Kamel Essabene: ‘Genot in de islam is een spirituele beleving'
Niet gehinderd door al te veel kennis en onthutst door mediagenieke ontsporingen, wijst de westerse wereld de seksuele kijk en beleving binnen de islam graag met de vinger. Maar het beeld dat we van de moslim koesteren, was lang niet altijd restrictief. Eeuwenlang associeerde het Westen de islam met losbandigheid. Kamel Essabane, een Rotterdamse islamdeskundige en docent aan de Thomas More Hogeschool, zet graag een en ander in perspectief. De islam en de westerse wereld delen een lange geschiedenis van wederzijdse beeldvorming. In de premoderne tijd vereenzelvigden christenen de islam met verregaande zinnelijkheid. De sensualiteit van de sprookjes van 1001 nachten botste met het zondedenken van de kerk. Die spanning is terug te voeren tot de scheppingsverhalen. In het christendom werd Adam door Eva verleid, waaruit de zonde voortkwam. Die associatie kent de islam niet. In de Koran werden Adam en Eva samen verleid door de duivel, maar meteen ook vergeven. De hele mensheid werd niet opgezadeld met de erfzonde.
Voorproefje
Ook in hun theologische uitdieping van lichamelijkheid groeiden de twee religies uit elkaar. De dualiteit tussen het slechte lichaam en de goede geest vond geen ingang in de islam. Seksualiteit werd als positief gezien, duidt de theoloog. De natuur is een manifestatie van God en de mens mag ten volle genieten van al haar vruchten: van de honing en de melk, maar evengoed van seksualiteit. Dat stuitte de premoderne christenen tegen de borst omdat het paradijs voor hen alleen geestelijk was en door engelen werd bewoond. In die context past ook het islamitische beeld van de 72 maagden. Daarover bestaan diverse interpretaties. Sommige geleerden nemen die maagdenschare letterlijk, maar voor veel anderen wijst het beeld erop dat de seksuele beleving op aarde slechts een voorproefje is van de volheid in het paradijs.
Het orgasme komt nog het dichtst bij de paradijselijke realiteit. Het is er een metafoor voor. Daarom is seks niet slecht.
Mohammed noemde seksualiteit zelfs een vorm van aanbidding en gaf haar zo een sacrale betekenis. Vrome moslims prevelen voor de seksuele daad gebeden die ze ook in het aanschijn van de dood opzeggen, evenals voor het eten en het slapengaan. Ze betrekken God bij elke betekenisvolle daad.
Recht op genot
Wie er de Koran op naslaat, staat niet zelden voor verrassingen. Zo zegt de Profeet dat aan elke seksuele daad een voorspel moet voorafgaan. Mannen moeten hun vrouwen niet egoïstisch als ezels bespringen en moeten rekening houden met de wensen van hun partner. Het recht op genot komt de vrouw evenveel toe als de man. Celibaat en onthouding worden afgewezen, vult Essabane aan. Die zouden op overdreven religiositeit wijzen. Alle profeten waren gehuwd, behalve Jezus. Dat wijst erop dat zij hun seksuele behoeftes niet hoefden te onderdrukken.
Homoseksualiteit
Het zal menigeen allicht verbazen, maar homoseksualiteit werd lang gedoogd in moslimsamenlevingen. Het hoorde bij de menselijke natuur. Essabane bevestigt: Westerse homo’s trokken in de jaren 1960 naar Tunesië en andere Maghreblanden omdat ze daar openlijk hand in hand konden lopen.
De islam kent ook een lange traditie van homo-erotische poëzie.
Die losse omgang met homoseksualiteit kwam op de helling te staan toen het Westen dat hoog op de agenda ging plaatsen als een kwestie van mensenrechten en identiteit. Als reactie namen velen een strengere houding aan tegen wat als westers werd beschouwd. Een andere tendens wordt aangestuurd door vrome homoseksuele moslims die te rade gaan bij imams. Dat ook gelovigen daarmee kampen, zet veel geleerden aan tot theologische reflectie en dwingt hen tot een gematigdere houding. In grote steden als Istanbul of Marrakesh tref je vandaag veel openlijk homoseksuelen aan, maar ook conservatieve krachten.
Eigenlijk verschilt de islamitische houding nauwelijks van de officiële christelijke leer.
Wel typisch islamitisch is de omgang met zonde. Waar de christelijke leer ervoor pleit de zonde op te biechten, beschouwt de islam dat als een zaak tussen het individu en God die je beter voor jezelf houdt. Men vreest dat een homo die openlijk zijn geaardheid etaleert, onterecht een rolmodel zou kunnen worden.
