Wat kan Kerk doen voor slachtoffers misbruik? Uw voorstellen
1/ Ontwerp een badge of laat een kunstenaar iets ontwerpen.
Iets wat symbool staat voor: je wordt niet vergeten. Dit kan duidelijk op de website met toelichting, en als badge of teken in alle kerken en gebedshuizen van de katholieke Kerk duidelijk worden tentoongesteld zodat bezoekers en gelovigen weten: we erkennen dit leed, we dragen het samen en we vergeten je niet. Ieder die tot de Kerk behoort, of erin is opgegroeid, is op een of andere manier mee betrokken: in afkeer, het zich bedrogen voelen, in ontkenning, verwarring en onrust.
1b/ Het zou ook een pin kunnen zijn, die men op zijn kleding kan spelden, net zoals het kruisje van de priesters en diakens.
2/ Organiseer een bedevaart naar Lourdes speciaal voor overlevers en hun ondersteuners, in samenwerking met ervaren therapeuten.
3/ Bied de mogelijkheid om steun te betuigen aan alle slachtoffers.
4/ Nodig een vertegenwoordiging van mensen die zelf slachtoffer waren uit bij elk kerkelijk overleg en in alle organen waar het misbruik aan bod komt. En dit zowel in verkennende overlegmomenten als op momenten waar beslissingen worden genomen.
5/ Zou het misschien ook mogelijk zijn om een vast herdenkingsmoment in de liturgische kalender in te lassen waarin wij als Kerk deze misstappen uit het verleden erkennen en ervoor willen zorgen dat dit in de toekomst nooit meer gebeurt en dat het ook nooit meer vergeten mag worden? Misschien kunnen de slachtoffers zich hierdoor blijvend erkend voelen? Zou het een dag van rouw en vasten kunnen zijn? Een dag waarop in de kerk voorbeden klinken voor slachtoffers van machtsmisbruik in de Kerk, een dag waarop de Kerk zich opnieuw verontschuldigt voor het leed dat ze bezorgt door het falen van haar mensen of systemisch falen? Laat de ICL een gebed uitschrijven dat op een kaartje kan gedrukt worden en in kerken verspreid.
6/ Maak van 28 december, feest van de Onschuldige Kinderen, een vaste herdenkingsdag voor slachtoffers van seksueel misbruik op de kalender van de katholieke Kerk. Luid dan de klokken van alle kerken in het land.
7/ Is het niet hoognodig dat er per parochie een degelijke bijeenkomst (of meerdere) wordt ingericht waarop we als gelovigen steun en hulp krijgen om te begrijpen wat er allemaal gaande is en er goed op te reageren te midden van alle verwijten die we te slikken krijgen?
8/ Verzamel het gekwetste volk in een wake, ieder brengt zijn wonde zijn kruis mee. Laten we ons dan verenigen met het lijden van Jezus dat de poort is naar vergeving, bevrijding, heling, menswording, de weg naar verlossing. God geneest, God redt, God openbaart zich in de problemen. Laat ons samen bidden, want bidden werkt. God wil zijn volk redden, resetten, terugbrengen naar de zuivere bedoeling van God met de mens. Ik was ook gekwetst, wel door mijn vader, maar God geeft zich kennen als een God die geneest.
9/ Als parochieassistente stel ik vast dat heel wat gelovigen nood hebben aan gesprek. Sommigen zijn ontmoedigd en verliezen veerkracht, anderen zijn geneigd de ogen te sluiten voor Godvergeten en wat de documentaire teweegbracht. Vragen laten klinken, kan leiden tot diepe geloofsgesprekken. Daarom denk ik dat parochies er goed aan zouden doen om bijeenkomsten te organiseren waar het onderwerp besproken kan worden. En dan niet zeggen hoe het moet, maar eenvoudig luisteren naar elkaar.
10/ Wees eerlijk en vooral nederig.
11/ Waarom geen publieke schuldbekentenissen en vraag om vergeving van de daders zelf? Dit mag wat mij betreft vooraan in hun parochiekerk gebeuren met online streaming. Of waarom geen boeteprocessies?
12/ Het misbruik is afschuwelijk. Nu zou ik willen dat de kerk onverbloemd spreekt over het verleden. Geen mitsen of maren. Niet het eigen leed betreuren. De kerk had beter kunnen weten en vooral beter kunnen doen. De uitspraak van onze nieuwe aartsbisschop vond ik verfrissend. We zijn tekort geschoten.
13/ Bij de wijding van de aartsbisschop was het weer eens pracht en praal, op een boogscheut van het station van Brussel met zijn daklozen en vluchtelingen. Daar was Hij aan het lijden, daar was Hij aanwezig. 72 jaar geleden werd mijn broer priester gewijd in Luik, met 36 lagen ze op hun buik tijdens het wijdingsritueel. Mijn vader zei toen tegen ons: ‘Ge moet nooit voor niemand op uw buik kruipen.’ Men schendt de waardigheid van de persoon. Voor mij is dat geen ritueel maar vernedering. Jezus heeft mensen doen opstaan!
14/ Zet lotgenotengroepen op.
15/ Laïciseer alle clerici die zich schuldig maken aan seksueel misbruik of ontneem hen op zijn minst al hun sacramentele bevoegdheden. Hoe kan zo iemand nog voorgaan in de eucharistie of een ziekenzalving doen?
16/ Ik zou kerkleiders aanraden heel bedachtzaam en qua timing ook iets doordachter te spreken over andere kerkleiders, zeker wanneer van bepaalde figuren geweten is dat zij allesbehalve een voorbeeld zijn geweest wat betreft een juiste aanpak van de problematiek van seksueel misbruik in de kerk. Concreet: de loftuitingen van de nieuwe aartsbisschop Terlinden in zijn wijdingsviering aan het adres van kardinaal Danneels, exact twee dagen voor de eerste uitzending van de lang aangekondigde VRT-reeks ‘Godvergeten’ waren – om het beleefd uit te drukken – lichtjes ergerlijk.
17/ Een waarheids- en verzoeningscommissie à la Zuid-Afrika, waar slachtoffer en dader (hoe oud dan ook!) elkaar in het openbaar in de ogen kijken en vertellen wat er is gebeurd. Dat hiervan openbare verslagen komen. Dat het zwijgen wordt doorbroken. Dat zou erkenning geven van het leed, de enige kans om tot verzoening en heling te komen.
18/ Volgens mij zou de kerk omgezet moeten worden in de ‘Nieuwe kerk’ als naam, maar ook als organisatie. Alles wat met de katholieke kerk te maken heeft, hervormen in de Nieuwe kerk.
Een open en transparant beleid voeren met moderne inzichten.
19/ Ik denk dat de bisschoppen moeten proberen 'uit hun bubbel te komen' en dat ze mogen proberen te luisteren naar mensen die hun genegen zijn en die weten waarover ze praten. Onnoemelijk veel slimmeriken gaven de problemen waar we nu in zitten, al jaren geleden aan: Schillebeeckx, Burggraeve, Jonkers…
20/ Het zou goed zijn, denk ik, om bij dit alles en eigenlijk altijd een onderscheid te maken tussen enerzijds de kerk als een instituut, samengesteld uit verantwoordelijken die mens zijn en ook slechte dingen kunnen doen en onrechtvaardig kunnen zijn, en anderzijds de Liefde die Jezus Christus, Vader, H. Geest of God kan genoemd worden. De kinderdoop is dan het opdragen van een baby door de ouders aan God, aan de Liefde. Een doop waarbij er een diep geëngageerde keuze is van de persoon zelf voor Jezus Christus en zijn Kerk, kan pas echt op latere leeftijd.
21/ Uit mijn ervaring bij zo’n grondige verstoring van de relatie tot de Heer, kan een begin van genezing enkel gebeuren door het samen bidden met mensen in gebedspastoraat. Maar vooraleer gebed mogelijk is, is een diepgaande psychotherapeutische begeleiding noodzakelijk.
22/ Voorzie een budget en ruimte voor professionele begeleiding door traumapsychologen.
Maak geen onderscheid tussen misbruik met aanraking en misbruik waarbij je herhaaldelijk en over een lange periode in dezelfde ruimte vertoeft. Ik werd mishandeld en misbruikt in de privésfeer en ben nu meer dan een jaar in behandeling bij een traumapsycholoog. Het kunnen vertellen is één zaak maar professionele duiding en inzicht krijgen in de levenslange gevolgen is nog iets anders. Daar kan je tot op zekere hoogte ook mee aan de slag. Misbruik en mishandeling, al dan niet met aanraking, blijft je verdere leven als een kleverige saus overal op en in zitten.
23/ Laat de bisschoppen een brief schrijven aan het Vaticaan, een petitie, die door gelovigen mee ondertekend kan worden. Een grootschalige verzameling van handtekeningen zou een grote steun kunnen betekenen voor de slachtoffers.
24/ Richt lokaal praatgroepen op met de mogelijkheid om eventueel met gewezen slachtoffers in gesprek te gaan of om bij elkaar als gelovigen moreel steun te vinden. Dit zou ook kunnen na de mis met kerkgangers die hierover onderling willen praten.
25/ Als Vangheluwe nu nog niet uit zijn bisschopsambt wordt gezet door het Vaticaan, zouden de bisschoppen collectief hun ontslag kunnen aanbieden om het falen van de Kerk aan de kaak te stellen en het moreel kompas hoog te houden.
26/ Een profetisch gebaar om te tonen dat we een nieuwe kerk worden: laat de kerk vrijwillig afstand doen van subsidies van buitenaf. Zo worden we een vrije kerk. Priesters en diakens die nog een andere baan hebben; vanzelf valt de klerikale kaste uiteen.
27/ Alsmaar meer mensen worden zich bewust van de diepe impact van seksueel misbruik op het latere leven. Zelfs leidinggevenden en personeelsverantwoordelijken uit gewone bedrijven willen leren over traumasporen op de werkvloer. Het zou geestelijke leiders sieren dat ook zij hier cursussen over volgen.
28/ Jezus heeft altijd hard gereageerd tegen alle vormen van schijnheiligheid. Jammer genoeg blijkt nog al te vaak dat de kerk als instituut zich hieraan schuldig maakt. Om echt geloofwaardig te zijn, moet hier dringend een einde aan gemaakt worden – dus niet in de doofpot stoppen dat geestelijken kinderen misbruiken; niet het ‘celibaat’ blijven verdedigen, terwijl men weet dat heel wat geestelijken relaties hebben (wat voor heel wat gelovigen niet noodzakelijk een probleem is); niet bepaalde rijkdom verborgen houden (maar veeleer een politiek van ‘open boekhouding’ voeren).
29/ Informeer de gelovige gemeenschap over het slachtofferbeleid in de Kerk, zodat ze over de juiste informatie beschikken en zich gesterkt weten om goed om te gaan met de vele vragen en verwijten die in hun richting komen.
30/ Gebruik in de vieringen van de maand oktober een aangepaste schuldbelijdenis en intenties. Bijvoorbeeld: 'Omdat wij als kerkvolk niet in staat zijn geweest te voorkomen dat de meest kwetsbaren onder ons misbruikt werden door diegenen aan wie we ze toevertrouwd hebben, vragen we om vergiffenis.' Als intenties: 'Voor alle slachtoffers van seksueel misbruik in en buiten de kerk willen we een warme steun zijn in hun onmetelijk verdriet en een helpende hand in hun verwerkingsproces. Laten we in de toekomst onze ogen en oren open houden om de signalen op te vangen van al wie in nood verkeert en dit aankaarten op alle niveaus van de kerk.' 'Dat al wie verantwoordelijkheid draagt in de kerk steeds onbevreesd en open de waarheid moge spreken en verkondigen.' Als teken van medeleven met de slachtoffers zouden we allen een zwarte das, strik of lint kunnen dragen. Dit alles om te proberen duidelijk te maken aan de buitenwereld dat het ons allen enorm raakt en dat we niet meer zullen tolereren dat er niet adequaat gereageerd wordt op mistoestanden.
31/ Een nederiger Kerk is wellicht beter bestand tegen allerlei vormen van machtsmisbruik. Heel wat symbolische tekens versterken de perceptie van macht. Daarom zou ik ervoor willen pleiten dat mijters, ringen, bisschopstronen, paars en purper, priesterboorden enzoverder verdwijnen. Andere symbolen zouden dan aan waarde en authenticiteit winnen zoals een sober borstkruis en de staf. Daarbij is het ook van het grootste belang dat de herders zelf erkennen dat ze een herder nodig hebben. Een heel mooie leuze van een abt klonk ooit 'pastor pastore pastus': een herder geweid door een herder (Jezus).
31b/ Vanuit Vlaanderen de 'ontklerikalisering' op gang brengen.
De Kerk die zich dan niet boven de maatschappij stelt, de gewijden niet boven de 'leken', de geest niet boven het lichaam, de man niet boven de vrouw. Ook de tekenen van de 'meerdere' afleggen.
32/ Neem, samen met vele anderen, het initiatief voor de opstart van een waarheidscommissie, een verzoeningscommissie. Een waarheidscommissie die zoveel mogelijk lagen van onze Belgische bevolking vertegenwoordigt. Een waarheidscommissie die mandaat krijgt om alle misbruik en schuldig verzuim aan het licht te brengen. Een waarheidscommissie die onderzoek doet naar schendingen van mensenrechten door vertegenwoordigers van de kerk en daarover een publiek rapport uitbrengt.
33/ Eerlijk en direct communiceren. Dat mensen die aanzien en macht genoten binnen de kerk onrecht begingen en het Evangelie verraadden mag men niet zo laten. Voor de slachtoffers, voor alle gelovigen én voor God kunnen we het niet maken om te doen alsof het Evangelie niet echt of niet serieus is. Het vele goede wat vandaag gebeurt door mensen die er hun hele leven voor gegeven hebben, dreigt verloren te gaan als er geen klare wijn geschonken wordt.
34/ Luisteren naar wat de slachtoffers nog nodig hebben. Sommigen moeten blijkbaar afzien van de gepaste fysieke en psychische hulp omdat ze er – zonder dat het hun schuld is – het geld niet voor hebben. Daar kan de kerk verantwoordelijkheid tonen.
35/ Begrip tonen dat slachtoffers na decennialang in de steek gelaten te zijn niet zomaar kunnen switchen bij een nieuwe retoriek van de kerk. We mogen niet afknappen op hun woede.
Laten we blijven Gods gelaat in hen zien en ons afvragen wat Jezus in elke concrete situatie zou doen.
36/ Slachtoffers zijn niet wat hen overkomen is. We moeten niet blijven praten alsof ze samenvallen met hun trauma. Hoe kunnen zij de liefde van God (her)ontdekken? Hoe kunnen ze zich thuis voelen in de gemeenschap?
37/ Ontdek de bundel eisen van de slachtoffers van de werkgroep Mensenrechten in de Kerk.
38/ Al wie een opleiding volgt in de Kerk, zou moeten leren met signalen van misbruik snel te herkennen en te melden.
39/ Voorzie voor celibatairen een soort buddy, een vertrouwenspersoon, bij wie ze geregeld in gesprek gaan. En voer een degelijk personeelsbeleid, met functionerings- en evaluatiegesprekken voor priesters en andere kerkwerkers.
40/ Betrek nu eindelijk eens gevormde leken en pastores bij het beleid van het bisdom. Als pastores hebben we het gevoel gedoogd te worden omdat er zo weinig priesters zijn. Maar we worden niet aanzien als volwaardige medewerkers. En als pastores al niet voor ‘vol’ aanzien worden, wat dan met goed gevormde vrijwilligers, en de doorsnee-gelovigen?
41/ Voldoende en blijvende vorming voor seminaristen en priesters in psychologie en goed leiderschap.
42/ Voorzie ook professionele begeleiding voor de misbruikers.
43/ Laat elk bisdom een wetenschappelijk onderzoeksproject bestellen waarbij wetenschappers in kaart brengen op welke katholieke instellingen (scholen, ziekenhuizen, kindertehuizen, internaten, jeugdbewegingen) welke feiten van misbruik en toedekking hebben plaatsgevonden en hoeveel slachtoffers daaronder hebben geleden. Door de publicatie van de resultaten van deze onderzoeken zal het in de toekomst veel moeilijker worden om de zwijgcultuur verder in stand te houden.
