Sterven is waardevol onderdeel van ‘t leven — Manu Keirse [De 12]

Wat maakt dat sterven, dat zo doodgewoon is, nauwelijks leeft in het dagelijks besef van de mensen? Elk jaar sterven er 58 miljoen mensen, dat is ongeveer een miljoen per week, en dat aantal zal stijgen tot negentig à honderd miljoen omstreeks 2050. De veroudering van de bevolking en de veranderde patronen van morbiditeit en mortaliteit betekenen dat zorg voor mensen in de laatste periode van het leven een dwingende humane aangelegenheid is geworden. En toch zou je kunnen zeggen dat we de eerste ‘doodvrije’ generatie zijn geworden. Je kunt in deze tijd grote delen van je leven leven alsof de dood niet bestaat. Je hoeft er dus niet bij stil te staan of erover te praten tenzij het absoluut noodzakelijk is, omdat de dood zich ineens in je familie opdringt. Midden in je leven nadenken over sterven lijkt bijna ziekelijk.

Voor veel mensen bestaat de dood niet. Die woont op de begraafplaats, onder de zoden.

In mijn kinderjaren was het nog een dorpsgebeuren. Als misdienaar begeleidde ik tientallen keren de pastoor met het ziekensacrament tot in de slaapkamers van de gezinnen. Ik leerde dat sterven tot het leven behoort. In die sterfkamers heb ik veel verdriet gezien, maar ook veel verbondenheid. Na het sterven werden de klokken geluid. De gemeente werd verwittigd en leefde mee. Het hele dorp ging op bedevaart naar Assebroek om te bidden voor een jongen van dertien die aan leukemie leed. Veel mensen leefden me dit gezin mee. Na zijn sterven droegen de buren hem naar de kerk.

Die verbondenheid en verantwoordelijkheid van de buren zijn vervangen door de professionaliteit van de begrafenisondernemer.

Kinderen leren door te kijken, te luisteren, na te bootsen en te experimenteren. Hoe leren kinderen lopen en spreken? Taal verwerven ze grotendeels niet via formele pogingen om hun dit te leren, maar ze horen praten, luisteren hoe die zinnen ontstaan. Ze leren ook lopen door na te bootsen wat ze zien. En omgaan met sterven zien ze niet om zich heen, of het is geen onderwerp van gesprek. Ik wil een pleidooi houden voor de herwaardering van het sterven als een waardevolle periode van het leven.

Manu Keirse is klinisch psycholoog, doctor in de geneeskunde en een autoriteit als het om verdriet, verlies en de laatste levensfase gaat. Zijn boeken zijn in vele talen vertaald. Manu Keirse is één van ‘De 12’ in Kerk & Leven.