Zo verloopt het stemmen voor de nieuwe paus: een blik achter de schermen van het conclaaf

Verdeling van de stembiljetten

'Eligo in Summum Pontificem' ('Ik kies als Opperste Pontifex'), deze Latijnse woorden staan bovenaan elk stembiljet dat de 133 kardinaal-kiezers gebruiken om de 267ste paus te kiezen. Ze krijgen twee of drie stembiljetten van de ceremoniële functionarissen. 

De stembiljetten zijn rechthoekig met de Latijnse spreuk bovenaan en de onderste helft blanco, zodat de kardinaal-kiezer daar de naam van de door hem gekozen kandidaat kan invullen.

Voorbereiding op de stemming

De senior kardinaal-diaken trekt door loting drie scrutatores (tellers), drie infirmarii (die de stemmen van zieke kardinalen verzamelen) en drie recognitores (controleurs). Als een van de geselecteerden door ziekte of andere redenen zijn taken niet kan vervullen, worden er nieuwe namen in hun plaats getrokken. Deze fase wordt de voorselectie genoemd.

Voordat de stemming begint, moeten alle niet-kiezers – zoals de secretaris van het college van kardinalen, de liturgiemeester en de ceremoniële functionarissen – de Sixtijnse Kapel verlaten. De senior kardinaal-diaken sluit vervolgens de deuren en opent ze alleen wanneer nodig, bijvoorbeeld wanneer de infirmarii de stemmen van zieke kardinalen komen brengen.

Stemmen

Elke kardinaal schrijft, in volgorde van anciënniteit (of rang), de naam van de door hem gekozen kandidaat op het stembiljet, vouwt dit dubbel, houdt het zichtbaar omhoog en draagt ​​het naar het altaar. Daar staat een kelk met daarop een pateen (een schaaltje dat ook tijdens de eucharistieviering wordt gebruikt om de te consacreren hostie op te leggen).

Elke kiezer zegt hardop, in het Italiaans:

'Chiamo a testimone Cristo Signore, il quale mi giudicherà, che il mio voto è dato a colui che, secondo Dio, ritengo debba essere eletto.'

'Ik roep als mijn getuige Christus de Heer, die mijn rechter zal zijn, dat mijn stem wordt gegeven aan degene van wie ik geloof dat hij volgens God gekozen moet worden.'

Vervolgens legt de kardinaal het stembiljet op de pateen en laat het in de kelk vallen. Hij buigt voor het altaar en keert terug naar zijn stoel.

Zieke kardinalen stemmen vanuit hun kamer

Als kardinalen te ziek zijn om in de Sixtijnse Kapel te zijn, bezoeken de drie infirmarii hen met een dienblad met stembiljetten en een afgesloten doos. De sleutel daarvan wordt bewaard op het altaar in de kapel. De doos heeft aan de bovenkant een gleuf waarin de gevouwen stembiljetten kunnen worden gestoken. Zodra de stemmen van zieke kardinalen zijn verzameld, brengen de infirmarii de doos terug naar de kapel, waar die in het bijzijn van de kardinaal-kiezers wordt geopend. De stembiljetten worden toegevoegd aan de kelk.

Telling

Nadat alle stemmen zijn uitgebracht, schudt de eerste teller de kelk om de stembiljetten te mengen. De laatste teller telt ze vervolgens één voor één en doet ze in een tweede, lege doos. Als het aantal stembiljetten niet overeenkomt met het aantal kiezers, worden alle stembiljetten verbrand en wordt er direct opnieuw gestemd. Als het totale aantal stembiljetten klopt, dan worden ze geopend en geteld.

De drie tellers zitten aan een tafel voor het altaar. De eerste leest de naam op een stembiljet en geeft het door aan de tweede, die de naam bevestigt en aan de derde geeft. Deze leest de naam hardop voor, zodat iedereen het kan horen, en noteert de stem.

Nadat alle stembiljetten zijn voorgelezen en de stemmen zijn geteld, doorrijgt de laatste scrutator (of controleur) elk stembiljet met een naald door het woord 'Eligo' en rijgt ze aaneen met een touwtje.

Uitslag en verbranding van de biljetten

Om een ​​nieuwe paus te kiezen, is een tweederdemeerderheid vereist. Voor het conclaaf dat begint op woensdag 7 mei, betekent dit dat minimaal 89 van de 133 stemmen van de kardinaal-kiezers nodig zijn.

Ongeacht de uitslag, controleren de recognitores de telling zorgvuldig en controleren ze de aantekeningen van de tellers om er zeker van te zijn dat alles correct is uitgevoerd.

Voordat de kiezers de Sixtijnse Kapel verlaten, worden alle stembiljetten verbrand in een gietijzeren oven die voor het eerst werd gebruikt tijdens het conclaaf van 1939. De tellers doen dit met hulp van de secretaris van het college van kardinalen en de ceremoniële functionarissen, die door de senior kardinaal-diaken worden binnengeroepen.

Een tweede kachel, geïnstalleerd in 2005, is aangesloten op de schoorsteen die zichtbaar is vanaf het Sint-Pietersplein. Hier worden chemicaliën aan toegevoegd om de rook te kleuren: zwart als er geen paus is gekozen, wit als er wel een is gekozen. Als er twee opeenvolgende stemmingen plaatsvinden, worden de stembiljetten van beide verkiezingsrondes samen verbrand.

Kamer van tranen

Zodra er een tweederdemeerderheid is bereikt, wordt de gekozen kandidaat gevraagd of hij zijn verkiezing tot paus aanvaardt. Dat gebeurt met deze traditionele formule: 

'Acceptas electionem de te canonice factam in Summum Pontificem?' 

'Aanvaardt u uw canonieke verkiezing tot paus?'

Als hij bevestigend antwoordt, wordt hem gevraagd welke naam hij als paus zal aannemen. Vanaf dat moment is hij paus en bisschop van Rome.

Hij wordt dan naar de 'kamer van tranen' geleid, een kleine kamer naast de Sixtijnse Kapel. Daar trekt hij voor de eerste keer het witte pauselijke gewaad aan waarin hij zal verschijnen op het centrale balkon van de Sint-Pietersbasiliek.

Stemrondes en spirituele pauzes

Er wordt vier keer per dag gestemd: twee keer in de voormiddag en twee keer in de namiddag. De eerste zwarte of witte rook kan je verwachten op woensdag om 19.00 uur, en de komende dagen telkens om 10.30, 12.00, 17.30 en 19.00 uur.

Als er om 10.30 uur of 17.30 uur geen tweederdemeerderheid is, dan wordt er geen zwarte rook gegeven en volgt er direct een nieuwe stemronde. De stembiljetten van de twee stemrondes worden dan samen verbrand om 12.00 of 19.00 uur met zwarte of witte rook tot gevolg.

Is er vrijdagavond nog geen kandidaat gekozen, dan wordt de stemming zaterdag onderbroken voor een dag van gebed, informele gesprekken en een korte geestelijke aansporing door de senior kardinaal-diaken. Naar verwachting streven veel kardinaal-kiezers echter naar een kort conclaaf.

Bronnen: Vatican News (Engels) - CNA (Engels) - CNA (Engels) - i.Media (Frans)