Verliefd op Brussel: stadsgids met 75 inspirerende plaatsen

Als je verliefd bent op een stad, dan verzamel je door de jaren heen wel wat, bekent Pol Arnauts. Ruim 15 jaar geleden begon hij Tochten van Hoop te organiseren, om wandelaars voeling te geven met de miserie in de grootstad, maar meer nog met hoopgevende projecten van solidariteit. Heel wat van die projecten komen terug in het boek 75 inspirerende plaatsen in Brussel, waarin Arnauts ook zijn eigen favoriete plek beschrijft: het graf van Jozef Cardijn in de crypte van de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Laken.

Voor de 74 andere plekken liet hij een waaier van mensen aan het woord: bekende en minder bekende Brusselaars, inwijkelingen of rasechte ketten, een 70-tal minnaars van de stad. Bij elk verhaal hoort een QR-code, die je op je smartphone via de snelste route tot bij de plek in kwestie brengt. Hieronder 3 plekken en fragmenten uit de bijbehorende verhalen als smaakmaker.

#1 De Belgische baobab ~ Lidewij Nuitten

Lidewij Nuitten, tv-maker ‘Mijn straat’ • Er zijn veel plekken in Brussel die mijn hart doen zingen en ik heb ook nog eens het geluk om vlakbij zo’n plek te wonen. Het natuurreservaat het Moeraske (Stroobantsstraat 61, Evere) ligt op nog geen kilometer van de drukke Lambermontlaan in Schaarbeek, de boulevard vlak naast mijn voordeur. En hoeveel ik ook van het prachtige Josaphatpark hou, het park dat alle Schaarbekenaren met elkaar verbindt, toch moet die magische plek onderdoen voor mijn tweede thuis.

Op een dag leidde een van de paadjes in het Moeraske, die ik dankzij corona ontdekt had, mij naar een boom die mij nooit eerder was opgevallen. De stam van deze boom splitst vrijwel meteen in verschillende bomen die elk hun eigen weg opgaan. Door die splitsing ontstaat er een soort van natuurlijk ligbed in de boom waar ik met mijn 1m62 perfect in pas. Toen ik dat ontdekte en mijn lichaam in de boom legde, voelde ik plots wat ik ook in Senegal had gevoeld: omarmd te worden door een moeder.

Soms geeft de boom mij heerlijke inzichten die geen mens me zou kunnen geven.

Maar meestal kijk ik gewoon vol bewondering omhoog en denk ik: ‘Wauw, zo solide in de aarde staan en tegelijkertijd zo buigzaam bovenaan zijn: dat wil ik ook’. En als je nog iets langer blijft kijken, zie je dat deze boom voor ontzettend veel andere levende wezens ook een thuis is.

#2 Het Pozzeleinestrotje ~ Ylva Berg

Ylva Berg, coach • 969 jaar na het overlijden van Sint-Guido werd ik geboren. Nu woon ik al vijftien jaar tussen de naar hem vernoemde kerk, straat en metrostation. Daar ligt het Pozzeleinestrotje (Posteleinweg, Anderlecht), mijn Brusselse thuis. Toen mijn dochtertje bijna zes jaar was, vertelde ik haar dagelijks het verhaal van Sint-Guido. Want elke dag als we met de roltrap naar beneden gingen om de metro naar school te nemen, wees ze naar de mozaïek: ‘Mama, vertel eens van Sint-Guido?’

In Brussel voel je als klein kind het onrecht haarscherp aan, je probeert het te begrijpen, en je wil natuurlijk weten of jij en andere mensen die je kent ook in gevaar zijn. Kinderen worden zich in snel tempo bewust van armoede, alomtegenwoordig in het straatbeeld en op school. Het is bij ons dan ook een onvermijdelijk onderwerp van gesprek. [...] Wat een draagkracht is er nodig om als kind door deze onbegrijpelijke en vaak onmenselijke wereld te bewegen.

En hoe belangrijk is het om ons niet te laten opslokken door onmacht en de menswaardige ervaringen op te zoeken, zelf te creëren.

Mijn favoriete zitplekje voor een korte pauze als ik thuis werk is in mijn eigen open voordeur, met een boek, de Brusselse krant, of gewoon goeiedag wensend aan iedereen die voorbij loopt. Het verhaal van Sint-Guido blijkt geschiedkundig vooral een marketing stunt te zijn geweest. Maar verhalen leven langer en hebben meer kracht dan feiten. De kracht om eeuwen later de eeuwig actuele realiteit van armoede en solidariteit bespreekbaar te maken, om ons en onze kinderen bewust te maken van macht, machteloosheid en het samen bouwen aan veerkracht.

#3 Begraafplaats van Laken ~ Caroline Pauwels

Caroline Pauwels, rector VUB • Dat overvalt je wel meer tijdens je bezoek (aan het kerkhof van Laken, Onze-Lieve-Vrouwvoorplein): dat je nieuwsgierig wordt naar de levens van de mensen die daar liggen. Zeker als je op een koude winterdag langs de met mos begroeide paden loopt, over de verwaaide herfstbladeren, tussen de verzakte grafstenen met weggesleten namen. Onwillekeurig ga je nadenken over de meer existentiële vragen en overvalt je de relativiteit van heel veel dingen waar je je dagelijks druk om maakt.

‘Fais plus que dois’, lees je op een grafsteen. ‘Verlichting en veredeling des volks was het doel van al zijn streven’, luidt een andere epitaaf.

Maar als de zon er doorkomt is de begraafplaats van Laken ook een opmerkelijk opgewekte plaats. Er zijn bijvoorbeeld de prachtige knoestige bomen, die de graven wegdrukken en meegeven dat het leven, ook hier, verder gaat. Overigens zijn er niet zoveel plaatsen in de stad waar je zoveel vogelgekwetter hoort als op een begraafplaats. In Laken kan je zelfs een kuierend ganzenpaar tegenkomen, dat argwanend de bezoekers inspecteert die zich op hun eigendom wagen.

Het meest bijzonder is evenwel het grafmonument voor Léonce Evrard en zijn echtgenote Louise Flignot, gemodelleerd op een antieke tempel. Elk jaar rond 21 juni, rond het middaguur wanneer de zon op haar hoogste punt komt, ontstaat er door de lichtinval in de ronde dakopening een hart van licht op een hoek van de zeshoekige binnenmuur. En naar dat lichtend hart reikt de hand van een gebeitelde treurende vrouw...

In onderstaande video van Bruzz laat Pol Arnauts je kennismaken met enkele auteurs en hun favoriete plek van hoop in Brussel.

Bestel via Halewijn: Pol Arnauts [red.], 75 inspirerende plaatsen in Brussel, Halewijn, 2021 of stuur voor 10 november een mail naar Tochten van Hoop om het boek aan voorintekenprijs te bestellen (vermeld 'Boek Tochten van Hoop (+ aantal boeken)'. Je ontvangt begin december het boek en de factuur.