‘Gezondheid is meer dan niet ziek zijn’

In deze rubriek reageert een deskundige gast op een vraag of stelling. Deze week luidt de vraag: moeten mutualiteiten geneesmiddelen terugbetalen voor ziektes die het gevolg zijn van een ongezonde levensstijl?

Bijna één Belg op de vijf slikt maagzuurremmers. Ruim één op de tien gebruikt antidepressiva. En bijna een kwart heeft bloeddrukverlagers in zijn medicijnkast liggen. Wij, Belgen, behoren tot de grootste verbruikers van geneesmiddelen in de wereld.
Ja, onze artsen schrijven te snel pillen voor, maar er is meer aan de hand. Het is goed om ook de hand in eigen boezem te steken. Acht van de tien meest terugbetaalde geneesmiddelen in ons land worden namelijk ingezet tegen ziektes die verband houden met onze levensstijl, zo blijkt uit onderzoek van CM.
Die acht geneesmiddelen alleen kosten de ziekteverzekering al 1,17 miljard euro. Dat is bijna de helft van het totale bedrag aan terugbetalingen voor in de apotheek verkochte geneesmiddelen. Een bedrag dat we dus ernstig zouden kunnen inperken.
Maar als die geneesmiddelen zo vaak een link zouden hebben met de ongezonde levensstijl van de patiënt, moeten we ze dan nog terugbetalen? Moet iemand die ongezond leeft, te veel suiker eet, rookt, alcohol drinkt of niet aan sport doet, daar niet zelf de gevolgen van dragen? Eigen schuld, dikke bult. Toch?
Neen dus. Een gezondere levensstijl bereiken we niet door bepaalde geneesmiddelen niet langer terug te betalen. Op die manier straf je de patiënt. Die slikt uiteindelijk nooit voor zijn plezier pillen. Willen we mensen daadwerkelijk gezonder doen leven, dan moeten we ook ingrijpen in de omgeving waarin we dagelijks functioneren.
Neem nu de geneesmiddelen voor de behandeling van chronisch obstructief longlijden (COPD). De voornaamste oorzaak van die ziekte is tabak. Maar liefst negentig procent van de gebruikers rookt of heeft vroeger gerookt. In een wereld zonder sigaretten zouden die geneesmiddelen nauwelijks nog worden verkocht. Daar zijn we in ons land nog ver van verwijderd. In België is de verkoop van tabak, als een van de laatste landen in Europa, zelfs toegelaten vanaf de leeftijd van zestien jaar.
Een ander voorbeeld. Vier op de vijf gevallen van diabetes type 2 houden verband met obesitas, een ziekte die sterk gelinkt is aan onze [node:field_streamers:0] levensstijl. Hoe gezonder we leven, hoe kleiner de kans op obesitas. En hoe minder obesitas, hoe lager het verbruik van geneesmiddelen tegen diabetes. Alleen, je kunt wel zeggen dat iemand gezonder moet eten, maar waarom zijn frisdrankautomaten dan nog alomtegenwoordig en worden we op televisie of via het internet nog steeds om de oren geslagen met advertenties voor snoep of chips?
Bijna nergens ter wereld worden meer antidepressiva geslikt dan in ons land. Maar liefst 1,2 miljoen Belgen gebruiken ze. Niet verwonderlijk in een samenleving waarin de druk om te presteren almaar groter wordt en alles sneller, beter en efficiënter moet. Wordt het niet tijd dat we opnieuw bouwen aan een warme samenleving waarin mensen tijd maken en tijd hebben voor elkaar? Moeten we niet dringend werk maken van werkbaar werk, waarbij mensen energie halen uit wat ze dagelijks doen? Ik ben ervan overtuigd dat artsen dan veel minder antidepressiva zouden moeten voorschrijven.
Het is hoog tijd dat we op een andere manier kijken naar gezondheid. Gezondheid is meer dan de afwezigheid van ziekte. Gezondheid gaat ook over zingeving, kwaliteit van leven en sociaal maatschappelijk participeren. Willen we echt gezond zijn, dan is het belangrijk om ons gelukkig te voelen, om het leven de moeite waard te vinden, om stevig in onze schoenen te staan, om ons verbonden te weten.
Als gezondheidsfonds wil CM haar leden instrumenten aanreiken om gezond in het leven te staan en gezonde keuzes te maken. Tegelijk bouwen we mee aan de omgeving die dat mogelijk moet maken en zullen we niet nalaten om onze beleidsmakers te stimuleren de vereiste initiatieven te nemen.
Steeds vaker wordt ons solidaire gezondheidsmodel in vraag gesteld. Ik begrijp echt niet waarom. Door de terugbetaling van dergelijke geneesmiddelen in vraag te stellen, leg je alle verantwoordelijkheid bij de patiënt. En dat is uiterst oneerlijk. Want een gezonde levensstijl heeft ook veel te maken met de omgeving waarin je leeft. En voor die omgeving is de samenleving – wij allemaal dus – verantwoordelijk.