Herman Cosijns: We zijn als Kerk diep beschaamd

Vandaag boog de onderzoekscommissie van De Kamer, belast met het onderzoek naar de aanpak van seksueel misbruik in de Kerk en daarbuiten, zich over het mechanisme van arbitrage waardoor slachtoffers van voor Justitie verjaarde feiten, alsnog kunnen worden gehoord, erkend en een materiële tegemoetkoming krijgen. De Arbitragecommissie kwam er na aanbeveling van de vorige parlementaire commissie over misbruik in de Kerk uit 2010-2011.

Onder meer Mgr. Herman Cosijns werd gehoord, die van 2011 tot begin vorig jaar secretaris-generaal van de Bisschoppenconferentie was. Hij was nauw betrokken bij de uitwerking van de arbitrage en is lid van Dignity, de stichting die namens de Kerk in België als centraal orgaan functioneert voor de slachtoffers. 

Honderden slachtoffers ontmoet

Herman Cosijns sprak honderden slachtoffers en getuigde in de parlementaire commissie vanuit die bijzonder aangrijpende ervaring. Mgr. Cosijns: “We zijn als Kerk diep beschaamd voor dit berokkend leed. Het was voor velen een opluchting dat de Kerk de feiten geloofde en hun leed erkende. Want dat was onze hoofdtaak: het leed erkennen en in naam van de Kerk onze excuses aanbieden. Wij erkenden dat leden van de Kerk zware en afschuwelijke misdrijven hadden gepleegd. De erkenning van de feiten met onze excuses en een financiële tegemoetkoming was de manier van de Kerk om haar morele verantwoordelijkheid voor dit leed op te nemen. (…)

Deze ontmoetingen hebben mij geleerd dat seksueel misbruik het hele leven tekent.

"Men draagt het levenslang mee. Bij de meesten is het een verborgen pijn en kwetsuur die nooit geneest”.

628 meldingen bij Arbitrage

Herman Cosijns gaf ook meer toelichting bij de 628 meldingen bij de Arbitragecommissie (naast de 686 meldingen bij de kerkelijke opvangpunten; hierover getuigden afgelopen maandag de coördinatoren in de Kamercommissie). In totaal waren de meldingen afkomstig van 493 mannen en 135 vrouwen, waarvan 449 Nederlandstalige, 178 Franstalige en 1 Duitstalige. Het betreft hoofdzakelijk melders die op dat ogenblik tussen de 50 en de 80 jaar waren. 507 slachtoffers kregen een tegemoetkoming. 

De anderen namen afstand van hun melding, of er was een andere verklaring: het ging bv. niet om een dader-priester of -religieus, melders overleden tijdens de procedure, 43 kregen elders een vergoeding, meestal bij de opvangpunten van de Bisschoppenconferentie, of bleken uiteindelijk geen slachtoffer van seksueel misbruik. 482 aanvragers tekenden een proces-verbaal van verzoening, 22 kozen voor een ‘ad hoc’-protocol dat zal uitbetaald worden als het bewijs van verjaring is toegekomen.

Kerkelijke strijd tegen seksueel misbruik in een pastorale relatie: 1997-2024

Herman Cosijns lichtte tevens de vele initiatieven toe die de Bisschoppenconferentie heeft genomen om misbruik in een pastorale context een halt toe te roepen; in het bijzonder sinds 2012. Daaronder de tien kerkelijke meldpunten, de gedragscode voor al wie actief is in de pastoraal (professioneel kader en vrijwilligers), de zorgvuldige screening van kandidaat-priesters gedurende hun achtjarige opleiding, de verplichte studiedagen voor alle kerkelijk benoemden, vaak met de actieve medewerking van overlevers. Alleen al in de acht Belgische bisdommen hadden meer dan 60 van deze studiedagen plaats sinds 2012. 

Een uitvoerig overzicht van alle kerkelijke initiatieven in de strijd tegen seksueel misbruik in een pastorale relatie is online beschikbaar.