven zonder water voorstellen? Biologisch uiteraard niet, maar ook niet in onze eigen ervaringswereld.
Als catechist doe ik elk jaar met mijn vormelingen een speelse oefening. Waarmee associëren ze water zoal? Het regent dan antwoorden. We hebben water nodig om te drinken, om ons te wassen, om erin te zwemmen of om erop te varen. Regen geeft leven aan dieren en planten. Rivieren en zeeën brengen ons naar alle uithoeken van de wereld. We gebruiken water om te koken, om onze kledij te wassen, om te tuinieren of om een brand te blussen. Helaas zijn er ook overstromingen en kunnen we in water verdrinken. Elk kind ter wereld is in staat dergelijke voorbeelden te geven. Het belang van water uitleggen hoeft niet, van klein tot groot begrijpt iedereen dat meteen.
Vervolgens duiken we wat dieper. Een pienter kind merkt op dat we uit water worden geboren. Negen maanden lang, van onze verwekking tot onze geboorte, leven we in het vruchtwater [node:field_streamers:0] van onze moeder. Prachtige foto’s ontsluieren die feeërieke wereld.
Tot slot komen we bij de kern van de catecheseles, het doopsel. Niet toevallig dopen christenen met water. Wat begon met een volledige onderdompeling in de Jordaan, mondde in onze cultuur uit in een schepje water boven een doopvont. In het water van het doopsel wordt de mens herboren tot een nieuw leven, waarin zij of hij bewust een plaats geeft aan God, in het voetspoor van Jezus Christus.
Zonder water lukt het niet. Dat blijkt ook uit ons Dossier over water in onze contreien. Zomer na zomer zien we tegenwoordig wat er gebeurt wanneer er te weinig of te veel water is. Drie jaar na elkaar – 2018, 2019 en 2020 – was er waterschaarste en daalde ons grondwaterpeil schrikbarend. Vorige zomer viel het water dan weer met bakken uit de hemel, wat leidde tot catastrofale overstromingen, waarvan de gevolgen nog steeds voelbaar zijn.
Alles wijst erop dat water – en de manier waarop we met water omspringen – de komende decennia steeds meer ons leven zal beheersen. Blijven we oceanen vervuilen, of keren we het tij? Slagen we erin de klimaatontsporing een halt toe te roepen, vóór al te veel gletsjers en ijslagen op de polen zijn gesmolten? Blijven we de stijgende zeespiegel en intenser wordende onweders de baas? Redden we regenwouden? Kunnen we woestijnvorming tegenhouden? Het zijn al lang geen kwesties meer voor een kransje wetenschappers, maar vragen die ons eigen leven binnendringen.
Fatalisme is niet nodig en een slechte raadgever. We beschikken over de kennis en kunde om onze blauwe planeet te behoeden voor al te grote rampen. Almaar meer mensen zijn daar ook toe bereid. De tijd van de probleemanalyse is voorbij, de tijd van doordacht en consequent handelen is aangebroken. Wij allen kunnen daar deel van uitmaken.