InfoPunt Oekraïne: 2 jaar na uitbraak oorlog nog druk bevraagd

De aankomst van een grote groep vluchtelingen uit Oekraïne deed Caritas International bij het begin van de oorlog, op 24 februari precies twee jaar geleden, een gratis telefoonlijn openen. Tot op vandaag blijft die dagelijks vragen beantwoorden van Oekraïeners en mensen die hen in ons land opvangen of begeleiden. In totaal ging het al om ruim 4.000 oproepen.

Als jurist is Pieter Van Roeyen goed geplaatst om de vaak ingewikkelde vragen rond verblijfsrechten en vergunningen te beantwoorden. Hij coördineert het kleine team, dat mensen ook in het Oekraïens, het Russisch en het Engels bijstaat. ’Het aantal vragen neemt zeker niet af. België reageerde genereus, maar nu verzwakken de aandacht en middelen voor deze groep nieuwkomers. Waar we tot voor enige tijd met een schitterend team van een gemeente konden samenwerken voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen, is er nu soms niemand meer om bij aan te kloppen. En dat terwijl er toch nog dagelijks zeker veertig nieuwe mensen uit Oekraïne in ons land aankomen.’

Ongeveer twee op de tien nieuwkomers uit Oekraïne weet niet waarheen bij aankomst en riskeert in de dakloosheid terecht te komen.

‘Soms hangen we tot ‘s avonds laat aan de lijn om een opvangplaats te vinden’, schetst Van Roeyen. ‘En soms kunnen we niet anders dan een beroep te doen op de daklozenopvang in Brussel, die ook al overbevraagd is. Dat is zelfs al voor een alleenstaande moeder met kinderen gebeurd.’

Tijdelijke bescherming loopt af

Momenteel kunnen Oekraïeners in heel Europa nog genieten van het statuut van tijdelijke bescherming, waardoor ze geen asiel moeten aanvragen maar meteen geregistreerd worden als vluchteling en recht hebben op het leefloon. Maar dat statuut is maar voorzien tot maart 2025. Dat klinkt misschien nog veraf, maar dat is het niet als je een nieuw schooljaar of huurcontract wil aangaan. ‘Het Caritasnetwerk zal op Belgisch en vooral Europees niveau vragen om daar werk van te maken en zekerheid te creëren voor de 7 miljoen Oekraïeners in Europa. De mensen moeten stilaan weten waar ze aan toe zijn en of ze een terugkeer – haast onmogelijk aangezien de situatie op het terrein nog altijd heel instabiel is – moeten voorbereiden.’