‘Huidige miserie in Burundi is niet de schuld van de Belgen’

Op 1 juli is Burundi 60 jaar onafhankelijk, maar veel valt er niet te vieren, zegt priester Ferdinand Nduwimana in een analyse in Tertio deze week.

Ferdinand Nduwimana (° 1979) werd in 2011 in het aartsbisdom Bujumbura tot priester gewijd. Na 4 jaar als parochiepriester te hebben gewerkt, werd hij benoemd tot adjunct-econoom van het aartsbisdom. In 2019 volgde het voorstel om in Rome moraaltheologie bij te studeren. Na het behalen van zijn master, werkt hij nu aan een doctoraat. Hij zit op kot in het Belgisch College in de Rome.

Eigenbelang en rivaliteit

Dat de autoriteiten vandaag de schuld voor alle actuele problemen in Burundi afwentelen op de kolonisator van weleer, vindt de priester ongeloofwaardig. Terecht spreekt de oppositie dat met steun van de internationale gemeenschap tegen. Onze politieke leiders willen vooral elke inmenging van buitenaf tegengaan en pottenkijkers vermijden. Wat in 1961 gebeurde, was niet proper. (…) Die zaken verdienen opheldering, maar ondertussen zijn we 60 jaar verder en alles wat vanaf 1962 volgde, is onze verantwoordelijkheid, niet meer die van de Belgen. We hadden de intellectuelen en we hadden de middelen om ons land op te bouwen, maar eigenbelang en rivaliteit primeerden. Dat leidde tot grote miserie en veel armoede.

Het discours dat alles wat misgaat in Burundi, de schuld is van de Belgen en de Fransen, klopt niet.

Pas op, ik vind het goed dat België een commissie heeft opgericht om in het reine te komen met het koloniale verleden, maar dat ontslaat ons niet van onze verantwoordelijkheid voor wat nadien gebeurde.

Vermoord

Nduwimana betreurt dat de alom gewaardeerde priester en jurist Jean-Louis Nahimana (1964), oud-voorzitter van de waarheidscommissie in zijn land en gewezen vicaris-generaal van Bujumbura, in januari 2021 overleed. Hij was aangeduid als expert voor de bijzondere Kamercommissie. Zijn vader is als arts ook vermoord. Nahimana was een integere intellectueel, een echte brugfiguur die zeker op zijn plaats had gezeten in die commissie. Helaas. In Burundi kwam in 2014 een waarheids- en verzoeningscommissie tot stand ter opheldering en ter verwerking van het lijden tijdens de burgeroorlog. Ze brengt massagraven, slachtoffers en daders in kaart, werkt aan ontwapening en zoekt de spiraal van geweld te doorbreken. Ook de Kerk had het zwaar te verduren omdat ze het onrecht aanklaagde. Veel priesters werden vermoord, net als aartsbisschop Joachim Ruhuna en nuntius Michael Aidan Courtney, vertelt de moraaltheoloog. Maar veel rebellen waren ook christenen en de huidige politieke leiders zijn oud-rebellen die naar de eucharistie komen. Dat wringt.

Gelukkig genieten onze bisschoppen voldoende gezag en durven ze hun stem tegen onrecht te verheffen.

Dat doen ze gezamenlijk als bisschoppenconferentie en niet individueel. Dat is belangrijk, samen staan ze sterker.

Missionarissen

Nduwimana vindt het onterecht dat de Belgische missionarissen met de vinger gewezen worden. Vooral in het onderwijs waren ze verdienstelijk. De scholen van de witte paters stonden open voor iedereen, niet alleen voor de elite. De Burundezen waarderen de missionarissen ten zeerste. Ze mochten ook blijven na de onafhankelijkheid. Vandaag klinkt het verwijt dat ze ons tijdens de kolonisatie dwongen afstand te nemen van onze lokale tradities. Kun je hen dat kwalijk nemen?

Ik denk niet dat de missionarissen slechte intenties hadden, ze wilden Christus onder ons brengen.

Wij waren al monotheïsten. De Burundezen geloofden in God, niet in vele goden, maar onze God bleef onzichtbaar. Het christendom kon daar makkelijk aansluiting bij vinden. De missionarissen kenden evenwel sommige van onze gebruiken niet en vonden die heidens. Pas later werden die tradities beter bestudeerd en werd ingezien dat we niets satanisch deden (lacht).

België

De moraaltheoloog is blij met de blijvende kerkelijke relaties. Er waren altijd Belgische priesters in Burundi en vandaag trekken Burundese priesters voor hun studies naar België. Een aantal blijft er, maar de meesten keren na hun studies terug. Uit mijn aartsbisdom is er maar één definitief in België, een priester die vluchtte tijdens de burgeroorlog.