Roger Burggraeve: Liefde, barmhartigheid en rechtvaardigheid

Aflevering 1: Het Kwade in naam van het Goede

▷Naar de podcast op Spotify
▷Naar de podcast op Apple
▷Klik op de foto om de podcast te beluisteren (Lees meer over Roger Burggraeve en de salesianen van Don Bosco onder de podcast)

In de eerste aflevering gaat documentairemaker Leo August De Bock een eerste keer langs bij de professor. Hij verblijft in het Heilige Geestcollege aan de Naamsestraat in Leuven. Hij vertelt over zijn taak als ‘spiritual father’ en ‘fellow priest’ voor de 50 buitenlandse priesters-studenten die in het college (met ook 100 Vlaamse studenten) verblijven.

Roger Burggraeve vertelt honderduit over zijn fascinatie voor de joods-Franse filosoof van Litouwse afkomst Emmanuel Levinas (1905-1995). Over zijn ontmoetingen met hem, steevast op maandagnamiddagen in Parijs bij een potje koffie, een stuk taart en een cointreau. Over zijn gesprekken over het talmoedische denken.

Roger Burggraeve voerde talloze gesprekken met mensen die in de knoop zaten – in hun huwelijk, omwille van een ongewenst kind, ...  -, mensen die hij van haar noch pluimen kende, maar die een beroep op hem deden, op zijn wijsheid en zijn humaan en vaak meer pragmatisch dan ‘doctrinair-gelovig’ advies.

Aflevering 2: 'Leven is weven en sterven is bij God uw stuk afgeven'

▷Naar de podcast op Apple
▷Klik op de foto om de podcast te beluisteren (Lees meer over Roger Burggraeve en de salesianen van Don Bosco onderaan deze pagina)

In aflevering 2 verduidelijkt Roger Burggraeve zijn manier van geloven. Geloof, vindt hij, moet handen en voeten hebben. Het berust bij de boodschap van het Evangelie. Geloven veronderstelt engagement. 'God belijden zonder barmhartigheid en rechtvaardigheid, dat is geen authentiek geloof'.

Het Tweede Vaticaans Concilie was een baken voor hem. Het introduceerde een ander godsbeeld, een ander mensbeeld ook: één dat niet vertrekt van het individu, maar van verhouding, samenzijn, verbinding, de Ander. Het kon moeilijk anders dan dat Roger Burggraeve bij Emmanuel Levinas terechtkwam.

Aflevering 3: Het Salesiaanse a priori: een (jonge) mens is nooit verloren

▷Naar de podcast op Spotify
▷Naar de podcast op Apple
▷Klik op de foto om de podcast te beluisteren (Lees meer over Roger Burggraeve en de salesianen van Don Bosco onderaan deze pagina)

In aflevering 3 vertelt Roger Burggraeve over zijn specifieke kijk op opvoeding, die van de Salesianen van Don Bosco. We vertrekken van de jonge mensen waar ze staan, niet waar we denken dat ze zouden moeten staan. Zo komt hij bij de notie van het Kleine Goed als constructief alternatief voor het minste kwaad. Ook in het onwillekeurig onvolkomene van jongeren zijn er mogelijkheden om iets goeds te vinden, een element van groei. Ook bij hen leeft de droom van de duurzame liefde, iets wat standhoudt, toekomst heeft, meer nog als ze gekwetst zijn. De ethiek van de barmhartigheid, de ethiek van de groei bestaat erin dat je nooit mensen in de steek laat.

Aflevering 4: Liefde, barmhartigheid en rechtvaardigheid

▷Naar de podcast op Spotify
▷Naar de podcast op Apple
▷Klik op de foto om de podcast te beluisteren (Lees meer over Roger Burggraeve en de salesianen van Don Bosco onder de podcast)

De Kerk pleit voor pluraliteit buiten die Kerk, maar niet of te weinig binnen die Kerk, betreurt Roger Burggraeve. Volgens hem hebben ook de Salesianen baat bij een herijking van hun inspiratie in deze tijd. De opvattingen over opvoeding zijn er en dat is goed, maar tegelijk is er engagement nodig om de sociale omstandigheden waarin jongeren, buiten de school of de educatieve instelling, opgroeien.

En weer is daar Emmanuel Levinas, die niet alleen de visie van Burggraeve op opvoeding maar ook op het christelijk geloof zelf heeft veranderd. Dat geloof was sterk geënt op het bovennatuurlijke, maar miste aandacht voor het handelen dat uit het geloof hoort voort te vloeien. Levinas liet hem ook inzien dat geloven niet alleen gaat over liefde en barmhartigheid, maar ook over rechtvaardigheid: “Barmhartigheid zonder rechtvaardigheid is slap. Rechtvaardigheid zonder barmhartigheid is onverbiddelijk.” En als Oneindige is God ‘a crack’ in elke gestelde en gestolde (persoonlijke, sociale, culturele, spirituele) orde!

Emmanuel Levinas en het belang van de Ander

Roger Burggraeve is Salesiaan van Don Bosco. Hij is professor emeritus theologische ethiek aan de KU Leuven en doctoreerde met een proefschrift over de joodse denker Emmanuel Levinas die hij herhaaldelijk heeft ontmoet.

In 1980 wordt Roger Burggraeve docent moraaltheologie aan de Faculteit Theologie en Religiestudies van de KU Leuven, waar hij vanaf 1988 hoogleraar is. Als emeritus (vanaf 2007) blijft hij doceren tot in 2010. Tijdens zijn professoraat is hij tegelijk gedurende 37 jaar onafgebroken deeltijds medewerker en teamlid van het Centrum ‘Eigentijdse Jeugd’ in Groot-Bijgaarden (Brussel).

Hij is een internationaal erkend onderzoeker van het gedachtegoed van Levinas, in wiens spoor hij de personalistische verantwoordelijkheidsethiek verder ontwikkelt en, geïnspireerd door zijn talmoedische denken, ook een‘filosofische lezing van de Bijbel’ ontwerpt. Hij is geestelijk directeur van het Heilige Geestcollege in Leuven, waar 50 buitenlandse priesters verblijven voor de studie van theologie, filosofie of kerkelijk recht. Roger Burggraeve werd 11 augustus 2022 80 jaar.

Don Bosco en de Salesianen

Roger Burggrave is Salesiaan. Met de Salesianen – naar Franciscus van Sales - wordt de religieuze congregatie Salesianen van Don Bosco bedoeld. De stichter van de congregatie is Giovanni - Don - Bosco (1815–1888). Tijdens zijn beginnend priesterschap leert Don Bosco de trieste levensomstandigheden van de jongeren kennen in de voorsteden van Turijn. Jonge mensen dolen er door de straten, werkloos, sociaal en spiritueel verloren, tot het ergste bereid. Hij wil voor die kinderen en jongeren een einde maken aan die wantoestanden. Het begint met een ontmoeting met een ontmoedigde jongen, die hij vraagt de mis te dienen. De jongen brengt na een goed gesprek vrienden mee. Zo groeit een centrum – een ‘huis’- waar de jongens terechtkunnen.

Giovanni probeert goede arbeidsovereenkomsten af te sluiten tussen werkgevers, de jongens en hemzelf. Hij bouwt huizen, waar arme jongens kunnen uitgroeien tot geschoolde werkkrachten, 'eerlijke burgers en goede christenen'. Don Bosco ontwikkelt een eigen opvoedingssysteem, met accenten op een warme en bevestigende benadering en een goede en degelijke vorming, waarbij het geloof onlosmakelijk verbonden is met leven als bron van geluk en verbondenheid.

Don Bosco laat zich niet meeslepen door de politieke en sociale twistpunten van zijn tijd. Hij streeft naar het onmiddellijk haalbare voor en met jonge mensen in hun situatie.

Op dit moment zijn er wereldwijd 13.670 Salesianen en 12.245 Zusters van Don Bosco. In Vlaanderen en Nederland zijn er 105 Salesianen en 60 Zusters van Don Bosco.

De inspiratie van Don Bosco leeft in Vlaanderen en Nederland in:

• 34 Don Boscoscholen
• 6 Internaten
• 21 Voorzieningen van Jeugdhulp en gezinsondersteuning
• Speelpleinwerkingen
• de dienst Vorming en animatie
• Jeugddienst Don Bosco en Youth Net
• NGO Via Don Bosco
• Jongerenpastoraal op parochies
• ... 

5 verdiepende boekentips 
 

• R. BURGGRAEVE, Geen toekomst zonder kleine goedheid. Naar genereus saùenleven in verantwoordelijkheid vanuit Emmanuel Levinas, Antwerpen, Halewijn, 2020, 296 p. 
   
• R. BURGGRAEVE, Baarmoederlijkheid van mens en God vanuit het verhaal van de barmhartige Samaritaan, Antwerpen/Heeswijk-Dinther, Halewijn/Berne Media, 2021, 147 p.
   
• V. GROSSMAN, Leven en Lot, Amsterdam, Balans, 2010 (5de druk), 959 p.
   
• R. BURGGRAEVE in gesprek met Guido Caerts & Paula Veestraeten, Hoog tijd voor een andere God. Bijbels diepgronden naar de ziel van ons mens-zijn, Leuven, Davidsfonds, 2015, 207 p.
   
• Ph. NEMO, F. POIRIÉ, Emmanuel Levinas aan het woord. 11 gesprekken, Utrecht/Kalmthout, Ten Have/Pelckmans, 2008, 213 P.