Zusterlijkheid

Iran is een land met een roemrijk verleden. Al eeuwen voor Christus was het Perzische rijk machtig en welvarend. Het was een van de eerste grote beschavingen in de menselijke geschiedenis. Ook vandaag is Iran een land met een schat aan culturele bezienswaardigheden. Wie erheen reisde, keert doorgaans terug met enthousiaste verhalen.
Toch heeft Iran ook een duistere kant. Het is vooral die kant die het nieuws haalt. Iran is een islamitische republiek, met strenge regels en harde repressie, een politiek systeem dat zowel intern als internationaal geregeld tot conflicten leidt. Dat begon in 1979, toen de dictatuur van de sjah ten val werd gebracht tijdens de Iraanse Revolutie. De bevolking kwam helaas van de regen in de drop, want opnieuw kwam de macht te liggen bij één persoon: de geestelijke leider ayatollah Ruhollah Khomeini. Religieus gezag en werelds gezag vielen voortaan helemaal samen. De islamitische wet, de sharia, werd ook de burgerlijke wet, voor elke inwoner.
De voorbije veertig jaar werden pogingen tot hervormingen, met mildere regels en meer democratie, telkens kordaat teruggeschroefd. Zo werd de hervormingsgezinde president Mohammad Khatami in 2005 vervangen door hardliner Mah-moud Ahmadinejad. In 2013 gaf de verkiezing van Hassan Rohani tot president opnieuw hoop op verandering en verzoening. In 2015 werd zelfs een historisch internationaal akkoord gesloten over de nucleaire ambities van Iran. Ook die opflakkering van hoop was echter van korte duur. Telkens weer valt Iran terug in een harde, conservatieve lijn.
Sinds kort laait opnieuw het vuur van de verandering op. Op 16 september van dit jaar werd de 22-jarige Mahsa Amini gearresteerd omdat ze haar hoofddoek niet volgens de regels droeg. Ze werd mishandeld en stierf. Dat leidde sindsdien tot een toenemend aantal grootschalige protestacties in tal van [node:field_streamers:0] Iraanse steden. De overwegend jonge bevolking van Iran snakt naar vrijheid, naar democratie, naar bewegingsruimte. Vrouwen komen op straat, verwijderen hun hoofddoek, knippen publiekelijk hun haren. In toenemende mate voegen mannen zich bij hen. Niet zonder slag of stoot, want het regime treedt hardhandig op, met talrijke arrestaties, gewonden en doden tot gevolg.
Het valt moeilijk te voorspellen wie het zal halen. Wordt Iran eindelijk een land van vrijheid en democratie? Of trekt de harde lijn alweer aan het langste eind? Het valt niet mee de krachtsverhoudingen van hier uit correct in te schatten. De christenen in Iran hopen alvast op een ingrijpende verandering en steunen mee de opstand. Hun lot is al decennialang weinig benijdenswaardig en haalt zelden de wereldpers.
Het viel trouwens op hoe traag de westerse wereld deze revoltes oppikte. Al onze aandacht gaat naar de oorlog in Oekraïne. Toch is wat in Iran gebeurt misschien nog bepalender voor de toekomst. Mocht Iran erin slagen islam en democratie te combineren in een welvarend en vredelievend land, dan kan het een baken worden in een woelig en gehavend Midden-Oosten. Zo ver zijn we nog lang niet.
Het minste wat we kunnen doen, is aandacht geven aan de strijd van de Iraanse vrouwen. Die aandacht is tot nu toe eerder bescheiden. In de media verovert het thema eindelijk de krantenkolommen. Politici spreken er nog zeer aarzelend over. Zelfs paus Franciscus, die zelden om een mening verlegen zit, sprak zich (bij het ter perse gaan van dit nummer) nog niet uit. Stilaan wenkt toch het moment dat ook christenen wereldwijd hun stem laten horen. Dat Iraanse vrouwen grote risico’s nemen om rechten te eisen die bij ons de evidentie zelve zijn, verdient onze aandacht, steun en gebed. Zusterlijkheid is voor christenen toch een synoniem voor broederlijkheid?