Rector KU Leuven pleit voor vrouwelijke priesters in aanwezigheid paus

Om 16.30 uur werden paus Franciscus en zijn delegatie verwelkomd door rector Luc Sels (KU Leuven), rector Françoise Smets (UCLouvain) en enkele politici. Het eerste plechtige moment kwam er met het ondertekenen van het Ereboek, terwijl het Leuvens Universiteitskoor plechtige liederen zong. De 250 gasten, onder wie heel wat professoren van de twee universiteiten in academische toga, waren op dat moment al ruim een uur in de zaal aanwezig omwille van het veiligheidsprotocol.

Onafhankelijke universiteit grootste troef voor Kerk

Tijdens zijn betoog riep rector Luc Sels de 600-jarige geschiedenis van de KU Leuven in herinnering en het pausbezoek van 1985, toen de toenmalige rector Pieter De Somer sprak over de 'vrijheid [van de universiteit] om te dwalen'. Vandaag staat die vrijheid niet meer onder druk en in die relatieve onafhankelijkheid zitten grote kansen voor de kerk. 'Onze universiteit kan een kritische partner zijn, een plaats voor open discussie over ethische, maatschappelijke en levensbeschouwelijke thema’s, een kritisch-loyaal denkcentrum dat de katholieke gemeenschap inspireert maar ook uitdaagt. Een denkcentrum dat vanuit dat christelijk wereldbeeld ook de samenleving durft uit te dagen.' De rector had het verder over de grote zoektocht van veel mensen naar zin en betekenis in het leven. Ook daarvoor wil de katholieke universiteit ruimte scheppen.

Vervolgens had de rector het uitgebreid over het thema migratie, waarin hij het humanitair werk van de kerk wereldwijd uitdrukkelijk erkende. Kerk en universiteit staan op dit vlak samen voor de opdracht om op te komen voor menselijkheid en om diversiteit te omarmen. Sels stond stil bij wat dit betekent op de universiteit, diversiteit omarmen. En stelde dat ook de kerk daar voor een uitdaging staat. 'De morele leer van de kerk gaat nog altijd te vaak uit van universele antwoorden once and for all, klonk het. Maar hij loofde de initiatieven van paus Franciscus om te komen tot een meer inclusieve kerk.

Sterke oproep tot inclusie

Hij kwam ook nog terug op het seksueel misbruik. 'Ook de universiteit kende haar schandalen. Dit leidde tot een proces van zelfkritiek en dat proces heeft ons sterker gemaakt. Daaraan willen we verder werken, zonder eind. We maken ruimte voor oppositie en staan open voor kritiek.' De rector erkende goede stappen in de kerk en stelde dat, om het vertrouwen terug te winnen, het nodig zal zijn om de eerlijke, geëngageerde en warme dialoog met slachtoffers nog uit te breiden. Hij week even af van zijn tekst om toe te voegen dat hij het antwoord van de paus vanochtend in het Paleis van Laken, waardeerde. 

Wat deze thema's betreft, deed hij een niet mis te verstane oproep. Waarom tolereren we dat grote verschil tussen man en vrouw in een kerk? Onze faculteit Theologie en Religiewetenschappen heeft sinds Vaticanum II veel leken, en vooral vrouwen, opgeleid.' Hij erkende de goede stappen: vrouwen in bisschopsraden en andere leidende posities, aartsbisschop Terlinden die recent de hulpbisschop van Waals-Brabant heeft vervangen door een geëngageerde vrouw. 'Zou de kerk niet warmer zijn met een voorname plaats voor de vrouw, ook in het priesterschap?'

'Zou de kerk in onze contreien niet aan moreel gezag winnen mocht ze niet zo krampachtig omgaan met de thematiek van genderdiversiteit en mocht ze, zoals de universiteit dat doet, meer openheid tonen ten aanzien van de lgbti+-gemeenschap?', zo ging hij voort. Om ook hier weer bemoedigende stappen te erkennen, namelijk het aanspreekpunt Homoseksualiteit & geloof. 'De wereldwijde Kerk wordt hier uitgedaagd om recente wetenschappelijke inzichten in dialoog te brengen met theologie. Het verheugt me dat onze theologen deze moeilijke vragen onderzoeken en zich onder meer toeleggen op de vraag hoe de kerk lgbti-personen nabij kan zijn.'

Ontroerende videogetuigenissen 

Op het thema migratie en vluchtelingen werd dieper ingegaan met videogetuigenissen van een Palestijnse en een Ethiopische vluchteling. De zaal werd muisstil.

Daarna volgde een uiteenzetting over traumazorg voor vluchtelingen door het expertisecentrum transculturele traumazorg van het Universitair Psychiatrisch Centrum. Hier worden jonge vluchtelingen met trauma’s of psychiatrische problemen opgevangen voor dagbehandeling. Na de academische zitting volgde overigens nog een concrete ontmoeting met vluchtelingen.

Kennis inzetten voor menselijke vooruitgang

Na een intermezzo door de Cappella Pratensis was het woord aan de eregast, paus Franciscus. Hij had een bijzonder sterke toespraak, waarin hij geen blad voor de mond nam. 'Culturele vorming mag nooit een doel op zich zijn, en universiteiten moeten nooit het risico lopen 'kathedralen in de woestijn' te worden. [...] Het is prachtig om universiteiten te zien als plekken die cultuur en ideeën genereren, maar bovenal als plekken waar de passie voor het zoeken naar waarheid wordt bevorderd, ten dienste van menselijke vooruitgang.'

Dan riep hij, verrassend, de academici op om de grenzen van hun kennis te vergroten. 'In plaats van het vermenigvuldigen van concepten en theorieën, maak van academische en culturele vorming een kritische ruimte die het leven begrijpt en bespreekt. [...] Grenzen verruimen en een open ruimte worden voor de mensheid en de samenleving is de grote missie van een universiteit.'

De paus vindt dat de intellectuele zoektocht in de samenleving zich tegenwoordig al te zeer laat begrenzen en citeerde uit het Oude Testament een zekere Jabes, die de Heer vraagt zijn grenzen uit te breiden. 'Aan de ene kant zijn we ondergedompeld in een cultuur die weigert de waarheid te zoeken. We hebben de vurige passie voor het zoeken verloren. We verkiezen comfort en toevlucht in het zwakke idee dat alles gelijk is, alles hetzelfde is, alles relatief is. Aan de andere kant, wanneer de vraag naar waarheid opkomt in universitaire contexten en elders, kunnen we vaak vervallen in een rationalistische benadering, waarbij alleen datgene als waar wordt beschouwd wat gemeten en getest kan worden door experimenten, alsof het leven uitsluitend beperkt is tot wat materieel en zichtbaar is. In beide gevallen zijn de grenzen beperkt.'

De paus zei zich ervan bewust te zijn dat we nog niet alles weten. 'Die beperking drijft ons voort', zei hij, 'en helpt ons de vlam van onderzoek brandend te houden en een open venster naar de wereld van vandaag te blijven.'

In dat opzicht sprak hij zijn dank aan de rector: 'Dank u, want door de grenzen te verruimen, bent u een gastvrije omgeving geworden voor zoveel vluchtelingen die verplicht zijn hun land te ontvluchten, te midden van grote onzekerheid, enorme ontberingen en vaak ondraaglijk lijden.'

Lees ook

Paus verwijst naar Belgische theoloog Adolphe Gesché. Wie was hij?

Lees het volledige artikel

Ten slotte citeerde hij een Belgische theoloog, Adolphe Gesché: 'Wij zijn de brandende braamstruik waarin God zichzelf manifesteert.' Om te besluiten met de oproep: 'Houd deze vlam levend; verruim grenzen! Wees onrustige zoekers naar waarheid, en laat je enthousiasme niet wegebben, opdat je niet bezwijkt voor intellectuele lethargie. Wees de hoofdrolspelers in het creëren van een cultuur van inclusie, medeleven en aandacht voor de zwaksten terwijl je de grote uitdagingen van onze wereld probeert te overwinnen.'

Officiële tekst van de toespraak van de paus (Engels, Frans...)

Aan Bénédicte Lemmelijn, decaan van de Faculteit Theologie en Godsdienstwetenschappen, viel de eer te beurt om een boek aan de paus te overhandigen met 24 essays van theologen over de uitdagingen in kerk en samenleving vandaag. Van rector Sels kreeg de paus ten slotte een Mariabeeld, Sedes Sapientiae genaamd of ook wel ‘de Onze-Lieve-Vrouw van Leuven’, een uniek stuk geproduceerd in het Princess Elisabeth Additive Manufacturing Lab aan de KU Leuven.

Paus Franciscus ontmoette vervolgens enkele vluchtelingen.  

En dan was het tijd om naar de Grote Markt te trekken en daar de mensen te groten die een glimp van deze openhartige paus op te vangen.