Het wonder van de kleine goedheid [boek]
Sterven in quarantaine is vaak in eenzaamheid doodgaan. Rouwen zonder persoonlijk afscheid slaat littekens die pijn blijven doen, ook na de huidige crisis. Maar in al die ellende kan een wonder gebeuren: het wonder van de kleine goedheid. Daarover hebben Leo Fijen en rouwspecialist Manu Keirse het in hun briefwisseling, die gebundeld werd in een nieuw boek, uitgegeven bij Adveniat/Halewijn. Lees een fragment.
'Het wonder van de kleine goedheid zorgt ervoor dat je je niet verbergt achter organisatorische regels'
Manu Keirse • Ik wil hier een pleidooi houden voor ‘de deskundigheid van de machteloosheid’ en voor ‘het wonder van de kleine goedheid’ zoals Emmanuël Levinas, de Frans-joodse filosoof, dit zo mooi beschrijft, ‘waardoor alles van zijn almacht en zijn totalitaire pretentie wordt ontdaan, waardoor je, door systemen, organisatie en ordening heen, de tranen van de ander kunt zien, waardoor je rechtvaardigheid koppelt aan naastenliefde’. Het wonder van de kleine goedheid zorgt ervoor dat je je niet verbergt achter organisatorische regels waarin de concrete mens niet tot zijn recht komt.
Het betekent proberen het beter te doen dan wat de wet voorschrijft, in plaats van te schermen met de wet en ondertussen de concrete mens met zijn vragen in de kou te laten staan.
Het is niet voor niets dat Levinas het heeft over de ‘kleine goedheid’. De toevoeging van het adjectief klein is betekenisvol en wijst niet alleen op het concrete, maar ook op het bescheiden karakter van de goedheid. Het gaat over een goedheid die zich in heel concrete omstandigheden van de ene mens tegenover de andere voltrekt, zonder te wachten op een systeem dat een afdoende oplossing heeft gevonden. Die kleine goedheid vormt een belangrijk en onontbeerlijk tegenwicht tegen de depersonalisatie die in systemen en in reglementen kan ontstaan. Het heeft te maken met bewogen worden door de tranen van de ander en zoeken hoe je regels en protocollen even terzijde kunt schuiven om een individueel en persoonlijk antwoord te geven op de nood van de persoon voor je.
Op alle regels moeten uitzonderingen mogelijk zijn in het belang van de concrete mens met zijn persoonlijke behoeften die voor je staat.
In de crisisomstandigheden, ontstaan door het coronavirus wereldwijd, is een warme en scherp-kritische benadering bijzonder belangrijk om oplossingen te vinden die er voor mensen toe doen. Het is ongetwijfeld zo dat in eenzaamheid sterven, voor de naaste familieleden, veel langer hun leven zal bepalen, juist als de coronamaatregelen al lang voorbij zullen zijn.
Met vriendelijke groet, Manu