Evangelie: Johannes 20, 19-31 – ‘Omdat ge Mij gezien hebt, gelooft ge?’
Op de avond van de eerste dag van de week, toen de deuren van de verblijfplaats van de leerlingen gesloten waren uit vrees voor de joden, kwam Jezus binnen, ging in hun midden staan en zei: ‘Vrede zij u.’ Na dit gezegd te hebben toonde Hij hun zijn handen en zijn zijde. De leerlingen waren vervuld van vreugde toen zij de Heer zagen. Nogmaals zei Jezus tot hen: ‘Vrede zij u. Zoals de Vader Mij gezonden heeft, zo zend Ik u.’ Na deze woorden blies Hij over hen en zei: ‘Ontvangt de heilige Geest. Als gij iemand zonden vergeeft, dan zijn ze vergeven, en als gij ze niet vergeeft, zijn ze niet vergeven.’ Tomas, een van de twaalf, ook Didymus genaamd, was echter niet bij hen toen Jezus kwam. De andere leerlingen vertelden hem: ‘Wij hebben de Heer gezien.’ Maar hij antwoordde: ‘Zolang ik in zijn handen niet het teken van de nagelen zie, en mijn vinger in de plaats van de nagelen kan steken, en mijn hand in zijn zijde leggen, zal ik zeker niet geloven.’ Acht dagen later waren zijn leerlingen weer in het huis bijeen, en nu was Tomas er bij. Hoewel de deuren gesloten waren, kwam Jezus binnen, ging in hun midden staan en zei: ‘Vrede zij u.’ Vervolgens zei Hij tot Tomas: ‘Kom hier met uw vinger en bezie mijn handen. Steek uw hand uit en leg die in mijn zijde en wees niet langer ongelovig maar gelovig.’ Toen riep Tomas uit: ‘Mijn Heer en mijn God!’ Toen zei Jezus tot hem: ‘Omdat ge Mij gezien hebt, gelooft ge? Zalig die niet gezien en toch geloofd hebben.’ In het bijzijn van zijn leerlingen heeft Jezus nog vele andere tekenen gedaan die niet in dit boek zijn opgetekend, maar deze hier zijn opgetekend opdat gij moogt geloven dat Jezus de Christus is, de Zoon van God, en opdat gij door te geloven leven moogt in zijn Naam.
Commentaar Nikolaas Sintobin: ‘Hoe ongelovig is de ongelovige Thomas?’
Zalig die niet gezien en toch geloofd hebben. Dit vers lijkt een hiërarchie in te voeren tussen twee manieren waarop je Jezus kan leren kennen: geloven door Hem te zien en het “zuivere” geloof, zonder Hem te zien. Volgens deze interpretatie zou deze tweede vorm van geloof de houding zijn die Jezus verkiest.
Als je de tekst aandachtig leest, dan blijkt dat Jezus Thomas niet verwerpt. Hij sympathiseert eerder met hem. Caravaggio beeldt dit uit in zijn Ongelovige Thomas. Wat zie je in dit schilderij? In de eerste plaats is er Jezus die zachtjes de hand van Thomas vastneemt en hem helpt om diens vingers in zijn gewonde zijde te leggen. Bovendien zie je twee andere leerlingen die gespannen naar het gebeuren kijken. De diepe menselijkheid van dit gebeuren is ontroerend.
In zijn Geestelijke Oefeningen nodigt Ignatius van Loyola de biddende mens uit om dezelfde houding aan te nemen als die leerlingen. Hij vraagt om intens te kijken en te luisteren naar de evangelieverhalen om zo de voorwaarden te scheppen voor een persoonlijke ontmoeting met Jezus via de innerlijke zintuigen.
Zo beschouwd is het zien van de Heer niet het exclusieve voorrecht van de ooggetuigen van toen. Immers, als wij, 2000 jaar later, biddend het leven van Jezus contempleren dan kunnen ook wij zijn aanwezigheid ervaren. Dan kunnen wij horen hoe Hij ons roept, voelen hoe Hij ons aanraakt en hoe Hij ons uitnodigt om van Hem te houden en Hem te volgen.
Zalig die niet gezien en toch geloofd hebben, zegt Jezus tot Thomas.
Zalig die niet gezien en toch geloofd hebben, zegt Jezus tot Thomas. Vaak verlangen we de tegenwoordigheid van de Heer tastbaarder gewaar te worden. Dikwijls voelen of zien we Hem nauwelijks. Als we door zo’n periode gaan, kan de herinnering aan vroegere ervaringen van nabijheid van de Heer een steun zijn. Tegelijk nodigt die dorheid uit om onszelf zomaar aan Hem toe te vertrouwen.
Uiteindelijk geloven we niet omdat we de Heer zien en voelen, om te genieten van zijn liefdevolle aanwezigheid of van zijn buitengewone daden. Geloven is je zomaar toevertrouwen aan de Heer, ongeacht of je daar iets bij voelt. Dit is inherent aan liefde, zowel in de liefde tussen mensen als in de liefde tussen God en mens.
Nikolaas Sintobin is jezuïet. Hij is internetpastor en schrijver.
