‘Wiegenlied' uit Auschwitz voor het eerst uitgevoerd - luister hier [video]
Pianist Mateusz Borowiak speelde het pianostuk ‘Kolysanka’, dat werd gecomponeerd door een gevangene van Auschwitz.
13/11/2024 - 09:27
Voor het correct weergeven van deze inhoud dien je (sociale) content cookies te aanvaarden.
Een kort pianowerk dat in het gevangenenkamp van Auschwitz werd gecomponeerd, is voor het eerst sinds de oorlog weer uitgevoerd. Kolysanka is een wiegelied, in 1941 geschreven door de Poolse musicus Adam Kopycinski. Je kan er nu op YouTube naar luisteren, gespeeld door Mateusz Borowiak. Voor muziekliefhebbers is dat een naam met enige weerklank: Borowiak eindigde in 2013 als derde op de Koningin Elisabethwedstrijd voor Piano in Brussel.
Emotionele ontsnapping
De Britse muziekwetenschapper Leo Geyer ontdekte de partituur acht jaar geleden tijdens opzoekingen in het Auschwitzarchief. Een conservator wees hem op een collectie van ruim 200 muziekstukken die tijdens de oorlog in het kamp gespeeld werden. Geyer vond stukken die door gevangenen werden gespeeld, met daarbij nieuwe composities die een directe inkijk geven in de kracht van muziek als mentale en emotionele ontsnapping.
De subtiele klanken van Kołysanka, Pools voor “slaaplied”, vormen een poging om even te ontsnappen aan de realiteit van het kamp, zegt Leo Geyer. 'Met rijke en weelderige harmonieën roept Kopycinski herinneringen aan betere tijden op. Het lijkt een straaltje hoop in de duisternis te brengen.'
Muziek tijdens executies
De kampleiding van Auschwitz wilde dat er een orkest, bestaande uit gevangenen, werd samengesteld om muziek te spelen bij marsen of op kerstdag, maar soms ook bij executies: dan werd er muziek uit La Traviata gespeeld. Op een bepaald moment waren er in het vernietigingskamp zes orkesten. Elke ochtend bij het appel moest er muziek worden gebracht en ook als gevangenen naar de gaskamers werden geleid. Als er een nieuw konvooi aankwam, moest het orkest vrolijke deuntjes ten gehore brengen.
Kołysanka werd geschreven door Adam Kopycinski, een musicus die als politieke gevangene vastzat. Hij was leider van een van de kamporkesten en moest soms hartverscheurende keuzes maken. Wanneer een gevangene auditie deed voor het orkest, wist hij dat een afwijzing voor de gevangene de dood kon betekenen.
Adam Kopycinski overleefde de oorlog en werd later operadirecteur in Polen. Hij overleed in 1982.
In 2025, ter herdenking van de 80-jarige bevrijding van Auschwitz, wil muziekwetenschapper Leo Geyer Kołysanka en andere stukken uitvoeren als onderdeel van een groter opera/balletwerk over de orkesten van Auschwitz.
