50.000 exemplaren meteen weg: stormloop op kinderboek over Sint

Charlotte Dematons, in 1957 geboren in het Franse Evreux uit een Franse vader en Nederlandse moeder, werkt en woont al jaren in Nederland. Voor de eerste versie van Sinterklaas ontving ze in 2008 een Gouden Penseel. Het boek werd een bestseller: in een kleine tien jaar tijd werden er meer dan 200.000 exemplaren van verkocht.

In 2017 wilde uitgever Lemniscaat een herdruk van Sinterklaas op de markt brengen, maar Dematons hield dat tegen. Het boek was immers verzeild geraakt in de Zwarte Piet-storm die indertijd over Nederland en (een stukje) Vlaanderen woedde. Sommigen meenden in haar illustraties racisme en discriminatie te ontwaren. De herdruk stoppen ‘kostte me geen enkele moeite’, zei ze daarover in de Nederlandse krant NRC. ‘Ik dacht: Sinterklaas is een feest voor alle kinderen.

Als er kinderen zijn die er verdriet van ondervinden, dan hebben wij volwassenen het niet goed gedaan.

Dus weg ermee, dat was de gedachte.’

Zonnepanelen en bakfietsen

Dematons herwerkte het boek volledig — ‘met Pieten in alle tinten, van heel lichtroze naar heel donkerbruin’ — en gaf het in eigen beheer uit. Ze liet 50.000 exemplaren drukken, dat leek haar meer dan genoeg.

In de herziene Sinterklaas richt ze zich in een brief tot haar ‘Beste kijklezers’. Ze vertelt daarin dat ze ‘opnieuw naar Spanje is gegaan met de trein van kwart over twee’ en na 15 jaar op tal van nieuwigheden is gestoten. Zo is er nu een heuse Pietenflat, compleet met klimmuur, een zolder waar de Pieten op een flatscreen naar films kunnen kijken of gamen, er liggen zonnepanelen op de daken, Pieten hossen met bakfietsen en elektrische fietsen rond, oudere Pieten gebruiken de rollator enzovoort.

Kandidaat-hulppieten kunnen zelfs een ‘hulppietentrainingsdag’ volgen.

Dat is een soort rekruteringsdag voor jong én oud, met onder meer zang-, klim- en evenwichtsoefeningen en met een toets als afsluiter.  Zij die slagen, mogen hun Hulppietendiploma ophalen.

De zestien platen, telkens gespreid over twee bladzijden, steken vol vaak grappige details, waar kinderen én volwassenen hun ogen op kunnen uitkijken, mét knipoogjes. Zo verwijzen opschriften op de omheining rond Sinterklaasstad naar bekende Spaanse componisten (Granados, de Falla, ...) en schilders (Picasso, Dali, ...) terwijl bovenaan Don Quichote tegen windmolens vecht. Bovendien duikt als een soort gimmick door het hele boek Witje op, de kat van Sinterklaas, zoals destijds striptekenaar Leo De Budt (Buth) een muis verstopte in zijn tekeningen van Thomas Pips in het Tourkrantje van Het Volk. Spannend.

Helemaal uitverkocht

Ook de nieuwe versie van het boek bleek een schot in de roos. In Nederland is het intussen hopeloos uitverkocht. In twee weken tijd vlogen de 50.000 exemplaren de deur uit. Ook in Vlaanderen zijn alle exemplaren weg, zo blijkt bij navraag in een paar kinderboekenwinkels, bij Fnac en bij Standaard Boekhandel.

‘Ik heb deze zomer zelf naar de firma gebeld die de boeken van Dematons verspreidt. Ik heb meteen 100 exemplaren besteld. Ze waren in drie dagen weg’, zegt Els Meulemans van boekhandel ‘De Kleine Johannes' in Leuven. ‘Veel klanten die de vorige uitgave hebben, zijn ook de vernieuwde versie komen kopen.’

Hoe dit succes te verklaren is?

‘Net als haar recentere boek Alfabet is Sinterklaas een boek voor alle leeftijden.

Het is niet alleen voor kinderen. Volwassenen gaan er veel knipogen in herkennen.

Bijvoorbeeld Don Quichote, de torens van de Sagrada Familia, een affiche van de Guernica van Picasso, … Ook de humor maakt het boek aantrekkelijk. Je leest het ook niet in één keer uit. Je ontdekt altijd nieuwe dingen.’

Els Meulemans, tante van zes meisjes, kocht het eerste Sinterklaas-boek voor elk van hen. ‘De oudste is nu twintig. Ik heb het nieuwe boek nu ook voor hen allemaal gekocht. De magie van het moment komt helemaal terug als je Sinterklaas openslaat, zeiden ze mij. Zoals het madeleine-cakeje van Marcel Proust dat bij de hoofdpersonage van À la recherche du temps perdu talloze jeugdherinneringen oproept.’

Woekerprijzen

Op internet worden exemplaren van de herdruk intussen doorverkocht aan woekerprijzen tot 85 euro. Tot wanhoop van de auteur, die in NRC uitroept: ‘Schandalig, weerzinwekkend, ziek!

Ik moest bijna huilen toen ik het hoorde.

Mensen, laat je alsjeblieft niet opfokken. Koop het boek niet voor zulke prijzen, maar leen het in de bieb of bij de buurman. Of wacht gewoon een jaartje.’ 

Aangezien Dematons het boek in eigen beheer uitgeeft, krijgt ze een bijkomende druk niet meer rond voor de Sint komt, en daarna zal er volgens haar te weinig belangstelling zijn. Dus is het wachten tot … 2 september 2024. Dan komt er een bijdruk in omloop. Leg je al maar op vinkenslag. 

• Sinterklaas, Charlotte Dematons, 17,99 euro, 36 blz.