De Processie van Echternach: ontdek de ware traditie achter de mythen

De Processie van Echternach: wat je moet weten over deze unieke traditie

De Processie van Echternach, die vaak als een traag, moeizaam proces wordt beschreven, heeft niets te maken met de mythes over drie stappen vooruit en twee achteruit. Deze beeldspraak wordt vaak gebruikt om moeilijke, ingewikkelde situaties te beschrijven, maar klopt niet met de werkelijkheid van de processie zelf.

Hoe gaat de Processie van Echternach tegenwoordig?

De Processie van Echternach vindt elk jaar plaats op de dinsdag na Pinksteren, in 2024 dus op 21 mei. Het evenement start rond 9 uur in de tuin van de voormalige abdij. Helemaal vooraan wandelen groepjes muziekanten. De eigenlijke processie bestaat uit groepen van vijf mensen die met elkaar verbonden zijn door het uiteinde van een witte zakdoek. Deze zakdoeken vormen een visueel kenmerk van de processie, die door het dorp richting de Sint-Willibrordbasiliek trekt, waar de graftombe van de heilige Willibrordus is. Dit ritueel symboliseert de verbondenheid van de pelgrims, die jaarlijks in groten getale deelnemen aan deze indrukwekkende optocht. Het is de heilige Willibrord(us), die in 698 in het Luxemburgse stadje een abdij stichtte. 
 

Achteruit wandelen doen ze niet. Ze springen, of dansen zo je wil, van het ene been op het andere, maar vooruit gaat het alleszins. 

De ware betekenis: dansen, niet achteruitgaan

De traditionele beschrijving van drie stappen vooruit en twee achteruit is een hardnekkige mythe. Tegenwoordig dansen de pelgrims van het ene been op het andere, wat het ritueel tot een levendige en energieke ervaring maakt. In werkelijkheid gaat het in de processie altijd vooruit, en nooit achteruit. Jaarlijks nemen tussen de 12.000 en 14.000 pelgrims deel aan deze processie, waarvan 8.000 tot 9.000 de bekende danspassen uitvoeren.

Een ritueel met eeuwenoude oorsprong

Hoewel de huidige vorm van de processie pas in de twintigste eeuw ontstond, gaat de geschiedenis ervan ver terug. Al in de 15de eeuw worden er verwijzingen gemaakt naar de dansprocessie. De oorsprong van de processie is moeilijk precies te traceren, maar historici vermoeden dat het ritueel mogelijk al kort na de dood van Willibrordus is ontstaan. Er wordt gespeculeerd over een link tussen de processie en de ziekte epilepsie of chorea minor (ook wel Sint-Vitusdans genoemd), aandoeningen waarvoor de hulp van Willibrordus werd ingeroepen. Vanwaar komt dan de hardnekkige mythe over vooruit- en achteruitspringen?

De oorsprong van de mythe: drie stappen voorwaarts, twee achterwaarts?

De mythe van de drie stappen voorwaarts en twee achterwaarts kwam pas in de 18de eeuw naar voren. Historicus en jezuïet Jean Berthollet schreef in 1743 over deze specifieke dansbewegingen, wat later overgenomen werd door andere auteurs. Het idee van achteruit stappen werd vervolgens gekoppeld aan misverstanden en werd zelfs als 'traditie' gezien. Echter, zoals blijkt uit latere verslagen, werd de processie nooit daadwerkelijk op die manier uitgevoerd. Het idee werd pas steeds sterker naarmate het werd herhaald. Wat niet wil zeggen dat de processie enige tijd effectief zo verliep. In een boek over de processie uit 1790 worden er bijvoorbeeld vier stappen naar rechts gedaan, en vier naar links.

Al die variaties zorgden op de duur voor misverstanden en botsingen, waardoor de stoet wel eens tot stilstand kwam - en er is inderdaad misschien wel eens achteruit moest worden gestapt. 

Na de Tweede Wereldoorlog: standaardisering van de processie

Na de Tweede Wereldoorlog besloot men de Processie van Echternach op een gestandaardiseerde manier te houden, zonder enige achteruitgang in de stappen. Vandaag de dag bestaat de rituele dans uit een stap naar rechts, gevolgd door een stap naar links. En zeker niet achteruit dus.

UNESCO-erkenning: een wereldwijde traditie

In 2010 werd de Processie van Echternach toegevoegd aan de lijst van immaterieel werelderfgoed van UNESCO. Dit onderstreept de culturele waarde van het ritueel en benadrukt het belang van het behoud van dit unieke Europese erfgoed.

Wil je meer inspiratie ontvangen? Schrijf in op onze nieuwsbrief en blijf verbonden met geloof, hoop en liefde.