Bonny op Radio 1: ‘Kunnen we leren van de slachtoffers? Graag’

De belangrijkste boodschap van de bisschop in De Ochtend op Radio 1 was dat de kerk wel degelijk een streep heeft getrokken onder de zwijgcultuur van het verleden. In 2010 werden eerst een arbitrage en nadien meldpunten opgericht waar slachtoffers terecht konden met hun verhaal. Alle bisschoppen hebben daaraan meegewerkt, naar slachtoffers geluisterd en lessen getrokken uit hun getuigenissen. Voor de aanpak van daders werd (los van mogelijke gerechtelijke straffen) een beroep gedaan op het advies van professionals uit de forensische psychiatrie. De bisschop nam het ook op voor alle vrijwilligers die al vele jaren, onbezoldigd en met grote toewijding, meewerken aan de opvangpunten.

‘Kunnen we nog leren van de slachtoffers’, vraagt Bonny zichzelf? ‘Daar is maar één antwoord op: graag.’

Woordelijk

Het interview werd ingeleid door een fragment uit de documentaire Godvergeten,waarvan vorige week dinsdag de eerste aflevering werd uitgezonden, en een fragment uit De zevende dag gisteren, waarin overlever Emmanuel in gesprek ging met Manu Keirse en stelde dat slachtoffers zich nog altijd niet gehoord voelen.

Of de bisschop sinds de uitzending elke dag aan de problematiek gedacht heeft? Johan Bonny: ‘Ik heb er de voorbije 13 jaar elke dag aan gedacht. En velen in de kerk, dat kan ik met de hand op het hart zeggen: mensen als Manu Keirse en vele anderen. Jaar na jaar zijn er vele mensen bij de meldpunten gepasseerd. De cijfers zijn telkens gepubliceerd. Vele dossiers hebben wij meermaals herlezen om tot een goede oplossing te komen.’

Je moet niet de indruk wekken dat dit voorbij is gegaan aan de diepste emoties van de mensen die hier verantwoordelijkheid voor hebben opgenomen in de kerk. Johan Bonny

‘Al die feiten dateren van voor uw tijd, maar voor de slachtoffers is het levenslang’, merkt de presentatrice op. ‘Dat zal ik niet ontkennen’, zegt de bisschop met klem. ‘Ook Emmanuel is al bij mij geweest. Als de kerk nog iets kan doen voor mensen voorbij de dading – want daar zijn we jarenlang mee bezig geweest, dat was een enorme berg werk die we gedaan hebben volgens de voorwaarden die de parlementaire commissie ons had opgelegd… Een dading lost niet alles op, dat is nogal duidelijk. De pijn en kwetsuren evolueren mee met het leven. Ze krijgen een nieuwe scherpte. Moeten wij daar meer voor doen en kunnen wij meer leren van de slachtoffers? Dan is het enige antwoord: graag.

‘Is het niet zonder meer positief dat zij nu kunnen spreken?’ Bonny: ‘Het is niet zo dat zij niet hebben kunnen spreken de voorbije 13 jaar. Alles werd destijds op een hoop gegooid: wat verjaard is en wat niet, het onderscheid tussen luisteren naar de slachtoffers en de juridische dossiers, tussen emoties, feiten en een verantwoordelijke aanpak ervan. We hebben dat zorgvuldig uit elkaar moeten leggen. Ik wil vermijden dat het terug op een hoop wordt gegooid. Maar ik ben de eerste om te erkennen dat de kerk en de religieuze oversten te lang de ernst niet erkend hebben en zwak hebben gereageerd.’

Hoe dit allemaal kon gebeuren in een instituut dat zegt zorg te dragen voor de meest kwetsbaren, is een vraag die volgens de bisschop historisch wetenschappelijk beantwoord moet worden. ‘Heel Vlaanderen was katholiek dus het meeste misbruik raakte wel ergens aan de katholieke kerk. Maar het is dubbel erg als het in de kerk gebeurt en het was fout.’ 

Zijn de daders wel hard genoeg aangepakt? Ook daarvoor heeft de kerk jaarlijks transparant gecommuniceerd.

Bonny betreurt andermaal dat dit niet aan bod komt in de serie. ‘Er zijn heel wat plegers uit hun ambt gezet volgens procedures die juridisch coherent zijn. Voor niet verjaarde zaken zijn daders door het gerecht gestraft, voor andere gevallen is er professioneel advies van forensische psychiatrie ingewonnen.

Kunnen slachtoffers en daders actiever worden opgespoord, zoals Peter Adriaenssens aankaart in De Morgen?Bonny: ‘We hebben jaar na jaar oproepen gedaan naar slachtoffers om feiten te melden. Eerst ging dat via arbitrage, die twee jaar bestaan heeft. Daarna hebben we dat verder gezet met onze meldpunten. We zijn niet gestopt met mensen op te roepen zich te melden. Ik betreur dat vanuit de advocatuur soms opgeroepen wordt om níet naar ons te komen. Wij hebben nog tegen geen enkel slachtoffer ‘nee’ gezegd. Ik distantieer me van het juridische discours dat vaak ook op andere dingen uit is. Dat gaat vaak ook alleen maar over procedures. Wij willen ook naar de mensen luisteren en hen begeleiden waar het kan.’

Heeft het u soms doen twijfelen aan uw geloof? ‘Aan mijn geloof niet, wel aan de kerk. Wij mogen nu de boel opkuisen en we krijgen er geen dankbaarheid voor, of het nu komt van Rome, van de media of de publieke opinie. Alle pijn en het verdriet moet je helpen opruimen terwijl niemand er nog mee geconfronteerd wil worden. Dat is ook de reden waarom ik wil opkomen voor wie het wel heeft gedaan.’

Godvergeten, dinsdag op VRT Canvas en VRT Max.