Patriarch Antonios onder druk van regime geëxcommuniceerd

De 90-jarige patriarch Antonios I werd in opdracht van de Eritrese regering enkele weken geleden door vijf van de zes aartsbisschoppen van Heilige Synode van de Eritrees-orthodoxe kerk tot ketter uitgeroepen en geëxcommuniceerd. Zijn naam mag nooit meer genoemd noch in herinnering gebracht worden en wie dat wel doet, wordt streng gestraft, aldus de verklaring van de Heilige Synode. Met deze ongeziene stap draait de dictatuur van Isaias Afwerki nog maar eens de duimschroeven aan, nadat eerder deze zomer ook de katholieke minderheid in het Oost-Afrikaanse land keihard was aangepakt.

Patriarch Antonios leeft al sinds mei 2007 onder huisarrest.

Tewahedo

Antonios is de derde patriarch van de Eritrees-orthodoxe Tewahedo-kerk. De term ‘Tewahedo’ is Ge’ez (de liturgische taal in Eritrea en Ethiopië) voor een wezen dat een eenheid vormt; het woord verwijst naar het miafysitisme, de christologie van de oriëntaals-orthodoxe kerken die geloven in de godmenselijke natuur van Jezus. Voor de Eritrese onafhankelijkheid was er slechts één Tewahedo-kerk, namelijk de Ethiopisch-orthodoxe. Na de politieke onafhankelijkheid van Eritrea erkende de toenmalig koptische patriarch van Alexandrië Shenouda III ook de autocefalie van de Eritrees-orthodoxe kerk.

Er zijn in Eritrea en Ethiopië samen ongeveer 36 miljoen Tewahedo-christenen.

Antonios werd in 2004 door de synode van zijn kerk unaniem gekozen tot opvolger van patriarch Yacob, die in 2003 was gestorven. Maar hij kwam meteen in aanvaring met het dictatoriale bewind in Asmara, dat in januari 2005 al de jaarlijkse kerstboodschap van de patriarch op de staatszender censureerde. In mei 2007 werd Antonios onder huisarrest geplaatst en verkoos de synode onder druk van de autoriteiten voor het eerst een niet-monnik tot patriarch. Deze Dioskoros werd echter noch door Shenouda III noch door de Conferentie van Oriëntaals-orthodoxe Kerken erkend.

Dioskoros stierf op 21 december 2015 en werd niet vervangen.

Interview

Onder druk van de felle buitenlandse kritiek op haar mensenrechtenpolitiek, versoepelde de Eritrese regering twee jaar geleden lichtelijk de detentievoorwaarden van de oude patriarch en liet ze hem voortaan opnieuw toe aan de liturgie deel te nemen. En nu het land zelfs erin geslaagd is verkozen te raken in de Mensenrechtencommissie van de Verenigde Naties, staat het Eritrese regime toe dat Antonios af en toe bezoekers ontvangt. Een van die bezoekers heeft de patriarch in april geïnterviewd en in dat vraaggesprek spaart Antonios zijn kritiek op het regime niet.

Antonios laakt met name dat de regering een leek belast heeft alle kerkelijke activiteiten te controleren.

Het interview was voor het bewind van dictator Afwerki de druppel die de emmer deed overlopen. De Heilige Synode zette – ongetwijfeld onder grote druk van de autoriteiten – Antonios daarom buitenspel. Er is een lange traditie van repressie van religieuze gemeenschappen in Eritrea. Meteen na de onafhankelijkheid werden talloze moslimleiders opgepakt en de Jehovagetuigen buiten de wet gesteld. In 2002 moesten de protestantse denominaties en de aanhangers van het bahai eraan geloven. In 2017 werden moslimscholen geconfisqueerd en twee maanden geleden legde Asmara beslag op alle katholieke gezondheidscentra.

Bekijk de onderstaande video met het (in het Engels vertaalde) interview van patriarch Antonios.