Tegen de oven gapen in het kerkkoor
Fototentoonstelling over koorbanken in Aarschotse en Oirschotse kerk
De namen van de Belgische gemeente Aarschot en de Nederlandse gemeente Oirschot lijken erg op elkaar. Beide gemeenten hebben nog meer gemeen dan hun naam. Jan Borchman, een zestiende-eeuwse schrijnwerker uit Eindhoven vervaardigden voor zowel de Sint-Petrusbasiliek in Oirschot als de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Aarschot opmerkelijke koorbanken.
In Aarschot kun je de koorbanken nog steeds bewonderen. In Oirschot werd het koorgestoelte tijdens Wereldoorlog II vernietigd. Kunsthistorica Christel Theunissen maakte over beide koorbanken een promotiewerk en verdedigde dat onlangs aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Vorige maand opende ze een fototentoonstelling over de koorbanken in de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Aarschot.
Tijdens de middeleeuwen en ook nog in de periode nadien behoorden koorbanken tot het vaste meubilair van kapittel- en kloosterkerken. Het was de plaats waar de geestelijken tijdens vieringen en diensten gingen zitten.
Ambachtslieden uit de Zuidelijke Nederlanden behoorden tot de absolute wereldtop in het vervaardigen van koorbanken. „Ze maakten banken voor kerken in onder meer Spanje, Duitsland en Schotland”, zegt Christel Theunissen.
De koorbanken zijn vooral bekend wegens hun fantasierijke houtsnijwerk dat religieuze en wereldse voorstellingen combineert. Alle facetten van de middeleeuwse wereld komen erin aan bod: scènes uit het dagelijkse leven, spreekwoorden, fabels, heiligen, monsters en mensen, verhalen uit de Bijbel.
Een van de meest opmerkelijke afbeeldingen in de Aarschotse kerk is die van een man die met wijd opengesperde mond voor een oven zit. Het is de uitbeelding van een middeleeuws gezegde dat we vandaag niet meer kennen: Hi moet langhe gapen die den oven overgapen sal. Het betekent zoveel als iets onmogelijks proberen te doen.
Vanaf de Reformatie was men niet gediend van dat soort spielerei en verdwenen de banken vaak. Daardoor bleef er nog slechts een handvol over.
