Wat je nog niet meekreeg uit het veelbesproken pausinterview

Wat je wel al meekreeg, is de volledige context van de uitspraken van paus Franciscus over homoseksualiteit. Er rees een misverstand over de zin: ‘Ja, maar het is een zonde’. Waarom vond de paus het nodig zoiets te zeggen? Uit de video blijkt – beter dan uit de transcriptie van het interview – dat de paus hier een mogelijke opwerping van iemand aanhaalt, om ze meteen in een ander perspectief te plaatsen: ‘Geen naastenliefde betonen is ook een zonde.’

Bekijk even het videofragment en lees dan verder.

‘De wereld is geobsedeerd door wapens’

Aan het begin van het lange interview ontvangt paus Franciscus een ingelijste foto, gemaakt door een Oekraïense medewerkster van AP in Marioepol. Daarop evacueren soldaten een gewonde, zwangere vrouw over de kapotgeschoten straten. De toon voor het interview is gezet. De journaliste vraagt de paus om te reflecteren over Congo en Zuid-Sudan en schuift de vaststelling naar voor dat er zoveel wapens in omloop zijn.

Paus Franciscus: ‘De wapenindustrie is oppermachtig.

In plaats van ons in te spannen voor het leven, spannen we ons in om te doden.

Een zeer wijs man zei me ooit: ‘Als er één jaar lang geen wapens zouden worden geproduceerd in de wereld, dan zou er een einde komen aan de honger. Hier zou ik aandacht voor willen vragen: Alsjeblieft, zorg dat het stopt.’

‘Er wordt vaak gezegd dat een van de doelstellingen van oorlogen is om oude wapens op te gebruiken en te experimenteren met nieuwe wapens. Die drones, bijvoorbeeld.’

‘De wereld is geobsedeerd door wapens. In plaats van het wapen van de dialoog te proberen, het wapen van het begrip en van onderhandelingen, grijpen landen naar het wapen van de arrogantie, van de oorlog.’

Tekst gaat verder onder het videofragment over het probleem van de wapenwedloop.

Naar Oekraïne en Latijns-Amerika

Op bijna een jaar na het begin van de Russische invasie in Oekraïne blijft de paus voorstander van vredesonderhandelingen. Daarover zegt hij: ‘Er is een zekere wil tot dialoog, maar zonder terrein te verliezen. Dialoog over gevangenenruil, de graandeal. Maar veel verder geraken we op dit moment niet.’ Het Vaticaan ontving al geregeld gezanten van de Oekraïense regering. Over de Russische ambassadeur bij de Heilige Stoel is paus Franciscus opvallend positief: ‘Hij is een man van grote menselijkheid. Ik was onder de indruk toen ik bijna zeven jaar geleden zijn geloofsbrieven ontving. Hij is een humanist, die openstaat voor dialoog.’

Een volgende vraag brengt de journaliste naar China en dan naar Latijns-Amerika. Welke rol moet de kerk daar spelen in een context van armoede, geweld, ontevredenheid over de politiek en klimaatverandering?

Paus Franciscus: ‘Een dienende rol, in dialoog. Ik zeg graag tegen priesters dat ik wil dat ze herders van het volk zijn en geen geestelijken van de staat, zoals monsieur l'abbé van het Franse hof. Staatsgeestelijkheid is een verleiding.”

‘Dit betekent niet dat zij zich niet ook uitspreekt over meer algemene of meer politieke of economische problemen, dat er een sociale leer van de Kerk is die daarover kan spreken. Maar zonder betrokken te raken in partijdigheid, toch? En om niet bang te zijn voor vervolging als er vervolging is, of voor een slechte verstandhouding met een regering omdat men haar niet genoeg prijst. Latijns-Amerika heeft grote voorbeelden van grote voorgangers, grote herders van het volk.’
 

Groeischeuten naar een meer synodale kerk

Of we echte veranderingen mogen verwachten dankzij het synodale proces, meer bepaald voor de rol van vrouwen in de kerk en machtsuitoefening?

Eerst schetst de paus de totstandkoming van de synode over synodaliteit. De Amazonesynode speelde daarin een belangrijke rol. Toen wou de paus al dat de vele aanwezige vrouwen ook stemrecht zouden krijgen, maar uit voorzichtigheid heeft men uiteindelijk besloten dat niet te doen. Toen bleek dat er nog een en ander veranderd moest worden om tot echte synodaliteit te komen. Een synode over synodaliteit drong zich op.

De Oosterse kerk en oosterse katholieken hebben de historische synodaliteit behouden, maar wij moeten het opnieuw leren, stelt de paus. ‘Er zijn nog veel onvolkomenheden. We moeten zelf veranderen en de kerk een synodale theologie geven. Gaat het over de democratisering van de kerk? Nee, dat is niet het juiste woord.

Het gaat over de verantwoordelijkheid van iedereen, dat iedereen zijn mening geeft en zich daaraan verbindt.

Ik bid dat het goed gaat, want het gaat over de volwassenheid van de kerk.”

Of de paus niet bevreesd is voor teleurstellingen na het hele proces? Denk aan de teleurstelling na de Amazonesynode, over de kwestie van de gehuwde priesterschap die het niet gehaald heeft. Franciscus: ‘Er waren toen vier problemen die onbewust het probleem van de ‘viri probati’ verdrongen. Dit is de waarde van een synode, die dat aan het licht brengt. Want de hoofdpersoon van een synode is de Heilige Geest. Of we het nu leuk vinden of niet. En de Heilige Geest doet twee dingen: een puinhoop maken, een beetje verwarring zaaien, zoals op de ochtend van Pinksteren, door de charismatische gaven, en vervolgens harmonie scheppen.’ En harmonie is niet hetzelfde als eenheid:

Een kerk die één en al discipline is... Dat is een Gestapo, geen kerk.

De kerk is de rijkdom van eenheid in verscheidenheid. En de kampioen die dat doet is de Heilige Geest. Dit is het moment om tegen de Heilige Geest te zeggen: ‘Help ons.’

Dus hoe verzoent u deze behoefte om te veranderen met een Vaticaan dat heel vaak op de rem trapt?, zo vraagt de journaliste van AP met als voorbeeld de Synodale Weg in Duitsland die veel weerstand wekt.

Franciscus: ‘De Duitse ervaring helpt niet, want het is geen ernstige synodale reis, geen reis van het hele volk van God, maar van elites. Een synodale reis begint in dorpen.’

‘Het gevaar is dat er iets heel ideologisch binnensijpelt. En wanneer ideologie in kerkelijke processen komt, gaat de Heilige Geest naar huis. Hoe dan ook is er dialoog en geen slechte wil.’

En hij besluit over dit onderwerp: ‘We moeten geduld hebben, de dialoog aangaan en deze meer elitaire weg helpen om op de een of andere manier niet slecht af te lopen, maar ook om in de Kerk geïntegreerd te worden.’