De dienstbaarheid is de uitdrukking van de liefde

Zusters en broeders, 

Op geen enkel moment van het liturgische jaar dan in de Goede Week zijn we ons meer bewust van de mate waarin Jezus niet alleen een mens was als wij, maar ook een mens die zijn leven gaf voor ons. In de viering van vanavond vinden we deze dubbele dimensie terug van "zoals wij" en "voor ons". Omdat hij een mens is, nam Jezus als symbool voor zichzelf wat in zijn cultuur het meest gebruikelijke voedsel was: brood en wijn. Het ligt in de aard van voedsel om gegeten te worden - "neemt en eet; neemt en drinkt" (Mc 14 en Mt 26). Maar in deze spijzen geeft Jezus zichzelf als voedsel aan ons - "dit is mijn lichaam voor u gegeven;… dit is mijn bloed dat voor u en alle mensen wordt vergoten ". En dan voegt Jezus eraan toe: "Gij zult dit doen tot mijn gedachtenis". Het evangelie dat we zojuist hebben gelezen, vertelt ons dat Jezus onmiddellijk in praktijk bracht wat Hij daarmee bedoelde. Hij heeft de voeten van zijn leerlingen gewassen, als een dienaar, als een slaaf.  

Het is dus door dienstbaarheid, niet door overheersing, dat eenheid tussen zijn volgelingen zal worden bereikt. In gemeenschap zijn met Jezus is doen wat hij deed, elkaars voeten wassen (zelfs als die voeten vuil zijn en misvormd en met de lichaamsgeur erbij). De eucharistie als herinnering is maar waarachtig als ze een handeling in het heden wordt. Maar zij is ook een belofte voor de toekomst. Terwijl haar wortels in het verleden liggen als in vruchtbare grond, richt de Kerk haar blik op de toekomst, op de komst van haar Heer, op Jezus die aan het komen is terwijl hij ons tot zijn Lichaam maakt. De betekenis van de Eucharistie is daarom niet beperkt tot het gedenken dat Jezus zichzelf ooit, op een dag gegeven heeft. In elke eucharistie geeft hij zichzelf opnieuw opdat wij op onze beurt onszelf geven. Jezus blijft zichzelf geven in ons en door ons. En Hij geeft ons de kracht om onszelf te geven, niet alleen door zijn voorbeeld, maar door zijn aanwezigheid in ons. 

We denken gemakkelijk aan Jezus als aan een uitzonderlijke held. Pasen, de verrijzenis, is dan de beloning die hij heeft verdiend. Een happy end na een triestig avontuur. We vergeten dat Pasen voor Jezus een andere manier is, een nieuwe manier, om zichzelf te blijven geven. 

Op een dag zei Hij: “Gelukkig de dienaars, die de heer bij zijn komst wakende zal vinden. Voorwaar, Ik zeg u: Hij [de heer!] zal zich omgorden, (de dienaars) aan tafel nodigen en langs hen gaan om te bedienen” (Lc 12,35-40). Jezus wilde door deze woorden niet zozeer het belang van de waakzaamheid benadrukken, maar eerder het feit dat de Meester zelf het werkpak van een dienaar zou aantrekken en zijn leerlingen zou dienen. Welnu dat maakt Hij concreet. Wat Hij deed tijdens zijn laatste avondmaal en wat Hij zijn leerlingen opdraagt te doen – elkaar dienen – doet Hij bij iedere komst! Jezus breekt altijd brood. Dat is wat de leerlingen op de weg naar Emmaüs op Paaszondag begrijpen. Dienstvaardigheid is geen ascese om glorie te verdienen, waarbij de dienstbaarheid dan tot een einde komt. Als liefde eindeloos is, dan is dienstbaarheid dat ook. Een dienstbaarheid die ooit de uitdrukking zal zijn van een totale liefde. Een liefde die helemaal openbloeit. Een liefde zonder schaduwzijden. Daarom blijft Jezus zichzelf geven, tot in eeuwigheid. 

Vandaar dat, in tegenstelling tot wat we misschien denken, de aanwezigheid van Christus niet het enige is in de Eucharistie. Zijn reële aanwezigheid wil zich verderzetten in een nieuwe realiteit, namelijk de eenheid van de Kerk en de eenheid tussen alle mensen.  

Je ziet meteen dat ja zeggen tegen Jezus, maar nee tegen je naaste – wie dat ook mag zijn – zinloos is. Integendeel, de eucharistie maakt van de Kerk het instrument van eenheid tussen God en de mensen, het instrument van vrede in de wereld. We moeten ons ervan bewust zijn hoezeer we de Eucharistie nodig hebben voor eenheid binnen de Kerk, tussen de Kerken en voor vrede in de wereld! Na het Onze Vader en nog voor we de communie ontvangen zullen we bidden: “Geef vrede in onze dagen… Vervul uw belofte, geeft vrede in uw naam en maak ons één”. Dan wordt het brood gebroken en gedeeld opdat ook wij gebroken brood zouden worden voor onze medemensen.  

Broeders en zusters, laten we wat meer binnentreden in het onuitputtelijke mysterie van de Eucharistie. Laten we eucharistische mensen worden: God dankbaar omdat de gave van zijn leven een bron van leven is voor ons. Jezus laat ons dit zien. Jezus leeft het. En in Hem beleven wij hetzelfde mysterie, hetzelfde lijden maar ook de belofte van hetzelfde geluk.