‘Aan het einde wordt het leven doorzichtig tot op de kern’

Met de osKars bekroonde het Mechelse AZ Sint-Maarten in 2022 interne projecten die zorgkwaliteit bevorderen. De pastorale dienst deelde in de prijzen, met een project dat mensen op de palliatieve afdeling ondersteunt om er hun tijd te gebruiken om het leven in schoonheid af te ronden. „Waken is moeilijk”, zegt pastor Sabien Hons. „We nodigen mensen uit om meer te doen dan wachten.”

„Die osKar kregen we voor de samenwerking achter het project”, verduidelijkt Sabien Hons. „Artsen, verpleegkundigen, psychologen en vrijwilligers verenigden zich in het denken over spiritualiteit. Misschien denkt het grote publiek bij de palliatieve afdeling allereerst aan goede pijnbestrijding en bubbelbaden, maar het personeel dat voor die afdeling kiest, wil meer doen dan medisch zorgen. Het wil er zijn voor de hele mens.”

– Hoe belandde u in de pastorale zorg?
Toen ik kind was, was mijn moeder lid van Ziekenzorg en zij stuurde me soms naar zieken toe. Dat was mijn eerste zorgervaring. Het religieuze kwam later. Na de middelbare school trok ik naar Taizé. Ik wilde er vrijwel meteen weg, maar tijdens een dagtocht overviel God me, terwijl ik tegenstribbelde.
Ik studeerde theologie en psychologie en ontdekte dat ik op het kruispunt wilde werken. Ik werd pastor in Zoersel en later in Mechelen. Vandaag werk ik er in een team van pastors die elkaar bevruchten. Elk heeft zijn afdelingen. Voor mij zijn dat op dit moment de palliatieve afdeling, de geriatrie en de PAAZ, de psychiatrische afdeling.
– Wat doet een pastor op de PAAZ?
Ik organiseer groepsmomenten, de zogenoemde zinuurtjes. We werken met een film of hebben het over troost of moed. Het is expliciet geen therapie, maar werkt volgens sommige patiënten wel therapeutisch. Daarnaast nodig ik hen uit om samen de kapel van het ziekenhuis te bezoeken. Je schrikt ervan hoeveel mensen, ook jonge, daarop ingaan. We maken het er stil, zitten bij Maria, branden een kaarsje. Dat alles opent een heel ander register dan het psychische. Velen hebben weliswaar enkel nog het geloof van hun grootouders, als warme herinnering, maar in moeilijke tijden blijkt dat toch door te werken.
Beginnen op de PAAZ was een sprong, maar de patiënten veroverden mijn hart. ‘Brandde ons hart niet in ons, zoals Hij onderweg met ons sprak?’, klinkt het in het verhaal van de Emmaüsgangers. Onderweg met psychisch gekwetste mensen brandt mijn hart in het bijzonder.
– Hoe groot is het verschil met de geriatrie?
Op de geriatrie maak ik kennis met alle soorten ouderen. Als het klikt en er is een nood, richt ik de koplampen naar binnen om ze daar wat langer te houden dan mensen gewoon zijn. Voor een buitenstaander lijken het gewone babbeltjes, maar ze brengen mensen op ongekend terrein, waar ze schrikken van de rijkdom, de pijn en het verdriet in hen, en eindigen vaak bij een zucht. Wat woorden krijgt, wordt immers sterker en hanteerbaarder. Een goed gesprek [node:field_streamers:0] is een ontmoeting tussen twee zielen. Je blijft nooit buiten schot.
–Wat was de aanleiding voor het bekroonde project op de palliatieve afdeling?
Een spiritueel project lijkt zweverig, maar dat is het niet. Wanneer het haalbaar is, willen we patiënten uitnodigen om hun laatste dagen, weken of maanden te gebruiken om het leven op een mooie manier te voltooien. Ons hart heeft op dat moment drie dingen nodig. Ten eerste is het einde een verlieservaring in veel betekenissen. Ten tweede willen we gezien worden. We zoeken getuigen van wat we met ons leven wilden betekenen. Voor gelovigen is er daarbij altijd een stille gesprekspartner, een getuige bij uitstek. Geen mens kan ons leven wegen, ook wijzelf niet, maar we geloven dat God ook dan met ons bezig is om te helpen de overstap te maken die ons dichter bij Hem brengt. Ten derde wil het hart verzoend sterven. Bij elk leven horen brokstukken, zaken waar je spijt van hebt of waar je op hoopte en die niet gebeurden.
Aan het einde komt alles op losse schroeven te staan en dat maakt beweging mogelijk. Vaak kan er meer gezegd worden en gaan mensen tederder met elkaar om. De buitenkant valt als het ware weg, het leven wordt eenvoudiger en doorzichtig tot op de kern. Heb ik bemind? Ben ik bemind geweest?
– Welk concreet spiritueel aanbod doen jullie?
In ons welkomstkaftje voor de palliatieve afdeling wijzen we bijvoorbeeld de weg naar kaartjes met vragen om een gesprek te openen. Er is ook de mogelijkheid tot een eindelevengesprek, waarbij we, volgens de werkwijze van Amfora vzw, een uur met iemand praten en dat tot een boekje verwerken. Daarnaast bieden we rituelen aan, ook voor niet-gelovige mensen. Zo was er bijvoorbeeld eens een vrouw die op palliatieve voor elk gezinslid een sjaal breide.
Voor gelovigen blijf ik de ziekenzalving aan het sterfbed wondermooi vinden. Op dat kruispunt voel je acuut waar geloven over gaat. Bovendien geeft het een kader waarbinnen mensen afscheid kunnen nemen. Dat helpt echt, zoals de beleefdheid van een ‘innige deelneming’ helpt om niet weg te lopen van het onwennige. Het is heerlijk daaraan te mogen bijdragen.

Reageren op dit artikel? Dat kan op www.kerkenleven.be